قدرت لمس فراتر از یک حس ساده است؛ تجربهای است که میتواند استرس را فرو بنشاند، اضطراب را آرام کند و حس امنیت را در وجود ما زنده کند. وقتی پوست با دست دیگری تماس پیدا میکند، پیامهایی شیمیایی و عصبی در بدن جریان مییابد که تأثیرات عمیقی روی ذهن و روان میگذارد. واکنش به این تماسها در هر فرد متفاوت است و تحت تأثیر ژنتیک، تجربههای زندگی و فرهنگ شکل میگیرد.
گامها کند شد. در سکوت رودهها، داستانی آغاز شد که سالها بعد به مغز رسید و زندگی را دگرگون کرد. امروز، پژوهشهای تازه رد این مسیر پنهان را دنبال کردهاند و از پیوند شگفتانگیز میان میکروبهای روده و «بیماری پارکینسون» پرده برداشتهاند.
وقتی چشم انسان در برابر آسیبها تسلیم میشود، چشم یک ماهی کوچک با قدرتی معجزهآسا خود را بازسازی میکند. «ماهی زبرا» (Zebrafish) با توانایی بینظیر در ترمیم بافتهای چشم، کلیدی است برای باز کردن درهای جدید درمان بیماریهای چشمی که تاکنون غیرقابل علاج به نظر میرسیدند. این ماهی کوچک، پلی است میان دانش امروز و آیندهای که در آن بینایی دوباره ممکن خواهد شد.
بیقراری بعضی از انسانها تصادفی نیست؛ شوق حرکت در ژنهایشان نوشته شده است. «ژن سفر» (Wanderlust Gene) همان نیروی خاموشی است که قلب را با صدای جاده هماهنگ میکند، ذهن را به سوی افقهای ناشناخته میکشاند و از درون، فرمان کشف و تجربه صادر میکند.
در دل ژن، رازی نهفته بود. ملکولی کوچک که بیصدا فرمان ذخیره چربی را صادر میکرد، امروز شناسایی شده و میتواند سرنوشت نبرد با چاقی را به مسیری تازه و امیدوارکننده هدایت کند.
گاهی یک نگاه کافی نیست. وقتی نام، داستان یا رازهای یک چهره را بدانی، تصویرش در ذهن تو آرامآرام تغییر میکند؛ خطوطش جابهجا میشود، رنگها جان میگیرند و چهرهای تازه متولد میشود. پژوهشی تازه نشان میدهد که دانستن هویت یک فرد، میتواند مغز را وادار کند پرترهای کاملاً جدید از او بسازد؛ پرترهای که نه فقط دیده، بلکه در لایههای حافظه و احساس حک شده است.
گفتوگوی آناتک با یک داروساز درباره ابعاد پیشرفت علم نانو در حوزه درمان:
روشهای قدیمی پزشکی در حال تحول بنیادی است. دیگر قرار نیست دارو در بدن بچرخد تا شاید به نقطه مورد نظر و درست برسد. حالا در روشهای نو، ذراتی میکروسکوپی، به نام «نانودارو» (Nano Drag)، وارد میدان درمان شدهاند. ذراتی آنقدر کوچک که جز با چشم مسلح دیده نمیشوند، اما آنقدر دقیق که میدانند باید به کجا بروند، چه سلولی را هدف بگیرند و در چه زمانی عمل کنند.
جنسیت نوزاد، بازی بخت است؛ درست شبیه انداختن یک سکه در هوا. اما پژوهشی تازه با دادههایی عظیم و نگاهی علمی، نشان داده آنچه سالها سادهلوحانه تصور میشد، در واقع پیچیدهتر از حد انتظار است. پشت پرده تکرار تولد پسرها یا دخترهای متوالی در خانوادهها، الگویی پنهان است که اکنون علم پرده از آن برداشته است.
کشف مسیر عصبی اختصاصی برای درک سرما در بدن انسان، نگاهی تازه به تجربه خنکی، درد سرمایی و عملکرد مغز در پردازش دما ارائه میدهد و نوید درمانهای هدفمند در آینده را به همراه دارد.
پتو در دل تابستان هم کنارمان است، نه برای گرما بلکه برای آرامشی که به روان میدهد؛ ترکیبی از امنیت، خاطره و حس کنترل که ریشه در کودکی و سازوکارهای مغز دارد.
پژوهشگران در تلاش برای معرفی روشی نوین برای واکسینه کردن کودکان هستند؛ روشی که با استفاده از نخ دندان، واکسن را، بدون نیاز به سوزن و تزریق، به لثه منتقل میکند.
لکنت زبان دیگر یک راز مبهم نیست؛ ژنها، شبکههای عصبی و ساختار مغز نقش اصلی را ایفا میکنند و کشفیات جدید دانشمندان در مورد علل این اختلال میتواند مسیر جدیدی را برای درمان لکنت زبان باز کند.
هر بار که خاطرهای را به یاد میآوریم، مغز ما آن را دقیقاً همانگونه که بوده بازنمیگرداند؛ بلکه بازنویسیاش میکند. کشف این سازوکار شگفتانگیز که دانشمندان آن را «رانش نورونی» مینامند، دیدگاه ما را نسبت به حافظه، هویت شخصی و حتی فراموشی، بهطور بنیادین تغییر میدهد و نشان میدهد حافظه نه یک بایگانی ثابت، بلکه فرایندی سیال و متغیر است.
وقتی در تعطیلات، بیشتر میخوابید، بدن شما فرصت مییابد تا ستون فقرات را بازسازی کند و قدتان را کمی بلندتر کند! درواقع، در طول خواب عمیق، دیسکهای بین مهرهای دوباره پر از مایع میشوند و فشردگی ناشی از فعالیت روزانه برطرف میشود.
انسانها در تولید ایدههای اصیل همچنان از هوش مصنوعی جلوتر هستند؛ پژوهشی تازه نشان میدهد همکاری انسانی نهتنها خلاقانهتر است، بلکه اعتماد به نفس بیشتری نیز ایجاد میکند.
بارورسازی ابرها که زمانی رؤیایی علمی برای مقابله با خشکسالی به نظر میرسید، حالا به موضوعی جنجالی در مباحث اقلیمی و رسانهای بدل شده است. در حالی که برخی آن را راهحلی امیدبخش برای کمبود آب میدانند، دیگران هشدار میدهند مداخله در چرخه طبیعی جو میتواند پیامدهایی پیشبینیناپذیر مانند سیلابهای ناگهانی داشته باشد.
یک دانه کنجد را تصور کنید، اما اینبار با پیچیدگی هزاران نورون و سیگنالهایی شبیه مغز نوزاد انسان. حالا باید بپرسیم: آیا آن دانه بیزبان، دارد خواب میبیند؟ آیا از لمس نور میهراسد؟ دانشمندان میگویند این فقط یک سؤال علمی نیست؛ این پرسشی درباره وجدان بشری است.
استاد دانشگاه علوم پزشکی آزاد تهران در گفتوگو با آناتک:
به زودی، یک «الگوریتم سلولی-سیلیکونی» پیش از آنکه بیماری سراغتان بیاید، هشدار خواهد داد. پزشکی آینده، همین امروز و در تقاطع ژنتیک و هوش مصنوعی، در حال شکلگیری است؛ جایی که دادههای سلولی و قدرت پردازش ماشین، برای نجات جان انسانها دست به دست هم دادهاند.
مطالعهای تازه نشان داده است که حتی بیصداترین گیاهان نیز در خشکسالی حرف میزنند، کافی است گوش حشرات را قرض بگیریم. پروانههای با شنیدن این صدای اولتراسونیک برای بقای خود تصمیم میگیرند.
سردردهای مزمن، عدم توانایی خواندن متن کتاب، و حتی اختلالات رشدی در کودکان گاهی ناشی از یک مشکل در شکل کروی چشمها هستند، اختلالی به نام آستیگماتیسم که نزدیک به ۴۰ درصد از مردم جهان از آن رنج میبرند و دنیایشان تار، موجدار و کشیده میشود.