مدینه فاضله نیازمند تحقق فضائل اخلاقی است

به گزارش خبرگزاری آنا، حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در سخنانی با موضوع فضایل اخلاقی اباالفضل العباس در امام زادگان عینعلی و زینعلی تهران و در شب نهم محرم ۱۴۴۷ همزمان با سیزدهم تیرماه ۱۴۰۴ در مراسمی که با حضور جمعی از فعالان فرهنگی و اقشار مختلف مردم برگزار شد، به تبیین مفهوم مدینه فاضله و جامعه اخلاقی پرداخت و بر لزوم تحقق فضائل اخلاقی در تار و پود جامعه تأکید کرد.

وی با اشاره به اینکه جامعه‌ای که متخلق به اخلاق نیکو باشد، به سوی مدینه طیبه، تمدن و رستگاری پیش می‌رود، خاطرنشان کرد: جامعه‌ای که گرفتار رذائل اخلاقی باشد، حتی با وجود توسعه ظاهری شهرها و زیرساخت‌ها، ماهیتی پوچ خواهد داشت و به تمدن واقعی دست نخواهد یافت.

فضائل اخلاقی، پایه‌های اصلی جامعه مطلوب

استاد خسروپناه با طرح پرسشی مبنی بر امکان وجود فردی که کاملاً آراسته به فضایل اخلاقی همچون عدالت، صداقت، امانت، قناعت، عزت، خدمت، شجاعت، عفت، حسن خلق، حسن ظن، صبوری و حلم باشد و در عین حال از رذائل اخلاقی مانند ظلم، کذب، خیانت، بخل، شهوترانی، بی‌صبری، سوءظن، سوء خلق و حسادت مبرا باشد، پاسخ داد که چنین افرادی قطعاً وجود دارند و اولین و برجسته‌ترین الگوی این فضائل، پیامبر اعظم (ص) هستند.

وی به آیه شریفه اِنَّکَ لَعَلَی خُلُقٍ عَظِیمٍ اشاره کرد و گفت: پیامبر اکرم (ص) مصداق کامل این آیه بودند و حتی دشمنان نیز به خلق عظیم ایشان اذعان داشتند. لقب محمد امین که پیش از بعثت از سوی مردم به ایشان داده شد، شاهدی بر همین حقیقت است.

استاد خسروپناه با ذکر خاطره‌ای از رفتار پیامبر (ص) با یک فرد یهودی که به ایشان اهانت می‌کرد و سپس مورد عیادت پیامبر قرار گرفت، عمق حلم و گستره رحمت ایشان را یادآور شد و بیان داشت: پیامبر با خلق نیکوی خود، حتی یک یهودی را مسلمان کرد و بیماری روحی او را نیز درمان نمود. استاد خسروپناه همچنین به همراهی امیرالمؤمنین (ع) با یک اهل کتاب و رعایت اقتضائات اخلاقی در مشایعت با او اشاره کرد.

الگوهای زمینیِ فضائل اخلاقی

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه، با اشاره به اینکه این فضائل تنها منحصر به معصومین (ع) نیست، به شخصیت‌های برجسته‌ای در طول تاریخ اشاره کرد که مظهر این فضایل بوده‌اند. وی با ذکر نام مرحوم شیخ مرتضی انصاری، فقیه و عالم برجسته ۲۰۰ سال پیش، اظهار داشت: ایشان آنقدر مقید به رعایت فضائل اخلاقی بودند که گفته می‌شود ۳۰ سال مباحات را با قصد قربت انجام می‌دادند. وی خاطره تقید ایشان به ادای حق مردم حتی در مورد نان و کره‌ای که به صورت قرضی تهیه شده بود را نقل کرد تا نشان دهد چگونه ایشان از افتادن حق الناس بر گردن خود پرهیز می‌کرد.

شهید حاج قاسم سلیمانی؛ نماد ایثار، خدمت و ولایت‌مداری

در بخش دیگری از سخنان خود، استاد خسروپناه به شخصیت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی پرداخت و او را نمونه‌ای درخشان از تحقق فضائل اخلاقی در دوران معاصر معرفی کرد. وی گفت: شهید حاج قاسم سلیمانی هر سال سه ماه رجب، شعبان و رمضان را روزه می‌گرفت و تمام شب و روزش وقف خدمت به مردم بود. برای او تفاوت نداشت که افراد ایزدی، مسلمان، مسیحی یا سنی باشند؛ اولویت، نجات جان انسان‌ها بود.

وی با اشاره به نقش بی‌بدیل شهید سلیمانی در مبارزه با گروه‌های تروریستی مانند داعش که به گفته وی حاصل طراحی دشمنان برای ایجاد تفرقه در میان مسلمین بود، بیان داشت: این شهید بزرگوار بود که توانست سایه شوم داعش را از منطقه برچیند و ریشه آن را در ایران بخشکاند. وی همچنین به وصیت‌نامه شهید سلیمانی مبنی بر دفن در کنار مزار یوسف اللهی اشاره کرد و این وصیت را نشانه‌ای از تعلق معنوی و آسمانی ایشان دانست که از پیش از شهادت، از جزئیات آن آگاه بود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین به تأکید این شهید بر خدمت صادقانه به خانواده شهدا و مجروحان اشاره کرد و گفت: وی با وجود مشغله فراوان، همواره پیگیر مسائل و مشکلات خانواده‌های رزمندگان و ایثارگران بود.

ابوالفضل العباس (ع)؛ تجسم کامل بندگی و شجاعت

استاد خسروپناه در ادامه به تفصیل به شخصیت حضرت ابوالفضل العباس (ع) پرداخت و او را نمادی از تجسّم کامل بندگی، شجاعت و وفاداری خواند. وی با اشاره به اینکه منابع معتبر تاریخی همچون کامل الزیارات، الارشاد، تهذیب الاحکام، مصباح المتهجد، المضار، زادالمعاد و بحارالانوار گواه این فضائل هستند، به شرح برخی از کنیه‌ها و القاب ایشان پرداخت.

القاب حضرت ابوالفضل العباس (ع)؛ نمادی از فضائل برجسته در کربلا

در بخش دیگری از سخنان خود، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، این عناوین را نمادی از فضائل اخلاقی و جایگاه رفیع ایشان در درگاه الهی و میان مردم دانست. وی با استناد به منابع معتبر تاریخی و روایی، این القاب را بیانگر ابعاد مختلف شخصیت ایشان معرفی کرد.

استاد خسروپناه توضیح داد که کنیه مشهور ایشان، «ابوالفضل»، نه به دلیل داشتن فرزندی به نام فضل، بلکه به خاطر برخورداری ایشان از انواع فضائل و کمالات اخلاقی به ایشان اطلاق شده است. این نامگذاری گواه بر صفات بارز ایشان همچون کرم، جود، سخاوت و دیگر کمالات بوده است.

وی همچنین به کنیه «ابوالقاسم» اشاره کرد و بیان داشت که این لقب، به مقام والای حضرت ابوالفضل (ع) در تقسیم بهشت و جهنم اشاره دارد، مقامی که نشان‌دهنده جایگاه ویژه ایشان به عنوان یکی از مقربان درگاه الهی است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، لقب «ابوالقربه» را به معنای شکافنده سینه سپاه دانست و آن را تجسمی از شجاعت و فداکاری بی‌بدیل حضرت ابوالفضل (ع) در میدان نبرد توصیف کرد. وی شرح داد که این لقب به دلیل ایثارگری‌های ایشان در شکافتن صفوف دشمن برای رساندن آب به خیمه‌های تشنگان، به ایشان داده شده است.

استاد خسروپناه به لقب «سقا» اشاره کرد و بیان داشت که این عنوان، به دلیل شهادت ایشان در کنار شریعه فرات و تلاش‌های بی‌وقفه ایشان در رساندن آب به خیمه‌ها، حتی در بحبوحه تشنگی خود، به ایشان اطلاق شده است. وی همچنین لقب «طیار» را نشأت گرفته از قطع شدن دستان مبارک ایشان و بشارت برخورداری از بال در بهشت، همچون عموی بزرگوارشان جعفر طیار، دانست.

این مقام مسئول، لقب «علمدار» را نمادی از پایداری، استقامت و وفاداری بی‌چون و چرای حضرت ابوالفضل (ع) نسبت به آرمان‌های امام حسین (ع) برشمرد. وی با اشاره به جزئیات شهادت ایشان، تاکید کرد که حتی پس از قطع شدن دستان مبارک، علم سپاه تا آخرین لحظه بر زمین نیفتاد و این نشان‌دهنده تعهد بی‌مانند ایشان به وظیفه بود.

وی همچنین به لقب «حامل وعینه» اشاره کرد که به معنای محافظت و مراقبت ویژه از بانوان حرم، به ویژه حضرت زینب (س)، بوده است. همچنین لقب «مستجار» (پناهگاه) را نشانی از آن دانست که حضرت ابوالفضل (ع) همواره پناهگاه و ملجأ مردم، از اطفال تا بزرگسالان و حتی خود امام حسین (ع) بود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، «ورقام» را وصفی از شجاعت، چابکی و قدرت بی‌مانند ایشان در میدان نبرد دانست. وی همچنین ایثارگری ایشان در اولویت دادن به برادران در میدان مبارزه را یادآور شد و لقب «قمر بنی‌هاشم» را به زیبایی صورت و قامت رشید ایشان نسبت داد. استاد خسروپناه در این بخش به مقایسه بین اهمیت ظاهر و باطن در فضائل اخلاقی پرداخت و مردانگی واقعی را در دفاع از مظلوم و آمادگی برای جان‌فشانی دانست.

وی در پایان، به خدمات صادقانه حضرت ابوالفضل (ع) به مردم، از جمله اطعام فقرا و نیازمندان و حل مشکلات آنان، حتی در زمان‌های غیر جنگی اشاره کرد و این ابعاد از شخصیت ایشان را، نمونه‌ای از خدمت بی‌منت و گره‌گشایی از دردهای مردم برشمرد.

استاد خسروپناه با قرائت بخشی از زیارت‌نامه حضرت ابوالفضل (ع) که توسط امام صادق (ع) بیان شده است، بر مقام شامخ ایشان در درگاه الهی تأکید کرد: اَشْهَدُ لَكَ بِالتَّسْليمِ وَالتَّصْديقِ وَالْوَفاءِ وَالنَّصيحَةِ. وی همچنین به کرامات بی‌شمار ایشان اشاره کرد.