نگاهی به بازسازی پایتخت پس از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، جنگ، واژه‌ای به خون آغشته که این روزها مردم شهر با گوشت و پوست و استخوان حرف به حرف آن را زیسته‌اند. دیگر وقتی صحبت از جنگ می‌شود تنها یک کلمه در ذهن نقش نمی‌بندد و رعب و وحشت را در شریان های روح و جسم جاری می‌کند.

جنگ ایران و رژیم صهیونیستی یا همان جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، درگیری مسلحانه‌ای بود که با انجام مجموعه‌ای از حملات غافلگیرکننده از سوی رژیم صهیونیستی به ایران در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ آغاز شد. نیروهای رژیم برخی از فرماندهان ارشد نظامی، دانشمندان هسته‌ای و سیاستمداران ایران را ترور کردند و به سامانه‌های پدافند هوایی و برخی تأسیسات هسته‌ای و نظامی ایران آسیب رساندند یا آن‌ها را تخریب کردند. ایران در پاسخ موشک‌هایی را به سوی پایگاه‌های نظامی و شهرهای اسرائیل شلیک کرد.

وقتی خانه‌ها موزه شدند و دیوارها حافظه تاریخ

در میان هیاهوی بی وقفه جنگ و غبار غلیظ ویرانی، آنچه بیش از هر چیز درد را به همراه داشت، حس ناامنی و بی‌خانمانی بود. همه خاطره های تلخ و شیرین زیر سقف و همه آن دیوارهای مصور شده با قاب عکس هاس رنگی که هر خشتش قصه‌ای داشت، در یک لحظه تبدیل به تلی از آتش و خاکستر شد. این تنها از دست دادن یک سرپناه نبود؛ از دست دادن ریشه‌ها، حس تعلق و آرامش بود.

با صدای انفجارهای ممتد اشک کودکان به همراه ترس در چشمانشان حلقه می‌بست و بازی تنها چیزی بود که سراغی از آن نمی‌گرفتند و صدای انفجارها، بوی دود و باروت، جایگزین خنده‌هایشان شده بود. هر شب در شهر ، خانواده‌ها به جای آرزوی خوابی خوش، تنها برای بیداری در صبح فردا دعا می‌کردند و با ترس ویرانی خانه خود یا همسایه دیوار به دیوار پلک هایشان را روی هم نمی‌گذاشتند.

شهردار تهران؛ بازوی عملیاتی در خدمت شهروندان جنگ‌زده

بیش از ۲ ماه می‌شود که شهردار تهران عهده‌دار ساماندهی و بازسازی ویرانی‌ها و تخریب خانه‌های شهر شده است. اگرچه شهرداری تهران هیچ مسئولیت قانونی در قبال این امر نداشت، اما این اقدامی خودجوش بود تا به عنوان بازوی عملیاتی در کنار دولت، حامی شهروندان جنگ‌زده بوده است، حالا برخی خانه‌های ویرانه قرار است جای خود را به موزه بدهند و تصویر شهدا از سرداران گرفته تا کودکان معصوم و مردم عادی شهر، دیوارنگاره‌های شهر شده‌اند.

علیرضا زاکانی، در گفت‌وگوهای متعدد عنوان کرده است، که شهرداری با تمام توان در خدمت بازسازی و کمک به شهروندان آسیب‌دیده قرار گرفته است. به گفته وی، ۸۲۰۰ واحد مسکونی در تهران طی جنگ اخیر خسارت دیده‌اند که از این میان ۴۰۰ واحد نیاز به نوسازی کامل داشتند، ۵۰۰ واحد نیازمند مقاوم‌سازی بودند و ۲۷۰۰ واحد نیازمند تعمیرات متوسط بودند.

نقشه‌راه مشخص برای هر دسته از واحدهای آسیب‌دیده

در میان این حجم از چالش، شهرداری برای هر دسته از این واحدها نقشه‌راه مشخصی طراحی و ارائه کرد تا به سرعت شهروندان جنگ‌زده تعیین تکلیف شوند. از همان روزهای نخستین، ۱۱ هتل را برای اسکان اضطراری جنگ‌زدگان در نظر گرفت و با ظرفیت ۳۵۰ اتاق، پذیرای بیش از ۱۰۰۰ نفر از شهروندان شد.

عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران، در گفت‌وگو با خبرنگاران درباره نقش شهرداری در کنار دولت و وضعیت واحدهای آسیب‌دیده از جنگ ۱۲ روزه اعلام کرده است که۵ هزار و ۲۴۵ واحد نیازمند تعمیرات جزئی بود که ۹۹ درصد آنها، معادل ۵ هزار و ۱۷۲ واحد، توسط شهرداری به‌طور کامل تعمیر شده‌اند. همچنین ۲ هزار و ۴۳۳ واحد نیازمند تعمیرات متوسط بودند که ۷۹ درصد آنها تعیین تکلیف شده است.

مقاوم‌سازی؛ چالشی بلندمدت با نتایج امیدوارکننده

70 واحد نیازمند مقاوم‌سازی بودن، مانند ساختمان سرو که گزارش آن از سوی صدا و سیما منتشر شد. روند مقاوم‌سازی در برخی آغاز شده و توسط شهرداری تعیین تکلیف شده است، هرچند بازسازی کامل ممکن است ۷ تا ۸ ماه طول بکشد.

سخنگوی شهرداری تهران همچنین درباره بخش نوسازی خانه ها اظهار کرد: 667 واحد شناسایی شده‌اند که حدود ۴۹ درصد آنها تعیین تکلیف شده و برای مابقی، نیاز به تعامل با مالکان برای تعیین شیوه ساخت وجود دارد که شهرداری در این مسیر همراهی فعال دارد.

اسکان اضطراری؛ پناهگاهی موقت در دل بحران

براساس گفته های سخنگوی شهردار تهران درباره وضعیت اسکان اضطراری و موقت خانواده‌های آسیب‌دیده “در حال حاضر ۴۵۱ خانوار در ۱۱ هتل اسکان اضطراری دارند.” آمار دقیق‌تر نشان می‌دهد که تا تاریخ ۲۸ مردادماه ۱۴۰۴، مجموع اسکان فعلی در هتل‌ها ۳۸۵ خانواده و ۱۱۵۰ نفر بوده است. این رقم در برخی گزارش‌ها ۳۹۱ خانوار و ۱۱۶۵ نفر ذکر شده که نشان از تغییرات لحظه‌ای در آمار دارد.

جالب توجه است که مجموع کل اسکان در هتل‌ها ۴۹۲ خانواده و ۱۴۷۵ نفر بوده که در برخی گزارش‌ها این عدد ۶۶۲ خانوار و ۱۸۹۹ نفر ذکر شده است. تفاوت بین آمار فعلی و کل نشان‌دهنده خروج ۱۰۹ خانواده از هتل‌ها است که احتمالاً به خانه‌های بازسازی شده یا اسکان موقت منتقل شده‌اند.

اسکان موقت؛ راه‌حل میان‌مدت برای بازگشت به زندگی عادی

براساس مستندات ارائه شده از سوی شهرداری تهران ۵۵۵ خانوار نیازمند اسکان موقت هستند که از این تعداد، ۹۴ واحد توسط شهرداری اجاره شده و ۳۵۵ خانوار خود اقدام به اجاره کرده‌اند. بررسی دقیق‌تر آمار نشان می‌دهد که ۵۵۸ خانوار شامل مالک و مستاجر نیازمند اسکان موقت بوده‌اند , از این تعداد، ۴۱۴ خانوار مالک و ۱۴۴ خانوار مستأجر هستند.

همچنین، ۴۶۰ قرارداد اجاره منعقد شده که گویای آن است که شهرداری با حجم قابل توجهی از درخواست‌های اسکان و پیچیدگی‌های مرتبط با وضعیت مالکیت و مستأجری مواجه بوده است.

هزینه‌های بازسازی؛ ۳۰ میلیون تومان اجاره ماهانه

گفتنی است میانگین اجاره ماهانه برای خانواده های جنگ زده حدود ۳۰ میلیون تومان است و بودجه این اقدام از محل ۴ درصد بودجه دفاع شهری تأمین می‌شود..

 حمایت و همکاری شهرداری با دولت

در پی جنگ ۱۲ روزه و آسیب‌های گسترده وارد شده به برخی واحدهای مسکونی، شهرداری تهران با همکاری نزدیک و مستمر با دولت، فراتر از انتظارات معمول، در تسریع روند بازسازی و تعمیر این واحدها نقش مؤثری ایفا کرد.

شرایط سخت شهروندان در روزهای جنگ

روزهای جنگ برای شهروندان تهرانی همچون کابوسی طولانی بود. صدای انفجارهای مهیب، و ترسی ناشناخته از بمب و موشک فضای شهر را به محیطی پر از اضطراب تبدیل کرده بود. البته در این میان، داستان‌هایی از مقاومت و امید نیز شکل گرفت. همسایگانی که دست همکاری به سوی یکدیگر دراز می‌کردند، داوطلبانی که با وجود خطر برای کمک به آسیب‌دیدگان تلاش می‌کردند، و مردمی که با وجود از دست دادن همه چیز، هنوز امید به آینده داشتند.

چالش‌های پیش‌رو و امید به آینده

با وجود پیشرفت‌های قابل توجه در روند بازسازی، هنوز چالش‌های بزرگی پیش رو است. برخی از واحدهای نیازمند نوسازی کامل، زمان بیشتری برای بازسازی نیاز دارند. همچنین، مسائل مرتبط با تعیین تکلیف مالکیت و همکاری مالکان برای نوسازی، از جمله موانعی است که نیاز به تعامل بیشتر دولت دارد.

نگاهی به آمار نهایی

آخرین آمار منتشر شده نشان می‌دهد که مجموع خانواده‌های معرفی‌شده برای اسکان اضطراری ۶۶۲ خانواده و ۱۹۹۹ نفر بوده است که این رقم حجم وسیع آسیب‌های وارده را نشان می‌دهد. خوشبختانه با تلاش‌های مستمر، بسیاری از این خانواده‌ها توانسته‌اند به خانه‌های بازسازی شده خود بازگردند.

تهران پس از طوفان جنگ

اکنون دو ماه پس از پایان جنگ ۱۲ روزه، تهران در حال بازیابی چهره واقعی خود است. خانه‌هایی که ویران شده بودند، یکی پس از دیگری بازسازی می‌شوند. خانواده‌هایی که آواره شده بودند، به تدریج به زندگی عادی باز می‌گردند. اما آنچه باقی می‌ماند، خاطره روزهای سختی است که مردم تهران با کمک یکدیگر و حمایت شهرداری پشت سر گذاشتند.

و در پایان گفتنی است تهران امروز، شهری است که از آزمون بزرگ جنگ سربلند بیرون آمده و آماده رویارویی با آینده است.