مرجعیت علمی ایران؛ نیازمند یکپارچگی در آموزش عالی

به گزارش خبرنگار آنا، ناصر باقری‌مقدم، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، در نشست تخصصی «مرجعیت علمی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» که صبح امروز (چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت) در مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برگزار شد، به بررسی عوامل موثر بر مرجعیت علمی در نظام آموزش عالی و آموزش پزشکی کشور پرداخت.

وی با عنوان سخنرانی «تحلیل تطبیقی عوامل موثر بر مرجعیت علمی در نظام آموزش عالی و آموزش پزشکی ایران» اظهار داشت: در حال حاضر، دو نظام موازی آموزش عالی در کشور با محوریت وزارت علوم و وزارت بهداشت وجود دارد که این انشقاق ساختاری، منجر به تفاوت در راهبردها و رویکردهای این دو نهاد شده و در نهایت به مرجعیت علمی کشور آسیب رسانده است.

باقری‌مقدم با اشاره به نبود تعریف دقیق و جامع از «مرجعیت علمی» در ادبیات جهانی، این مفهوم را دارای چهار بُعد دانشی، نهادی، بین‌المللی و ارزشی‌-فرهنگی دانست. به گفته وی، مرجعیت علمی مستلزم تولید مداوم و نوآورانه دانش با اثرگذاری بالا، وجود نهادهای علمی توانمند، مشارکت فعال در شبکه‌های علمی جهانی، و گفتمان‌سازی علمی بومی با قابلیت جهانی‌سازی است.

وی با بیان اینکه پژوهش‌های فناورانه، نظام ارزیابی مبتنی بر کیفیت، دیپلماسی علمی فعال، حمایت دولت از نهادهای علمی مستقل، و پیوند علم با جامعه از جمله راهکارهای دستیابی به مرجعیت علمی هستند، خاطرنشان کرد: در مطالعات تطبیقی صورت‌گرفته، شاخص‌های مرجعیت علمی در آموزش عالی و آموزش پزشکی مورد مقایسه قرار گرفته‌اند.

بر اساس توضیحات وی، شاخص‌های مرجعیت علمی در حوزه وزارت علوم شامل تعداد و کیفیت مقالات علمی، نرخ استناد، رتبه دانشگاه‌ها، سهم در ثبت اختراعات و تولید فناوری و حضور در مجامع بین‌المللی است. در مقابل، در حوزه آموزش پزشکی، شاخص‌هایی مانند جذب بیماران، اعتباربخشی بین‌المللی بیمارستان‌ها و سهم در تدوین استانداردهای علمی مورد توجه قرار دارند.

دانشیار مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با اشاره به چالش‌هایی نظیر کمیت‌گرایی، استقلال محدود دانشگاه‌ها، مهاجرت نخبگان، تمرکز بر رشد کمی به‌جای کیفی، و تداخل مأموریت‌های درمانی و آموزشی در نظام آموزش پزشکی تأکید کرد: برای رفع این چالش‌ها، هم‌افزایی دو نظام آموزش عالی کشور ضروری است.

وی در ادامه پیشنهادهایی از جمله ایجاد پژوهشگاه‌های مشترک، توسعه دوره‌های میان‌رشته‌ای، طراحی سیستم گزارش‌دهی یکپارچه از دستاوردهای دانشگاهی، و تشکیل شورای مشترک سیاست‌گذاری مرجعیت علمی را ارائه کرد.

باقری‌مقدم با تاکید بر ضرورت تدوین یک نقشه راه یکپارچه برای ارتقای مرجعیت علمی کشور، نقش دیپلماسی علمی و ارتقای رویت‌پذیری دانشگاه‌ها در سطح بین‌المللی را نیز مهم دانست و افزود: پیوند پژوهش با نیازهای جامعه یکی از خلأهای فعلی در مسیر دستیابی به مرجعیت علمی است.

وی در پایان با اشاره به تفاوت‌های زیرساختی میان وزارت علوم و وزارت بهداشت تصریح کرد: در آموزش عالی، زیرساخت‌هایی نظیر آزمایشگاه‌ها و شبکه‌های تأمین مالی پژوهش وجود دارد، در حالی که در آموزش پزشکی، ساختار درمانی و پژوهشی ادغام شده و قطب‌های علمی سلامت شکل گرفته‌اند. در این راستا، پیشنهاد می‌شود که دو وزارتخانه با هم همکاری کرده و زیرساخت‌های پژوهشی مشترک ایجاد کنند تا زمینه تأسیس پژوهشگاه‌های بین‌رشته‌ای میان حوزه‌های آموزش عالی و سلامت فراهم شود.