مکانیسم ماشه ابزاری برای فشار روانی؛ ایران مذاکره را با هوشیاری ادامه می‌دهد
«عباس حاجی‌نجاری» کارشناس مسائل منطقه، در گفتوگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری آنا، درباره گمانه‌زنی‌ها پیرامون مذاکرات احتمالی میان ایران و آمریکا، اظهار کرد: امروز بار دیگر بحث مذاکرات مطرح شده و برخی مقامات ایرانی بر این نکته تأکیددارند که اگر مذاکراتی قرار است صورت بگیرد، باید با ارائه تضمین‌های لازم از سوی طرف غربی همراه باشد تا مجدداً شاهد حمله یا بدعهدی در میانه مسیر نباشیم.
وی افزود: سؤال اساسی این است که آیا در روابط بین‌الملل اصولاً چیزی به‌نام تضمین واقعی قابل تحقق است؟ به‌ویژه با توجه به سابقه‌ای که ما داریم و دیدیم که در دور قبلی مذاکرات، درست در میانه گفت‌و‌گو‌ها طرف مقابل به ما حمله کرد. آیا اصلاً مطالبه تضمین، به معنای تضعیف مفهوم مذاکره نیست؟
حاجی‌نجاری در پاسخ به این دغدغه گفت: یکی از نکات مهم این است که ما مذاکره را نباید ترک کنیم، چراکه مذاکره یکی از ابزار‌های اساسی دیپلماسی است و تحقق اهداف ملی، در درجه نخست از مسیر دیپلماسی می‌گذرد. اما درعین‌حال، اگر ما از طرف مقابل تضمین می‌خواهیم، این نشان‌دهنده آن است که آنان در گذشته به تعهدات‌شان پایبند نبوده‌اند و ما نمی‌خواهیم دوباره همان اشتباه را تکرار کنیم.
وی تصریح کرد: درخواست تضمین، نادیده گرفتن رفتار گذشته نیست، بلکه تأکید بر آن است که پیش‌شرط یک مذاکره درست، برخورداری از چارچوب‌ها و موانع عقلانی است؛ بنابراین مطالبه تضمین، به‌نوعی تأکید بر تجربه گذشته و درعین‌حال شرط لازم برای پیشبرد یک مذاکره هوشمندانه و واقع‌بینانه است.
این تحلیل‌گر ارشد مسائل منطقه‌ای افزود: مطالبه تضمین، در عین اینکه رفتار غیرقابل‌قبول گذشته غرب را زیر سؤال می‌برد، درعین‌حال یکی از مبانی و اصول ضروری برای تحقق یک مذاکره دقیق، نتیجه‌بخش و عزتمندانه است. از این منظر، اگر دستگاه سیاست خارجی چنین مطالبه‌ای را دنبال می‌کند، باید آن را جدی گرفت، البته در کنار مطالبات دیگری که به‌حق مطرح‌اند.
وی تأکید کرد: نباید فراموش کرد که در دوره قبل، زمانی‌که مذاکرات در جریان بود، به ما حمله شد، خسارت‌هایی وارد گردید و هیچ مسئولیتی هم نپذیرفتند؛ بنابراین مطالبه تضمین، به معنای مطالبه جبران خسارت، محاکمه متجاوز و تضمین عدم تکرار تجاوزات است؛ اینها باید در فرایند مذاکرات پیش رو، به‌عنوان اصول قطعی دنبال شود.
حاجی‌نجاری در ادامه گفت: در حال حاضر، یک پارادایم فکری غلط در برخی فضا‌ها تبلیغ می‌شود و آن مبتنی بر دوگانه‌سازی‌هایی است که به جامعه القا می‌شود. اینگونه دوگانه‌سازی‌ها، شدیداً برای مسیر دیپلماسی کشور خطرناک است و می‌تواند قدرت چانه‌زنی ما را در سطح منطقه و جهان تضعیف کند.
کارشناس مسائل منطقه تصریح کرد: به‌ویژه در دوران اخیر، در جنگی که گذراندیم، شاهد بودیم که میدان و دیپلماسی چقدر هماهنگ و هوشمندانه عمل کردند. این هماهنگی باید پس از پایان جنگ هم ادامه پیدا کند. ما در تعامل با اروپا و حتی آمریکا، نیازمند حفظ همین انسجام هستیم، چراکه برآیند قدرت در این هماهنگی ظهور می‌کند و باعث می‌شود با هوشیاری روند تحولات را پیش ببریم.
وی ادامه داد: باید با عقلانیت حرکت کنیم و بر اساس شاخص‌های واقعی، سیاست‌ورزی کنیم. یک مذاکره خوب، در شرایط تهدیدشده محقق نمی‌شود. مذاکره زمانی معنادار است که در آن اعتماد اولیه شکل گرفته باشد.
حاجی‌نجاری در ادامه توضیح داد: واقعیت این است که در ابتدای ورود ایران به مذاکرات قبلی، مقام معظم رهبری صریحاً شرط گذاشتند که ایران به‌دنبال سلاح هسته‌ای نیست و این موضوع ظاهراً از سوی طرف مقابل پذیرفته شد. اما باز هم زیر میز مذاکره زدند. درعین‌حال، همین ورود عقلانی ایران باعث شد افکار عمومی همراه شود و نظام را در آن فرآیند پشتیبانی کند.
وی با اشاره به دستاورد‌های اجتماعی این تجربه گفت: دشمن از مدت‌ها قبل تلاش داشت القا کند که ایران اهل مذاکره نیست، بلکه اهل جنگ است. اما رفتاری که جمهوری اسلامی در این دوره از خود نشان داد، هم در آغاز مذاکرات و هم در مواجهه با حملات، باعث شد که افکار عمومی در داخل کشور در کنار نظام بایستد.
این کارشناس مسائل منطقه افزود: همین وحدت و انسجامی که در جامعه ما در هفته‌ها و ماه‌های اخیر به وجود آمد، بی‌نظیر بود. در طول ۴۷ سال گذشته، چنین سطحی از همگرایی اجتماعی پیرامون سیاست خارجی و موضوع مذاکرات کمتر سابقه داشته است. این ظرفیت اجتماعی باید حفظ شود و در مسیر آینده نیز از آن بهره گرفته شود.
حاجی‌نجاری در پاسخ به پرسشی درباره چشم‌انداز آینده مذاکرات و نقش تحولات منطقه‌ای و مکانیسم ماشه در آن گفت: امروز آمریکایی‌ها و غربی‌ها ازیک‌طرف همچنان بر محدود کردن سطح غنی‌سازی اصرار دارند، از سوی دیگر می‌خواهند موضوع توان موشکی ایران را نیز وارد مذاکرات کنند. حتی برخی منابع صهیونیستی به‌صراحت اعلام کرده‌اند که ایران نباید موشک‌هایی با برد بالای ۴۷۰ کیلومتر داشته باشد!
وی تصریح کرد: مردم ما جنگ را دیده‌اند، تهدید را درک کرده‌اند و به‌خوبی می‌دانند که همین موشک‌های قدرتمند ما بود که تهدید‌ها را دفع کرد؛ بنابراین استدلال طرف غربی درباره برد موشک یا غنی‌سازی، اساساً پذیرفتنی نیست.
این تحلیل‌گر افزود: البته با وجود شناخت از بدعهدی دشمن، ما در مسیر دیپلماسی به ظرفیت‌سازی نیاز داریم. نیاز به زمان داریم. باید از همه بستر‌ها و ابزار‌ها استفاده کنیم. مذاکره نیز یکی از این ابزارهاست، البته در کنار تقویت میدان. به همین خاطر نباید اجازه داد طرف غربی با طرح مکانیسم ماشه یا ضرب‌الاجل‌های ساختگی، فضای ارعاب ایجاد کند.
وی تأکید کرد: واقعیت این است که همین الان نیز که بحث مذاکره مطرح می‌شود، طرف مقابل با بدعهدی و رفتار‌های ناجوانمردانه شناخته شده است. اما بااین‌حال، طرح موضوع مذاکره از سوی ما، اگر هوشمندانه باشد، می‌تواند به‌عنوان یک ابزار و فرصت در روند آینده تعامل یا تقابل با آمریکا و اروپا مورداستفاده قرار گیرد.
حاجی‌نجاری در پایان خاطرنشان کرد: مسیر آینده همچنان مبهم است. نمی‌توان پیش‌بینی قطعی داشت، اما آنچه مسلم است اینکه باید با اتکا به ظرفیت‌های داخلی، حفظ انسجام، برخورداری از قدرت بازدارنده و دیپلماسی فعال، مسیر خود را ادامه دهیم.
انتهای پیام/
