غریب‌آبادی: برنامه هسته‌ای ایران کاملاً شفاف است/ وظیفه شورای امنیت و سازمان ملل فقط محکوم کردن نیست
به گزارش خبرگزاری آنا، کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی و امور بین‌الملل وزیر امور خارجه کشورمان با حضور در بخش گفت‌وگوی ویژه خبری به سئوالات مطرح شده درباره تجوز رژیم صهیونیستی به کشورمان و پاسخ موشکی نیروهای مسلح به این تجاوز پاسخ داد.
سؤال: با توجه به وضعیت جاری در منطقه و اقدامات اخیر رژیم صهیونیستی، تحلیل شما نسبت به جایگاه این رژیم در نظام بین‌الملل چیست؟
غریب‌آبادی: باید توجه داشت که وقتی درباره رژیمی صحبت می‌کنیم که اساساً موجودیت عقلانی در جامعه بین‌المللی ندارد، نوع تحلیل و گفتار ما نیز باید به‌طور کلی متفاوت باشد. نمی‌توان همان چارچوب‌های مرسوم حقوق بین‌الملل را در قبال چنین رژیمی به‌کار گرفت، چرا که اصل شکل‌گیری این رژیم غیرقانونی بوده و در طول سالیان گذشته مرتکب تجاوزات متعددی شده است.
در چنین شرایطی، اینکه ما صرفاً بگوییم رژیم صهیونیستی منشور ملل متحد یا اصول حقوق بین‌الملل را نقض کرده، واقعاً محلی از اعتبار ندارد. شما ملاحظه کردید که حتی در جریان جنایات اخیر این رژیم علیه مردم بی‌گناه غزه، وقتی مسئله به مجمع عمومی سازمان ملل کشیده شد، نماینده رژیم صهیونیستی صراحتاً منشور ملل متحد را زیر سؤال برد و به‌طور کلی به اصول حقوق بین‌الملل پایبند نبود.
نکته‌ای که می‌خواهم تأکید کنم این است که ما در جهانی زندگی می‌کنیم که با همه کاستی‌ها، اصولی در آن حاکم است. سازمان ملل متحد وجود دارد، منشور این سازمان پابرجاست، قواعد حقوق بین‌الملل و اسناد حقوق بشری تعریف شده‌اند، و هرچند عمدتاً کشورهای غربی بنیان‌گذار این نظام‌ها بوده‌اند، اما امروز تمامی کشورها، از جمله ما، در این سازوکارها سهیم هستند.
ما باید از همین اصول و سازوکارهای موجود استفاده کنیم تا چهره واقعی و بی‌اعتبار این رژیم را برای جهانیان آشکار سازیم. استفاده هوشمندانه از ظرفیت‌های حقوقی و دیپلماتیک بین‌المللی برای بی‌حیثیت کردن این رژیم، امری مهم و ضروری است.
سؤال: با توجه به اینکه رژیم صهیونیستی اعتقادی به اصول و سازوکارهای بین‌المللی ندارد، اساساً استفاده از این ابزارها چقدر مؤثر است؟
غریب‌آبادی: بله، درست است که این رژیم اعتباری برای سازوکارها و اصول بین‌المللی قائل نیست، اما این بدان معنا نیست که ما نیز نباید از این فرصت‌ها و ظرفیت‌ها بهره ببریم. اگر به گذشته نگاه کنیم، می‌بینیم که رژیم صهیونیستی طی سالیان متمادی جنایات گسترده‌ای را در منطقه مرتکب شده است؛ از جنایت علیه مردم فلسطین گرفته تا لبنان و سایر کشورهای پیرامونی. با این حال، افکار عمومی جهانی در آن دوران عمدتاً سکوت اختیار کرده بود.
اما آنچه در تحولات اخیر شاهد بودیم، متفاوت بود. وقتی رسانه‌ها وارد میدان شدند و حجم واقعی این جنایات را به تصویر کشیدند، افکار عمومی بین‌المللی نیز به صحنه آمد و واکنش نشان داد. این تحرک افکار عمومی یک فرصت است. درست است که این رژیم همچنان به جنایات خود ادامه می‌دهد، اما این جنایات مورد حمایت افکار عمومی جهانی نیست و حداقل دیگر با سکوت روبه‌رو نمی‌شود.
اگرچه ممکن است افکار عمومی نتواند مستقیماً مانع این جنایات شود، اما اینکه دیگر در برابر آنها سکوت نمی‌کند، یک تحول مهم و بی‌سابقه در رابطه با رژیم صهیونیستی به شمار می‌آید. ما باید از این فضا استفاده کنیم تا مشروعیت‌زدایی از این رژیم را در صحنه بین‌المللی تقویت کنیم.
سؤال: در زمینه حقوقی، تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی علیه کشورهای منطقه از منظر منشور ملل متحد چگونه قابل تحلیل است؟
غریب‌آبادی: تجاوز به یک کشور عضو سازمان ملل متحد، طبق اصول منشور ملل متحد، اقدامی کاملاً غیرقانونی، نامشروع و ممنوع است. به همین دلیل، ماده ۵۱ منشور ملل متحد به کشوری که مورد تجاوز یا حمله قرار گرفته، این حق را می‌دهد که برای دفاع مشروع از خود، به ابزارهای لازم متوسل شود.
این نکته بسیار کلیدی است، چرا که منشور تصریح می‌کند تا زمانی که شورای امنیت نتواند تدابیری اتخاذ کند که جلوی تجاوز را بگیرد، آن کشور حق دارد به صورت مستقل از خود دفاع کند. مفهوم مخالف این قاعده آن است که اگر شورای امنیت اقدامی نکرده باشد، هر نوع اقدامی که کشور مورد تجاوز برای دفاع از خود انجام دهد، از منظر حقوق بین‌الملل مشروع و قابل قبول است.
این اصل مهم باید مبنای تحلیل و رفتار حقوقی ما در قبال تجاوزات آشکار رژیم صهیونیستی قرار گیرد.
سؤال: برخی ادعا می‌کنند که رژیم صهیونیستی نیز در واکنش به اقدامات مقاومت، از خود دفاع می‌کند. این ادعا از منظر حقوق بین‌الملل چه جایگاهی دارد؟
غریب‌آبادی: این یک نکته اساسی در حقوق بین‌الملل است. بر اساس اصول شناخته‌شده در این حوزه، طرفی که اقدام به تجاوز یا تهاجم کرده است، نمی‌تواند در واکنش به اقدامات دفاعی طرف مقابل، ادعای «دفاع مشروع» داشته باشد. در اینجا، رژیم صهیونیستی به عنوان طرف متجاوز شناخته می‌شود. وقتی که شما تجاوز را آغاز کرده‌اید (که یک رفتار ممنوع در حقوق بین‌الملل و منشور ملل متحد است) دیگر نمی‌توانید اقدامات دفاعی طرف مقابل را غیرقانونی معرفی کرده و خود را ذیل عنوان «دفاع مشروع» پنهان کنید.
تا زمانی که شورای امنیت سازمان ملل نتواند اقدام مؤثری برای توقف تجاوز انجام دهد، یا طرف متجاوز خود تجاوز را متوقف نکند، اقداماتی که در چارچوب دفاع مشروع از سوی طرف مورد حمله انجام می‌گیرد، کاملاً مشروع و قانونی است. ما این استدلال حقوقی را در جریان جنایات اخیر رژیم صهیونیستی در غزه نیز مطرح کردیم، چرا که برخی مدعی بودند رژیم در حال دفاع از خود است، در حالی که بر اساس اصول حقوقی، این مردم مظلوم فلسطین هستند که تحت تجاوز و اشغال قرار گرفته‌اند و در نتیجه، حق دفاع مشروع با آنهاست.
سؤال: رژیم صهیونیستی بعضاً حملات خود را با استناد به «دفاع پیشگیرانه» توجیه می‌کند. این موضوع در حقوق بین‌الملل چگونه تحلیل می‌شود؟
غریب‌آبادی: این پرسش بسیار مهمی است. مفهومی تحت عنوان «سیاست پیشگیرانه» یا همان preemptive strike ـ که بعد‌ها از سوی آمریکا و برخی دیگر به‌عنوان بهانه‌ای برای حمله نظامی مطرح شد ـ هیچ جایگاه شناخته‌شده‌ای در حقوق بین‌الملل ندارد. در واقع، این سیاست نقض آشکار اصول منشور ملل متحد و نظم حقوقی بین‌المللی است. بسیاری از تجاوزات نظامی صورت‌گرفته توسط آمریکا در دهه‌های گذشته نیز دقیقاً در همین چارچوب صورت گرفته‌اند که به‌وضوح غیرقانونی هستند.
اما در مورد رژیم صهیونیستی، موضوع حتی فراتر می‌رود. این رژیم نه‌تنها سیاست‌های تجاوزکارانه‌اش را با چنین ادعا‌هایی توجیه می‌کند، بلکه بنیان‌های فکری خاصی را نیز برای مشروع‌سازی این اقدامات تولید کرده است. یکی از موارد مهم که باید مردم آگاه باشند، این است که رژیم صهیونیستی عضو هیچ‌یک از معاهدات بین‌المللی مربوط به خلع سلاح‌های کشتار جمعی نیست. ما سه نوع سلاح کشتار جمعی داریم: سلاح هسته‌ای، سلاح شیمیایی و سلاح میکروبی؛ برای هرکدام از اینها، معاهده بین‌المللی وجود دارد، اما رژیم صهیونیستی به هیچ‌یک از این معاهدات نپیوسته است.
جالب‌تر اینکه این رژیم هر سه نوع از سلاح‌های کشتار جمعی را در اختیار دارد، به‌ویژه سلاح‌های هسته‌ای. با این حال، با فرافکنی و دروغ‌پراکنی، در تلاش است برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران را تهدیدآمیز جلوه دهد. در حالی‌که خود هیچ‌گونه پایبندی به نظام‌های بین‌المللی خلع سلاح ندارد، چنین ادعا‌هایی را مطرح می‌کند تا افکار عمومی جهان را منحرف کند.
سؤال: ادعا‌های غرب و رژیم صهیونیستی درباره تهدید بودن برنامه هسته‌ای ایران سابقه طولانی دارد. ارزیابی شما چیست؟
غریب‌آبادی: بیش از ۲۵ سال است که آنها درباره «سلاح هسته‌ای ایران» سخن می‌گویند، بدون اینکه حتی یک سند معتبر ارائه کنند. هدف آنها از این ادعاها، چیزی جز زمینه‌سازی برای اقدامات غیرقانونی، تجاوزکارانه و عوام‌فریبانه نیست. یک رژیمی که خودش عضو هیچ‌یک از معاهدات خلع سلاح نیست، سلاح هسته‌ای در اختیار دارد و حتی تهدید به استفاده از آن کرده، حالا مدعی شده که ایران تهدید است! ایران هیچ‌گاه کشور متجاوزی نبوده و نیست. بعد از انقلاب اسلامی، اگر هم جنگی علیه ایران رخ داده، توسط رژیم صدام و با حمایت همین کشورهایی بوده که امروز مدعی تهدید بودن ایران هستند.
به اطراف ایران نگاه کنید؛ اینها پایگاه‌های آمریکا هستند، نه ایران. ده‌ها پایگاه نظامی آمریکایی در منطقه مستقر شده‌اند، در حالی که جمهوری اسلامی ایران هزاران کیلومتر از خاک آمریکا فاصله دارد. آیا ما تا به حال حتی یک موشک به سمت آمریکا پرتاب کرده‌ایم؟ آیا در خاک آمریکا عملیات تروریستی انجام داده‌ایم؟ نه، هیچ‌گاه. اما باز هم ایران را تهدید جلوه می‌دهند، در حالی‌که واقعیت، خلاف آن است.
سؤال: آیا برنامه هسته‌ای ایران شفاف و صلح‌آمیز است؟
غریب‌آبادی: کاملاً. ما عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستیم و برنامه هسته‌ای‌مان تحت نظارت مستمر این نهاد قرار دارد. تمام فعالیت‌های ما صلح‌آمیز بوده و هست، و بر اساس نظارت‌های فنی آژانس انجام می‌شود. حتی در جدیدترین گزارش مدیرکل آژانس ـ که متأسفانه به‌دنبال آن، قطعنامه‌ای از سوی سه کشور اروپایی و آمریکا صادر شد ـ هیچ‌جا اشاره نشده که ایران از تعهداتش تخطی کرده یا همکاری نکرده است.
برعکس، آژانس تأکید کرده که به فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای ایران دسترسی دارد و امکان راستی‌آزمایی وجود دارد. با این حال، در قطعنامه‌ای که صادر کردند، دو دروغ بزرگ مطرح شد: اول اینکه ایران به تعهداتش پایبند نیست، و دوم اینکه آژانس قادر به راستی‌آزمایی نیست. اینها کاملاً خلاف واقع است و با انگیزه سیاسی تنظیم شده است.
هدف اصلی این کشورها از صدور چنین قطعنامه‌هایی، ایجاد بستر برای ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت و افزایش فشار‌های سیاسی است. اما باید بدانند که مسئولیت این اقدامات با آنهاست. کشورهایی که خودشان تهدیدات اصلی علیه صلح جهانی هستند، نباید برنامه شفاف و قانونی ایران را بهانه کنند برای فریب افکار عمومی.
سؤال: آیا واکنش‌های بین‌المللی به این قطعنامه‌ها یک‌دست بوده؟
غریب‌آبادی: خیر، خوشبختانه شاهد بودیم که کشورهای بسیاری ـ به‌ویژه در حلقه اول همسایگان ایران ـ این قطعنامه‌ها و فضای تهدیدآمیز علیه کشور ما را محکوم کردند. آنها به‌درستی درک کرده‌اند که جمهوری اسلامی ایران تهدیدی برای منطقه نیست، بلکه خود قربانی یک‌جانبه‌گرایی، فرافکنی و پروژه‌های خطرناک غربی است.
سؤال: آیا پس از تجاوز اخیر، ایران اقدامات دیپلماتیک مشخصی را آغاز کرده است؟
غریب‌آبادی: بله، بلافاصله پس از وقوع این تجاوز، اقدامات گسترده‌ای از سوی دستگاه دیپلماسی آغاز شد. جناب آقای دکتر عراقچی، وزیر محترم امور خارجه، در همان ساعات ابتدایی و تا پایان روز گذشته، تماس‌های متعددی با بیش از ۳۰ تن از همتایان خود در کشورهای مختلف و همچنین با مقامات عالی سازمان‌های بین‌المللی از جمله دبیرکل سازمان ملل متحد و دبیرکل سازمان همکاری اسلامی برقرار کردند.
این تماس‌ها با دو هدف انجام شد؛ نخست برای تشریح دقیق ابعاد تجاوز صورت‌گرفته و دوم، مطالبه روشن از نهاد‌های بین‌المللی مبنی بر انجام وظایف خود در قبال این رفتار غیرقانونی. بر اساس منشور ملل متحد، نه‌تنها تجاوز ممنوع است، بلکه باید به‌سرعت متوقف شود. بنابراین، صرف محکومیت لفظی کافی نیست؛ شورای امنیت و سایر اعضای سازمان ملل متحد موظفند به‌صورت عملی در جهت توقف تجاوز وارد عمل شوند.
سؤال: آیا واکنش طرف‌های بین‌المللی به این تماس‌ها مثبت بوده است؟
غریب‌آبادی: در بسیاری از موارد، بله. مواضع متعددی از سوی کشورهای مختلف، حتی برخی کشورهای اروپایی و نیز نماینده اتحادیه اروپا، در مخالفت با ادامه تنش و تأکید بر لزوم توقف فوری تجاوز اعلام شد. در این مواضع تأکید شده که منطقه نیاز به تنش و جنگ ندارد و باید مسیر دیپلماتیک و سیاسی در اولویت قرار گیرد.
البته، متأسفانه یکی دو کشور اروپایی از آن سه کشور شناخته‌شده، مواضع مناسبی اتخاذ نکردند. جمهوری اسلامی ایران اعتراضات صریح خود را در تماس‌های دوجانبه وزیر امور خارجه با همتایان آن کشورها و همچنین از طریق احضار سفرایشان اعلام کرده است. اگر طرف مقابل بخواهد با رویکرد رفع‌تکلیفی و نادیده‌گرفتن اصول منشور ملل متحد برخورد کند و حتی ایران را مسئول جلوه دهد، ما نیز به صورت جدی از ابزارهای حقوقی، سیاسی و دیپلماتیک برای پاسخگویی استفاده خواهیم کرد.
سؤال: پیگیری‌های حقوقی از سوی ایران در نهاد‌های بین‌المللی ادامه دارد؟
غریب‌آبادی: بله، وزارت امور خارجه اقدامات متعددی را در سطح نهاد‌های بین‌المللی آغاز کرده است. پس از تماس با دبیرکل سازمان ملل متحد، ما شاهد صدور بیانیه‌ای از سوی این سازمان در محکومیت اقدام تجاوزکارانه صورت‌گرفته بودیم. این تنها گام اولیه است و ما همچنان در حال پیگیری حقوقی، مستندسازی و ثبت رسمی ابعاد تجاوز و نقض حقوق بین‌الملل از سوی رژیم متجاوز هستیم. اقدامات ما متوقف نخواهد شد تا زمانی که سازوکارهای بین‌المللی در قبال این تجاوز پاسخگو باشند.
سؤال: جمهوری اسلامی ایران در سطح نهاد‌های بین‌المللی چه اقدامات عملی و رسمی برای پاسخ به تجاوز صورت‌گرفته انجام داده است؟
غریب‌آبادی: دیروز، بر اساس درخواست جمهوری اسلامی ایران و با حمایت برخی از اعضای شورای امنیت از جمله فدراسیون روسیه، نشست اضطراری شورای امنیت سازمان ملل متحد برگزار شد. در این نشست، بسیاری از اعضا به‌صراحت این تجاوز را محکوم کردند و خواهان توقف فوری این اقدام جنایت‌بار شدند. این رویداد، نشانه روشنی از اهمیت و حساسیت مسئله در سطح بین‌المللی بود.
علاوه بر آن، در چارچوب آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز اقدام مهمی صورت گرفت. وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران طی نامه‌ای رسمی به مدیرکل آژانس، ضمن یادآوری وظایف آژانس در قبال حفظ صلح و امنیت بین‌المللی، به‌شدت نسبت به سکوت و بی‌عملی در برابر این تجاوز اعتراض کرد. در این نامه، از آژانس خواسته شده است که ضمن محکوم‌کردن رسمی تجاوز رژیم صهیونیستی، جلسه‌ای اضطراری در شورای حکام آژانس برای بررسی این مسئله برگزار کند.
سؤال: واکنش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به این درخواست ایران چگونه بود؟
غریب‌آبادی: مدیرکل آژانس روز گذشته بیانیه‌ای در واکنش به این موضوع صادر کرد. همچنین طبق توافق صورت‌گرفته و در پی درخواست رسمی روسیه، جلسه اضطراری شورای حکام قرار است روز دوشنبه برگزار شود تا به وضعیت تجاوز اخیر رسیدگی شود. ما معتقدیم ظرفیت حقوقی و فنی آژانس باید برای تحت فشار قرار دادن رژیم صهیونیستی در خصوص اقدامات غیرقانونی و خطرناک آن، به کار گرفته شود.
سؤال: در سطح سازمان همکاری اسلامی و دیگر نهاد‌های منطقه‌ای چه تحرکاتی در جریان است؟
غریب‌آبادی: جناب آقای عراقچی تماس جداگانه‌ای با دبیرکل سازمان همکاری اسلامی داشتند. در پی این تماس، دبیرکل بیانیه‌ای رسمی صادر کرد و به‌شدت تجاوز رژیم صهیونیستی را محکوم کرد. افزون بر این، قرار است در نشست وزرای امور خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی که به‌زودی در استانبول برگزار می‌شود، این موضوع به‌طور رسمی در دستور کار قرار گیرد و جمع‌بندی سیاسی و بیانیه‌ای فراگیر از سوی همه کشورهای عضو در محکومیت این اقدام صورت پذیرد.
سؤال: آیا سایر سازمان‌های منطقه‌ای مانند سازمان همکاری شانگهای نیز واکنشی داشته‌اند؟
غریب‌آبادی: بله، جمهوری اسلامی ایران عضو رسمی سازمان همکاری شانگهای است. دیروز دبیرکل این سازمان پیامی رسمی صادر کرد و امروز نیز کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، که از بازیگران مهم بین‌المللی محسوب می‌شوند، بیانیه‌ای قوی در محکومیت اقدام تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی صادر کردند. این اقدامات در چارچوب پیگیری حقوقی و دیپلماتیک ما ادامه خواهد داشت.
در همین حال، همکاران ما در نیویورک با جنبش عدم تعهد، در برزیل با بلیکس، و همچنین با گروه دوستان منشور ملل متحد در نیویورک در حال رایزنی و هماهنگی برای صدور بیانیه‌های رسمی هستند تا اقدام تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی در اسناد رسمی بین‌المللی ثبت شود. این موضوع اهمیت کلیدی دارد، زیرا ثبت چنین اقداماتی در سطح بین‌المللی موجب می‌شود هر اقدام متقابل و دفاع مشروع ایران و دیگر کشورهای منطقه، در آینده مشروع و بر اساس حقوق بین‌الملل تلقی شود و کارنامه سیاه رژیم متجاوز بیشتر در افکار عمومی جهان ثبت گردد.
اگر از ظرفیت‌های دیپلماتیک خود در این مقاطع حساس استفاده نکنیم، ممکن است وضعیتی پیش آید که این اقدامات تجاوزکارانه بدون هیچ محکومیت رسمی و مسئولیت حقوقی باقی بماند. برخی ممکن است تصور کنند که رژیم متجاوز به خاطر عدم عضویت در معاهدات بین‌المللی یا با تکیه بر موقعیت نامشروع خود، از هرگونه پیگیری و محاکمه مصون است؛ اما واقعیت این است که پذیرش عمومی این جنایت به منزله تأیید آن نیست.
سؤال: آیا منشأ حملات پهپادی علیه کشورمان از کشورهای همسایه بوده است؟
غریب‌آبادی: بنابراین، وظیفه وزارت امور خارجه و دستگاه‌های دیپلماتیک این است که اجازه ندهند این اقدامات تجاوزکارانه با سکوت یا حمایت پنهان برخی کشورها همراه شود. پیگیری‌های دیپلماتیک و ثبت رسمی این جنایات در مجامع بین‌المللی، بخشی از تلاش‌های حقوقی و سیاسی ما برای ایجاد مسئولیت‌پذیری رژیم متجاوز است.
باید توجه داشت که برخی از این اقدامات تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی از قلمرو خاک عراق نیز انجام شده است. همتایان عراقی ما در این زمینه صحبت کرده‌اند و تأکید داشتند که عراق کشوری مستقل و دارای حاکمیت است و باید قادر باشد از حریم هوایی خود برای تجاوز علیه کشور همسایه جلوگیری کند. به همین دلیل، عراق دیروز اعتراض رسمی خود را به شورای امنیت سازمان ملل ارسال کرد و خواستار آن شد که اعضای شورا به وظایف قانونی خود عمل کنند و رژیم متجاوز را از نقض مکرر حریم هوایی عراق باز دارند.
سؤال: چه کشورهایی از واکنش جمهوری اسلامی ایران به تجاوز رژیم صهیونیستی حمایت کردند؟
غریب‌آبادی: متأسفانه، از برخی کشورهایی که انتظار می‌رفت این تجاوز را محکوم کنند، واکنش مؤثری دریافت نکردیم. درباره تأثیر این مواضع و یا عدم مواضع بر مناسبات جمهوری اسلامی ایران با این کشورها، باید گفت که بستگی به موقعیت این کشورها، گروه‌ها و منطقه جغرافیایی آنها دارد. سیاست جمهوری اسلامی ایران در این زمینه روشن است و با کشورهای اروپایی و برخی کشورهای آسیایی مانند هند، که دیدگاه‌های مشترکی درباره حمایت از ایران دارند، رایزنی و گفت‌و‌گو ادامه دارد.
ما هرگز حمایت‌های آن دسته از کشورهایی که در این شرایط در کنار جمهوری اسلامی ایران ایستاده‌اند را فراموش نخواهیم کرد و همچنین مواضع و حمایت‌های کشورهایی که در کنار رژیم متجاوز قرار می‌گیرند را نیز به یاد خواهیم داشت.
سؤال: درباره مواضع کشورها در خصوص تجاوز رژیم صهیونیستی به منطقه چه بازخوردی دریافت کردید؟
غریب‌آبادی: کسانی که تمایل دارند روابط خود را به گونه‌ای مدیریت کنند که بین طرفین بازی کنند، ما این موضوع را در سیاست‌های آتی خود حتماً مدنظر قرار خواهیم داد و فراموش نخواهیم کرد. کشور هند به عنوان یک کشور بزرگ و با جایگاه مهم در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، همواره مورد توجه بوده و تلاش می‌کنیم که همکاری و مواضع مشترک در سازمان‌های بین‌المللی و مسائل بین‌المللی ادامه یابد. ما در بسیاری از مسائل، مواضع مشترکی با هند داشته‌ایم و باید مراقب باشیم که هیچ فاصله‌ای میان ما ایجاد نشود؛ چرا که ایجاد این فاصله ممکن است در گام‌های بعدی منجر به نزدیکی هند به طرف‌های مقابل ما شود و این موضوع باید در سیاست خارجی و حقوق بین‌الملل ما به دقت مدیریت شود.
همچنین باید تأکید کنم که تمام کشورهایی که مواضع متفاوت دارند «چه آنها که از ما حمایت می‌کنند، چه حمایت از رژیم متجاوز می‌کنند، و چه کسانی که سعی دارند در میانه بمانند» در سیاست ما مورد توجه هستند و پاسخ خواهند گرفت. برای مثال، از یک کشور همسایه انتظار نداریم که از رژیم متجاوز حمایت کند یا حتی سکوت پیشه کند؛ بلکه انتظار داریم موضع صریح و شفاف در حمایت از حق داشته باشد.
غریب‌آبادی این مواضع را بخشی از رویکرد کلان جمهوری اسلامی ایران در عرصه سیاست خارجی دانستند و تاکید کرد: ایران به دقت تحولات را رصد کرده و در برابر رفتار‌های دوگانه واکنش مناسب نشان خواهد داد.
سؤال: مواضع برخی کشورهای اروپایی و عملکرد شورای امنیت و سازمان ملل نسبت به تجاوز اسرائیل به خاک ایران چه بود؟
غریب‌آبادی: ما این موضوعات را در تماس‌های دیپلماتیک خود در سطوح مختلف به کشورهای اروپایی یادآوری کرده‌ایم. به‌ویژه مواضع انگلیس، آلمان و فرانسه در شورای امنیت و بیانیه‌هایی که صادر کردند، واقعاً مناسب نبوده است. این دو کشور و برخی دیگر، حق دفاع مشروع را به رژیمی داده‌اند که خود آغازگر تجاوز بوده و در حالی که ما از خود دفاع می‌کنیم، شورای امنیت نتوانسته مسئولیت خود را در توقف تجاوز ایفا کند.
حتی در جلسه اضطراری دیروز شورای امنیت، حداقل بیانیه‌ای صادر نشد، چرا که آمریکا با آن مخالفت کرد و این بیانیه صادر نشد. ما این رفتار را به منزله حمایت از رژیم صهیونیستی تلقی می‌کنیم. هیچ مرجع حقوق بین‌المللی حق دفاع مشروع را برای چنین رژیمی قائل نیست و انتظار داریم آلمان و فرانسه نیز چنین موضع نداشته باشند.
فردا عراقچی با سفرای تروئیکای اروپایی جلسه خواهد داشت
غریب‌آبادی: ما به طور جدی به این موضوع برخورد خواهیم کرد، همان‌طور که وزیر امور خارجه کشورمان دیروز به آن اشاره کردند و فردا نیز با سفرای این کشورها گفت‌و‌گو خواهد شد. کشورهایی که همواره در برابر برنامه هسته‌ای ایران موضع نامناسب داشته‌اند، باید پاسخگوی اقدامات تحریک‌آمیز خود باشند؛ به‌ویژه در نهاد‌هایی مانند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که می‌تواند زمینه‌ساز اقدامات غیرقانونی و تجاوزکارانه باشد.
نکته قابل توجه این است که برخی می‌گویند «ما از هر دو طرف می‌خواهیم خویشتنداری کنند»، اما واقعیت این است که یکی تجاوز کرده و دیگری از خود دفاع می‌کند؛ این دوگانگی موضع، ناعادلانه و غیرقانونی است.
سؤال: وقتی رژیم صهیونیستی تجاوز را آغاز کرد، آیا هیچ تماسی با این رژیم گرفته شد که حملاتش را متوقف کنند؟
غریب‌آبادی: چنین تماسی وجود نداشت. اکنون که جمهوری اسلامی ایران در حال پاسخگویی به این تجاوز است، اگر کشورهای مختلف چنین درخواست‌هایی دارند، باید اول به سراغ متجاوز بروند، نه کسی که از خود دفاع می‌کند.
پاسخ ما به این درخواست‌ها کاملاً واضح است: حق خود را طبق منشور ملل متحد و به ویژه ماده ۵۱ که حق دفاع مشروع را تضمین می‌کند، اعمال می‌کنیم. این موضع حقوقی به طور شفاف به کشورهای مختلف ارائه شده و استدلال‌های حقوقی آن در حال مطرح شدن است.
بنابراین، نیازی به توجیهات اضافه نیست؛ عملیات «وعده صادق» که جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به حمله تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی انجام داد، کاملاً از منظر حقوق بین‌الملل مشروع و قابل دفاع است.
سؤال: پیش از این، با وجود حمله اخیر، انتظار ادامه مذاکرات وجود داشت. آیا فکر نمی‌کنید که طرف مقابل به دنبال فریب دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران بوده است، تا ما را درگیر مذاکرات کند و سپس حمله‌ها را انجام دهد؟ برخی تحلیل‌ها در شبکه‌های اجتماعی این موضوع را مطرح کرده‌اند؟
غریب‌آبادی: ببینید، اگر واقعاً دنبال تهاجم نظامی بودند، می‌توانستند سیاست خود را بر اساس همان حمله تنظیم کنند و وارد مذاکره با جمهوری اسلامی ایران نشوند. باید زمینه‌سازی می‌کردند یا پیش‌زمینه چینی می‌کردند. گفت‌و‌گو‌ها متوقف نشده بود و اگر به بن‌بست می‌رسید، تحلیل‌ها متفاوت بود. نه ایران و نه آمریکا اعلام نکردند که مذاکرات متوقف شده است. البته اختلافات اصولی از هر دو طرف بیان شد، ولی همچنان هر دو طرف اعلام کردند که گفت‌و‌گو‌ها ادامه دارد.
این اقدام رژیم صهیونیستی یک جنایتکارانه و تجاوز آشکار است که هدف آن ایجاد اخلال در روند دیپلماسی است. البته پشت این اقدام، خود آمریکایی‌ها نیز هستند. شما اسرائیل را نمی‌توانید از آمریکا جدا کنید؛ اگر اسرائیل دست به اقدامی می‌زند، مطمئناً آمریکا از آن حمایت می‌کند. اگر تصور کنیم که آمریکا از اسرائیل حمایت نمی‌کند، اشتباه است.
ما در وزارت امور خارجه، آمریکا را در تمامی جنایات رژیم صهیونیستی، نه فقط در مقابل ایران بلکه در کل منطقه، شریک می‌دانیم. حتی اگر اسرائیل بدون مشورت آمریکا هم اقدامی انجام دهد، باز هم این تصور که آمریکا حمایت نمی‌کند، نادرست است.
اما آیا آمریکا طراحی عملیات نظامی را انجام داده یا از اسرائیل خواسته که به ایران حمله کند و برخی افراد را ترور نماید؟ این موضوعی است که قابل تحمل نیست و بر اساس تحلیل‌های ما روشن شده است.
ما در وزارت خارجه اعلام کردیم و سخنگوی وزارت خارجه هم امروز تاکید داشت که با این جنایت‌ها و حمایتی که آمریکا به عنوان شریک اصلی اسرائیل انجام می‌دهد، مذاکره معنایی ندارد و مذاکرات فردا نمی‌تواند ادامه یابد. طبیعتاً هر زمان این اقدامات تجاوزکارانه متوقف شود، بازگشت به دیپلماسی ممکن خواهد بود، اما مادامی که تجاوز ادامه دارد و ایران از حق دفاع مشروع خود استفاده می‌کند، صحبت از میز مذاکره بی‌معنی است.
اگر نگاه کنیم به چند هفته گذشته، یکی از مهم‌ترین موضوعات گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و گزارش آقای گروسی بود که درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران ارائه شد و پس از آن، قطعنامه‌ای در شورای حکام صادر گردید. در همین حال حملات نظامی رژیم صهیونیستی و فشار‌های دیپلماتیک و نظامی ادامه دارد. این فشار‌ها از سوی سه کشور اروپایی حمایت شده و آمریکا نیز در کنار آنهاست.
این روند از آبان ماه سال گذشته آغاز شد، زمانی که چهار کشور خواستار گزارش جامع از مواد هسته‌ای اظهار نشده در ایران شدند. این قطعنامه در واقع ابزاری است برای فشار و پرونده‌سازی علیه ایران. هدفشان باز کردن راه برای اعمال فشار‌های بیشتر و دور کردن ایران از مذاکرات واقعی است.
با توجه به اینکه برجام عملاً از بین رفته و آمریکا یکجانبه از آن خارج شده، آنها به دنبال ابزارسازی جدید برای فشار هستند و از قطعنامه و آژانس استفاده می‌کنند، در حالی که هیچ شواهد و مدارکی دال بر فعالیت‌های هسته‌ای مخفی و جاری در ایران وجود ندارد. اتهامات مربوط به بیش از ۲۵ سال قبل است که هیچ تأثیر عملی بر وضعیت کنونی ندارد.
به نظر ما بهترین راهکار، ادامه گفت‌و‌گو و مذاکره است و همه اینها جز ابزارسازی برای فشار به جمهوری اسلامی ایران نیست. آژانس با توجه به اساسنامه و ماده ۱۲ و بند ۳۰، اگر تخلفی ببیند، باید گزارش دهد، اما گزارش آقای گروسی به وضوح این موارد را نشان نمی‌دهد.
سؤال: با توجه به اتهامات مطرح شده علیه ایران درباره تعهدات هسته‌ای و همکاری با آژانس، آیا جمهوری اسلامی ایران را کشور متخلف می‌دانید؟ وضعیت همکاری با آژانس پس از حملات اخیر چگونه خواهد بود؟
غریب‌آبادی: جمهوری اسلامی ایران کشور متخلفی نیست و همواره تعهدات خود را رعایت کرده و به آن پایبند بوده است. اما نکته مهم این است که اگر برخی بخواهند این پایبندی و رعایت اصول بین‌المللی توسط ما را به عنوان ابزاری برای فشار علیه جمهوری اسلامی مطرح کنند، ما با چنین رویکردی مواجه نیستیم و قاطعانه آن را رد می‌کنیم.
می‌خواهم یادآوری کنم که رژیم صهیونیستی پیش از این نیز اقداماتی کاملاً مغایر با حقوق بین‌الملل انجام داده است. به عنوان نمونه، در دهه ۸۰ این رژیم به تاسیسات هسته‌ای عراق حمله کرد که این موضوع در شورای حکام آژانس و شورای امنیت سازمان ملل مطرح و قطعنامه‌هایی علیه آن صادر شد و رژیم صهیونیستی مسئول شناخته شد.
الان نیز با توجه به حملات اخیر، ما اقداماتی را آغاز کرده‌ایم و به اطلاع آژانس هم رسانده‌ایم که چه تدابیر ویژه‌ای برای حفاظت از مواد و تجهیزات اتخاذ می‌کنیم. البته این تدابیر را به صورت کامل به آژانس اعلام نخواهیم کرد و این اقدامات در چارچوب حفظ امنیت تاسیسات و تجهیزات صورت می‌گیرد.
با توجه به این تهاجم، جمهوری اسلامی ایران در چارچوب قانون و مصلحت‌های خود به فعالیت‌هایش ادامه خواهد داد. طبیعتاً ممکن است آژانس درخواست‌هایی برای دسترسی به برخی تاسیساتی که مورد تهاجم قرار گرفته‌اند داشته باشد، اما ما مانند گذشته همکاری کامل با آژانس نخواهیم داشت؛ چرا که همکاری بدون رعایت حقوق و مسئولیت‌های طرف مقابل معنایی ندارد.
باید تأکید کنم که این بدین معنا نیست که آژانس سکوت کند یا به تاسیسات دسترسی نداشته باشد، اما این دسترسی‌ها مشروط به ترتیبات خاصی خواهد بود که هم اکنون در حال تعریف و تعیین آنها هستیم. به عبارت دیگر، مسئله فراتر از مباحث معمول آژانس است و شرایط ویژه‌ای در حال شکل‌گیری است.
انتهای پیام/
