امام باقر (ع) صدای تبیین در عصر اختناق اموی بود
به گزارش خبرنگار دین و آیین خبرگزاری آنا، بقیع مدینه در سال ۱۱۴ هجری قمری شاهد وداع با مردی بود که عمر خویش را در تبیین دین، مبارزه با جهل و صیانت از سلاله نبوت سپری کرد.
امام محمدباقر علیه‌السلام پنجمین امام شیعیان سرانجام با دسیسه‌ای خزنده و بیرحمانه در عصر خلافت هشام بن عبدالملک به شهادت رسید؛ شهادتی که با زهر آغشته به سم، بدن آن حضرت را متورم و بیمار کرد و با غریبانه‌ترین شیوه ممکن او را به دیار معبود فرستاد. این گزارش، روایتی دقیق، مستند و تحلیلی از زندگی، شهادت و میراث جاودان امام محمدباقر علیه‌السلام است.
وارث علم و خون
امام محمدباقر علیه‌السلام در سال ۵۷ هجری قمری در مدینه دیده به جهان گشود. مادر ایشان، فاطمه بنت حسن، دختر امام حسن مجتبی(ع) بود و پدر بزرگوارشان امام سجاد (ع).
ایشان اولین امامی است که از پدر و مادری علوی به دنیا آمد و به‌همین دلیل از جایگاه خاصی در نسب و حسب برخوردار بود.
این امام همام در واقعه کربلا همراه پدر خویش حضور داشت، اما به‌دلیل خردسالی از آسیب فیزیکی نجات یافت. اما همان صحنه‌ها، تمام عمرش را در مسیر حقیقت نگاه داشت.
عصر تبیین در میان طوفان خفقان
دوران امامت امام باقر (ع) از سال ۹۵ هجری (پس از شهادت امام سجاد علیه‌السلام) تا ۱۱۴ هجری قمری ادامه داشت. این دوران، با چند ویژگی برجسته همراه بود:
- فروکش نسبی فشار حکومت اموی در دهه اول قرن دوم هجری
- فروپاشی ظاهر وحدت سیاسی امویان و افزایش اختلافات داخلی
- تشنگی مردم برای فهم معارف اسلام ناب پس از سال‌ها اختناق
امام باقر (ع) در این شرایط، بنای یک تمدن علمی و فرهنگی را بنیان گذاشت. او نه‌فقط به فقه و تفسیر قرآن پرداخت، بلکه به معارف توحیدی، اجتماعی و اخلاقی نیز عمق بخشید.
امام باقر، گشاینده درهای دانش
در منابع آمده است که القاب «باقر» و «باقرالعلوم» را پیامبر اکرم(ص) در توصیف ایشان به جابر بن عبدالله انصاری فرمود: «ای جابر، تو فرزند من را خواهی دید که علم را می‌شکافد و تبیین می‌کند.»
در دوران امام باقر (ع)، مدارس اهل‌بیت رونق گرفت. ایشان بیش از ۴۰۰ شاگرد برجسته داشت؛ از جمله محمد بن مسلم، زرارة بن اعین، برید عجلی و جابر بن یزید جعفی. هر کدام از این افراد بعدها خود بنیان‌گذاران مکاتب فقهی و اعتقادی شیعه شدند.
مواضع سیاسی امام باقر
برخلاف تصوری که گاهی از سکوت سیاسی امام باقر مطرح می‌شود، مواضع ایشان آشکارا رنگ سیاسی داشت. شهادت‌های تاریخی نشان می‌دهد که امام باقر علیه‌السلام به شدت نسبت به خلافت امویان اعتراض داشتند. به طور مثال نامه‌هایی به برخی قبایل و شخصیت‌ها نوشتند که مضمون آن مخالفت با فساد حکومت بود.
البته از فرصت گفت‌وگوهای علمی و عمومی استفاده کرد تا مشروعیت خلیفه را زیر سؤال ببرد.
شهادت؛ سم خزنده و دشمنان درون خانه
از نقل‌های مختلف استفاده می‌شود که امام باقر علیه‌السلام با زهر به شهادت رسید. برخی منابع، قاتل مستقیم را ابراهیم بن ولید یا زید بن حسن (از بنی‌هاشم و دارای کینه دیرینه نسبت به امام) می‌دانند. اما نقطه تلاقی همه منابع، نقش مستقیم هشام بن عبدالملک در طراحی این ترور است.
یکی از روایات می‌گوید زین مخصوص امام را با سم آغشته کردند. وقتی امام بر آن نشست، سم از پوست بدن وارد بدن شد و ورم شدید و تب و تشنج ایجاد کرد. پس از چند روز رنج، امام به شهادت رسید.
وصیت‌نامه‌ای برای همیشه تاریخ
در روایات آمده است که امام باقر(ع)، هنگام احتضار، چهار شاهد از قریش خواست تا وصیت‌نامه‌اش را رسمی و مستند کنند. در این وصیت به جانشینی امام صادق (ع) ، نحوه تجهیز و کفن، سفارش به مراسم عزاداری در منا برای 10 سال، حفظ اموال و علوم انبیا اشاره کرد. امام، حتی در لحظه شهادت هم به آینده نهضت فکر می‌کرد.
سوگ در بقیع؛ مظلومیت مضاعف
پیکر مطهر امام باقر(ع) را در بقیع، کنار پدر بزرگوارش امام سجاد و امام حسن مجتبی علیهم السلام به خاک سپردند.
با این وجود تخریب قبور ائمه بقیع در دوران وهابیون، یک بار دیگر مظلومیت تاریخی ائمه شیعه را بر جهانیان روشن کرد.
میراث جاودان؛ از منبر تا منا
امام باقر (ع) نه‌تنها میراث‌دار اهل‌بیت بود، بلکه معمار بخش مهمی از هویت علمی و معرفتی تشیع به شمار می‌رود. آثار علمی ایشان در قالب روایت‌ها، شاگردان و تأثیرگذاری بر امام صادق (ع) تداوم یافته‌اند.
یکی از آموزه‌های طلایی ایشان به جابر جعفی چنین است: «کسی را نشانم بده که از خدا خواسته و خدا به او نداده باشد؟!... کیست که به خدا تکیه کند و خدا او را رها کرده باشد؟»
این بیان، عصاره توحید ناب و اعتماد کامل به قدرت لایزال الهی است.
انتهای پیام/
