هدف المپیاد اقتصاد، پرورش تفکر عمیق اقتصادی است

پارسا صداقت، دانشجوی رشته اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف و دارنده مدال برنز المپیاد جهانی اقتصاد ۲۰۲۵، در گفت‌و‌گو با خبرنگار آنا درخصوص دستاورد علمی‌اش گفت: المپیاد اقتصاد با محوریت آموزش علم اقتصاد به دانش‌آموزان تشکیل شده و هدف اصلی آن آشنایی با جنبه‌های مختلف این علم و توسعه تفکر و دید اقتصادی عمیق نسبت به مسائل است. مباحث به طور کلی به اقتصاد خرد و اقتصاد کلان تقسیم می‌شوند. اقتصاد خرد رفتار اقتصادی بنگاه‌ها و خانوار‌ها را بررسی می‌کند و اقتصاد کلان به تصمیمات و سیاست‌های کلان کشور‌ها و اثرات آنها می‌پردازد.

صداقت درباره انگیزه‌های خود برای ورود به دنیای اقتصاد گفت: جرقه اولیه از کنجکاویم درباره ساختار نهاد‌های اقتصادی مثل بانک‌ها و وزارت اقتصاد بود. می‌خواستم بدانم بر چه اساسی تصمیم می‌گیرند، دقیقاً چگونه کار می‌کنند، ارزش و نرخ ارز‌ها چگونه تغییر می‌کنند، قیمت‌ها چگونه تعیین می‌شوند و کشور‌ها بر چه اساسی در سطوح رفاه مختلف طبقه‌بندی می‌شوند. سوال‌هایی از این دست همیشه در ذهنم بود و پاسخ آنها را در اقتصاد پیدا کردم.

وی در ادامه به اهمیت حمایت خانواده اشاره کرد: بیشترین نقش را خانواده‌ام داشتند که همیشه از تصمیمات من حمایت کردند و تا جایی که توانستند پشتم بودند. برنامه‌ریزی مطالعاتی من برای المپیاد بیشتر مبحث‌محور بود. سعی می‌کردم هر زمان که می‌توانم، ساعت‌های متوالی یک مبحث را بخوانم تا کامل تمام شود. به طور کلی ساعت‌بندی دقیقی نداشتم.

این دانشجوی المپیادی درباره منابع مورد استفاده گفت: منابع توسط سازمان مجری المپیاد جهانی اقتصاد مشخص شده بودند و در درجه اول مطالعه می‌شدند. علاوه بر آن، برخی منابع برای تسلط بیشتر و حل سوالات مشابه توسط اساتید معرفی می‌شدند و در درجه دوم وقت روی آنها گذاشته می‌شد.

صداقت درباره دوره‌های آمادگی توضیح داد: دوره آمادگی برای المپیاد جهانی توسط باشگاه دانش پژوهان جوان به اعضای تیم ملی ارائه می‌شد. اساتید اکثراً دانشجویان همان رشته بودند که نقش مهمی در این نتیجه داشتند و من از آنها صمیمانه تشکر می‌کنم.

المپیادی‌ها نخبه نیستند، اثبات کرده‌اند که می‌توانند نخبه شوند

وی درباره دشواری مدیریت همزمان کنکور و المپیاد گفت: از آنجایی که المپیاد ما سهمیه ورود بدون کنکور ندارد، پیش بردن همزمان کنکور و المپیاد جهانی کمی دشوار بود. یک نوع trade-off بین مطالعه این دو وجود داشت که اجتناب‌ناپذیر بود. سعی می‌کردم زمانم را طوری تقسیم کنم که کمترین آسیب به هر دو وارد شود.

صداقت درباره سخت‌ترین بخش مسیر توضیح داد: سخت‌ترین بخش انتظار برای اعلام نتایج آزمون انتخابی تیم ملی بود، چون حدود یک سوم از ما بچه‌هایی که طلای کشوری بودیم قرار بود تیم ملی اقتصاد را تشکیل دهیم و استرس زیادی وجود داشت.

وی درباره تردید‌ها و ناامیدی‌ها گفت: لحظات ناامیدی زیادی وجود داشت. مثلاً ممکن بود بعد یک آزمون از عملکرد خود راضی نباشم یا شک کنم که مسیر درستی را می‌روم. ولی هیچ‌وقت قصد انصراف نداشتم و قبل از چنین تصمیمی همه جوانب را بررسی می‌کردم و به این نتیجه می‌رسیدم که باید ادامه بدهم.

صداقت درباره فشار ناشی از رقابت بیان کرد: فشار روحی خاصی از بابت رقبا و رقابت در آزمون‌ها احساس نمی‌کردم، چون مقایسه کردن خودم با دیگران برایم مطرح نبود و صرفاً تلاش خودم را می‌کردم.

وی تجربه حضور در المپیاد جهانی را اینگونه توصیف کرد: تجربه حضور در المپیاد جهانی واقعاً منحصر‌به‌فرد و فراموش‌نشدنی است. جزو تجربیاتی است که شاید فقط یک بار در زندگی آدم پیش بیاید و همیشه در خاطرم خواهد ماند. برای من ارتباط با سایر شرکت‌کنندگان از کشور‌های دیگر نقطه عطف این تجربه بود.

صداقت درباره اهمیت سیستم آموزشی گفت: افراد مختلف نیاز و انگیزه‌های متفاوتی دارند. به طور کلی سیستم آموزشی باید با شناخت این نیاز و انگیزه‌ها، دغدغه‌های آنها (مثلاً سهمیه دانشگاه) را تا حد توان رفع کند تا بتوانند با تمرکز کامل به مطالعه و پیشرفت بپردازند.

وی درباره مشکلات ساختاری و کمبود حمایت‌ها گفت: بزرگ‌ترین چالش، کم‌لطفی برخی نهاد‌ها و محدودیت حمایت‌های مالی و امکاناتی است که در سایر کشور‌ها در همین سطح وجود دارد ولی در کشور ما کمتر دیده می‌شود. نتیجه این مسئله در قیاس با موارد مورد حمایت کاملاً قابل مشاهده است. با در نظر گرفتن شرایط موجود و آمار‌های ثبت شده، می‌توان گفت ایران در این زمینه موفق نبوده و انگیزه افراد برای خروج از کشور، اغلب به علاقه‌شان به وطن غلبه کرده است.

وی درباره برنامه‌های آینده گفت: در حال حاضر قصد دارم رشته اقتصاد را ادامه دهم و تا مقاطع بالاتر مطالعاتم را پیش ببرم. در کنار آن، در همین حوزه پژوهش و فعالیت عملی داشته باشم، البته این تصمیمات تابع آینده خواهند بود.

صداقت در ادامه مصاحبه در پاسخ به سوال خبرنگار که به نقش استادان و دانشجویان در حل مشکلات کشور اشاره کرد که برخی از آنها برای افزایش رنکینگ بین‌المللی خود مقالات خود را به مجلات خارجی می‌دهند، اما از مشکلات کشور خود غافل شده‌اند گفت: بنظرم جای سرزنش افرادی که مقالات خود را به مجلات خارجی می‌دهند، نیست. باید کسانی را سرزنش کرد که باعث شده انگیزه این افراد به این صورت شکل بگیرد.

وی درباره محدودیت‌های نیرو‌های مستعد گفت: پاسخ این سوال انقدر تکرار شده که دیگر یک کلیشه به نظر می‌رسد. ساده‌ترین دلیل این است که بسیاری از افراد توانمند، در جایگاه‌هایی قرار نمی‌گیرند که بتوانند توانایی خود را بالفعل نشان دهند.

صداقت درباره اصلاح نظام پژوهشی توضیح داد: پاسخ دقیق این سوال تخصصی و دشوار است، ولی باید ساختار و نظام پژوهشی به گونه‌ای تغییر کند که دانشجویان فرصت به‌کارگیری دانسته‌های خود را در مسائل واقعی داشته باشند، بدون اینکه اشتباه کردن پیامد‌های سنگین برای آنها به وجود بیاورد.

وی افزود: حل مسائل واقعی کشور نیازمند بیشتر از آنچه یک المپیادی می‌بیند و می‌اندیشد است. اگر قرار است یک المپیادی به جایگاهی برسد که برای کشور مفید باشد، روند آموزش و تربیت باید ادامه یابد تا به سطح مورد نیاز برسد. من هم تلاش می‌کنم خود را به جایگاه مذکور برسانم تا روزی بتوانم کاری مفید و ثمربخش برای کشورم انجام دهم.

صداقت گفت: اگر مسیر آکادمیک را در نظر بگیریم، در ایران به علت وسعت دولت و وزارت‌ها (مثل وزارت اقتصاد و دارایی)، برای کسی که اقتصاد خوانده و توانایی لازم را دارد، فرصت‌های متنوعی برای اثرگذاری در ارگان‌های دولتی وجود دارد. خارج از ارگان‌ها هم می‌توان در سطوح کوچک‌تر شرکتی و کاری اثرگذار بود.

وی توضیح داد: قید‌های پژوهش دانشگاهی با واقعیت صنعت و جامعه متفاوت است. علاوه بر این، نبود شبکه‌سازی بین دانشگاه و صنعت و نگاه مقاله‌محور نیز موثر هستند.

صداقت گفت: در وهله اول آموزش و تربیت صحیح و اصولی برای رساندن المپیادی‌ها به جایگاهی که بتوانند در سطح کلان اثرگذار باشند، اهمیت دارد. در وهله دوم حمایت و پشتیبانی از آنان برای سهولت انجام این امر ضروری است.

صداقت در پایان از مسئولان تیم خود که دلسوزانه برای آنها تلاش می‌کردند قدردانی کرد و گفت: همچنین سرپرست تیم شمیم طاهری و اساتید دوره آمادگی هم از هیچ کمکی دریغ نکردند و عمیقاً از آنها ممنونم.