اتحاد راهبردی انصارالله با ایران؛ چرا و تا کجا؟

به گزارش خبرگزاری آنا، با وجود این که آمار‌های مختلف ارائه شده توسط نهاد‌های مالی بین‌المللی یمن را فقیرترین کشور عربی معرفی می‌کنند؛ این سرزمین کهن همچنان پس از طی دورهه‌ای طولانی از تجزیه و جنگ‌های خونین داخلی، اهمیت استراتژیک و ژئوپلتیک خود را به دلیل قرار گرفتن در قسمت جنوبی شبه جزیره العرب و مجاورت با دریای سرخ حفظ کرده است. 

به همین دلیل، از زمان وقوع انقلاب ۲۰۱۱ م، شاهد تجاوزات ناجوانمردانه کشور‌های غربی و متحدان آنها به این سرزمین اصیل هستیم. اما همچنان که رسانه‌های متعدد جهان گزارش دادند، جنبش انقلابی و مردمی انصارالله که ریشه در اعتقادات زیدی ساکنان پرشماری از یمن دارد، به دنبال احیای خود پس از انقلاب ۲۰۱۱ م در صنعاء، به مقاومت دامنه‌داری در مقابل محور غربی-عربی به رهبری آمریکا دست زد و به تدریج به متحدی نوظهور، اما نیرومند برای ایران و محور مقاومت تبدیل شد.

 در ادامه طی گفت‌و‌گو با «ایمان محمدی» کارشناس برجسته مطالعات یمن، به وضعیت فعلی این اتحاد استراتژیک خواهیم پرداخت.

آنا: لطفاً بفرمایید مواضع اخیر جنبش انصارالله در خصوص تحولات منطقه با توجه به تهاجم آمریکا به ایران می‌تواند چه تأثیری بر مناقشه ایران با ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی داشته باشد؟ 

باید بگوییم که جنبش انصارالله از سال ۲۰۱۵ م تا کنون بخش قابل توجهی از جامعه یمن را با خودش همراه کرده است و این بخش تقریباً هم صدا با انصارالله موضع گیری می‌کند. نکته دوم که باید به آن اشاره کنم این است که مواضع جنبش انصارالله در حمایت از ایران از ابتدا در تقابل با آمریکا و رژیم صهیونیستی بوده و اعضای این جنبش که اندکی پس از عملیات ۷ اکتبر به این طرف، وارد جنگ با رژیم صهیونیستی شدند؛ می‌توان گفت هم از نظر شخصی و هم از منظر نهادی و مردمی از ایران حمایت کردند.

 به عنوان مثال آقای «مهدی المشاط» هم در خصوص حمله رژیم صهیونیستی به ایران و هم در مورد حمله اخیر آمریکا به ایران موضع گیری کردند.

فارغ از این، شورای عالی سیاسی یمن یعنی نهادی که مهدی المشاط ریاست آن را برعهده دارد نیز به صورت جداگانه و به عنوان نهاد بالادستی در دولت صنعاء در مورد این حمالت ددمنشانه موضع گرفت.

 به علاوه، ساختار‌های دینی و شخصیت‌هایی نظیر آقای «شمس الدین شرف الدین» به عنوان مفتی اعظم دولت صنعاء در نشست علمای یمن در این خصوص موضع گرفت و از ایران حمایت کردند. 

فارغ از آن، العلماءالیمن هم به عنوان یک نهاد بالا دستی دینی در این کشور به صورت جداگانه بیانیه داده و حملات رژیم صهیونیستی و آمریکا به ایران را محکوم کرده است. یمنی‌ها به صورت مردمی هم در جمعه گذشته و جمعه این هفته پیش از حمله آمریکا به ایران به صورت گسترده از ایران حمایت کرده و پرچم ایران و عکس شهدا را با خود حمل کردند. 

در یمن ما حتی اشخاصی را داریم که در میان دشمنان انصارالله طبقه بندی می‌شوند، اما پس از تهاجمات رژیم صهیونیستی از ایران حمایت کردند مثل خانم «تورکل کَرمان» که از شخصیت‌های یمنی ضد انصارالله و ساکن ترکیه و آمریکا است که تقریباً اخوانی بود و مواضعی برضد انصارالله داشت ولی پس از تحولات اخیر اعلام کرد که در کنار ایران است؛ بنابراین به طورکلی جامعه یمن هم از نظر رهبری و هم از نظر مردمی در کنار ایران است و از مواضع آن حمایت می‌کند. این حمایت‌ها باعث می‌شود که اتخاذ مواضع استراتژیک و شاید نظامی‌تر توسط انصارالله در این کشور تسهیل شود یعنی وقتی مردم، علما و حاکمیت به صورت یکپارچه از ایران حمایت می‌کنند؛ می‌بینم که آقای «یحیی سریع» بیانیه می‌دهد که ما هرچند در وضعیت آت شبس با آمریکا قرار داریم، اما اگر حملات آمریکا علیه ایران ادامه پیدا کند ما به شخصه ورود می‌کنیم، چون مسئولیت داریم.

 صدور این بیانیه به سبب حمایتی است که از آن وجود دارد، اما این که انصارالله در آینده می‌تواند چه کار‌هایی انجام دهد به شجاعت، جغرافیا و همسایگان این جنبش برمی گردد. انصارالله بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر مرز با عربستان سعودی دارد که این مسئله می‌تواند به عنوان یک چالش و تهدید برای عربستان به عنوان یکی از پایگاه‌های آمریکا مطرح شود کما این که همیشه مطرح بوده و همچنین دریای سرخ را در کنار خود دارد که به تازگی در آن برای عبور ناوگان‌ها و کشتی‌های آمریکایی آتش‌بس اعلام کرده است حال آنکه می‌تواند مجدداً برای آمریکا تبدیل به چالش شود. یکی دیگر از ویژگی‌های جغرافیایی یمن که انصارالله می‌تواند در حمایت از شرایط کنونی ما از آن بهره ببرد این است که ۹ کابل اینترنت بین المللی از دریای سرخ عبور می‌کند که تقریباً جنوب آسیا، خلیج فارس و شرق آفریقا را در برمی گیرد این هم ظرفیتی است که انصارالله می‌تواند از آن به عنوان تهدید استفاده کند. 

تسلیحات این جنبش نیز رشد کرده و انصارالله امکان استفاده از آن را دارد.

آنا: این مواضع از منظر جناب‌عالی می‌تواند چه تأثیری بر محیط عربی-اسلامی منطقه داشته باشد؟ 

با توجه به این که کشور یمن در تقسیم بندی‌های مربوط به قومیت، اعراب عاربه (عرب اصیل) محسوب می‌شود؛ حمایت این کشور از مسئله فلسطین باعث شده که به صدر جهان عرب هم بیاید. اصالت عربی یمن باعث می‌شود که این کشور در جهان عرب از یک ویژگی خاص برخوردار باشد. اتفاقاتی نظیر حمایت انصارالله از غزه باعث شده که این جنبش و کلیت کشور یمن در فضای عربی-اسلامی به صورتی قابل توجه مورد عنایت قرار بگیرد. 

حمایت اخیر انصارالله یمن از ایران می‌تواند هواداران این جنبش در سراسر جهان عرب را که به دلیل حمایت انصارالله از مسئله فلسطین از آن هواداری می‌کنند، به سمت ایران متمایل کند و فضای ضدآمریکایی را توسعه دهد که در این بین جریان اسلام گرایانه وابسته به محور مقاومت نیز به صورت جداگانه توسعه می‌یابد.

آنا: از منظر شما مواضع نهاد‌ها و شخصیت‌های سیاسی-مذهبی یمن و گروه‌هایی مانند جریان سلفی-زیدی، جریان سلفی سنی مذهب و حزب اصالح در خصوص مواضع اخیر جنبش انصارالله چه خواهد بود؟ 

بخشی از این جریان‌های دینی که در جغرافیای انصارالله هستند نظیر جریانات سلفی و صوفیه با توجه به این که در حال حاظر تقریباً سلفی-زیدی در یمن نداریم و حتی دیگر جریانات دینی و مذهبی نظیر اسماعیلیه سلیمانی، تقریباً موضعشان با انصارالله یکی است. 

اما در جنوب یمن اوضاع متفاوت است و مواضع جریانات سیاسی-مذهبی بستگی به ضدیتشان با ایران شیعه دارد مثلا در جریان اخوان المسلمین یمن که ضد انصارالله است، هستند اشخاصی که از ایران حمایت کردند و کسانی که بالعکس این جنگ را نبردی دو سر برد برای خودشان تعریف کرده‌اند.

 به عنوان مثال، قریب به اتفاق علمای سلفیت علمی-تقلیدی (یا سلفیت مدخلی) چنین رویکردی دارند. البته رویکرد سلفیت مدخلی در کل جهان اسلام فارغ از کشور یمن این گونه است، چون اینها با شیعه خیلی ضدیت دارند و تقریباً هر اتفاقی برای شیعه بیفتد خوشحال می‌شوند ولی مواضع جریان‌های اهل تسنن اسلامگرا مثل اخوان المسلمین در این خصوص بستگی به نوع نگرش آنها در این زمینه دارد. 

آنهایی که سیاسی ترند بیشتر به سمت ما گرایش دارند، اما در مورد جریانات مذهبی‌تر باید گفت بستگی دارد که اینها اصل مذهبشان را از تصوف گرفته باشند یا از سلفیت. آنهایی که مذهب خود را از سلفیت گرفته‌اند به سلفی‌ها گرایش دارند، اما جریان‌های متمایل به صوفیه به ما نزدیک هستند.

آنا: آیا ممکن است این مواضع بر آینده سیاسی انصارالله اثر بگذارد؟ به نظر شما در این صورت اثراتش به چه نحو خواهد بود؟ 

بالاخره انصارالله خودش را در یمن به عنوان یک جنبشی که در تقابل با آمریکا و رژیم صهیونیستی است بالا آورده است و از مراحل اولیه که در آن صرفاً به دنبال احیای مذهب زیدیه بود، عبور کرده و الان به جنبشی با مواضع ضدصهیونیستی و ضدآمریکایی تبدیل شده است و تقریباً روی این مسئله هم استوار است. زمانی که جنگ‌های ششگانه در سال ۲۰۰۴ م شروع شد؛ «علی عبدالله صالح» به علت همین شعار‌های ضدآمریکایی و ضدصهیونیستی با این جنبش وارد جنگ شد.

 این مسئله، استواری انصارالله بر مواضع ضدآمریکایی و ضدصهیونیستی خود را نشان می‌دهد که واقعاً قابل تمجید است. البته باید این نکته را خاطر نشان کنم که بخش عظیمی از این استواری به خاطر ماهیت مذهب زیدی جنبش انصارالله است که قیام علیه ظلم و جور را واجب می‌داند و مصداق استکبار و ظلم کنونی را آمریکا می‌داند که خوب تبعاً مطابق با تأکید زیاد مذهب زیدیه بر امر به معروف و نهی از منکر و وجوب قیام علیه ظلم، انصارالله در حال اقدام علیه ظلم کنونی یعنی رژیم صهیونیستی و آمریکا است.

گفت‌وگو از علی رحمانی