سیگنال‌های اقتصادی در پیچ مکانیسم ماشه/تقاطع غول روانی و واقعیت تحریم‌ها در بازار ارز

به گزارش خبرگزاری آنا،  بازار ارز در روز‌های اخیر پس از گذراندن یک دوره نسبتا با ثبات، دوباره دچار التهاب شد و موجی از نگرانی‌های روانی به جامعه تزریق کرد؛ نگرانی‌هایی که بسیاری آن را با ماجرای فعال شدن مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک ربط می‌دهند. با افزایش تنش‌ها بر سر اجرای مکانیسم ماشه، در گوشه و کنار شهر صحبت از پیامد‌های افزایش تحریم‌ها می‌شود و این موضوع تبدیل به دغدغه‌ای غیرقابل کنترل شده. اما پرسش مهم اینجاست: آیا چنین سازوکاری در شورای امنیت به‌تنهایی می‌تواند اقتصاد ایران را تا این اندازه تحت فشار بگذارد؟ واقعیت این است که اقتصاد ایران طی بیش از یک دهه تحریم، راه‌های تازه‌ای برای سازگاری پیدا کرده و بخش خصوصی و شبکه‌های تجاری مسیر‌های جایگزین را آموخته‌اند.

از همین رو برخی کارشناسان معتقدند آنچه امروز دیده می‌شود، بیش از آنکه محصول تغییرات واقعی در اقتصاد باشد، بازتابی از انتظارات روانی بازار است. حال آنکه شبکه‌های خارجی نیز بر شیپور بدتر شدن وضعیت اقتصادی ایران می‌دمند، گمانه‌زنی‌ها بر سر آنکه مکانیسم ماشه شاید آن غولی نباشد که از آن صحبت می‌کنند، بیشتر شده است.

اطلاعات شفاف تعیین‌کننده است

کامران ندری، کارشناس اقتصادی، در گفت‌و‌گو با خبرنگار اقتصادی آنا، درباره رفتار بازار‌ها در برابر اخبار توضیح داد: یک تئوری مهم در فضای اقتصادی وجود دارد و آن هم پیش‌بینی بازار براساس اطلاعات موجود است. کارشناسان و فعالان اقتصادی با توجه به اطلاعات در دست و همچنین نتایج رویداد‌های پیشین، اتفاقات آتی در بازار‌های مختلف را پیش‌بینی می‌کنند. به این نحو مشخص می‌شود که پیامد احتمالی رخداد‌های مهمی مانند همین فعال شدن مکانیسم ماشه یا اسنپ بک چه خواهد بود.

استاد دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، ادامه داد: براساس پیش‌بینی‌ها هم برخی از بازار‌ها جهت‌دهی می‌شوند و شاهد رشد یا حتی افت قیمت‌ها خواهیم بود. باید تاکید کرد اگر برآورد آنها نادرست باشد، بازار ظرف مدت کوتاهی خود را اصلاح می‌کند. اما اگر افزایش قیمت‌ها ماندگار شد، نشانه آن است که انتظارات فعالان اقتصادی واقع‌بینانه بوده و شرایط قبلی اقتصاد تشدید شده است. در حال حاضر افزایش قیمت ارز هم ناشی از پیش‌بینی کارشناسان است و تاثیر این اتفاق بر سایر بازار‌ها در ماه‌های آتی مشخص خواهد شد.

ارز، نخستین نقطه اثرگذاری

استاد دانشگاه امام صادق، در ادامه صحبت‌های خود تاکید کرد: اولین جایی که نشانه‌های فشار خارجی ظاهر می‌شود، بازار ارز است. دلیل آن نیز وابستگی بنگاه‌های داخلی به واردات مواد اولیه و تجهیزات است؛ بنابراین افزایش نرخ دلار در پس احتمال فعالسازی مکانیسم ماشه، دور از انتظار نبوده و نیست. زمانیکه صحبت از محدودیت‌های تجاری می‌شود، طبیعی است که نرخ ارز زودتر از همه واکنش نشان دهد و این تغییر به مرور در قیمت کالا‌های داخلی هم دیده شود.

این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: با تشدید تحریم‌ها برای واردات کالا و مواد اولیه و حتی ورود ارز‌های حاصل از صادرات به کشور، نرخ ارز و قیمت تمام شده کالا‌ها افزایش می‌یابد. در اصل نگرانی مردم از همین اتفاق و افزایش سنگین فشار مالی بر آنهاست وگرنه در طی سال‌های اخیر ایران راه دور زدن تحریم‌ها را یاد گرفته و ماشه به معنای قطع واقعی و کامل با جهان نیست.

مراقب فشار بر مردم باشیم

به گزارش آنا، کارشناسان معتقدند اثر اصلی اسنپ‌بک در کوتاه‌مدت و آنچه که این روز‌ها در بازار ارز شاهد هستیم، بیشتر جنبه روانی دارد. اگر فعالان اقتصادی مشاهده کنند که تجارت و تأمین ارز همچنان ادامه دارد، انتظارات تعدیل می‌شود و بازار خود به تعادل بازمی‌گردد. آنها همچنین هشدار می‌دهد که نباید با انتشار پیش‌بینی‌های بدبینانه و تکرار مداوم سناریو‌های بحران، نگرانی‌های جامعه را تشدید کرد؛ چرا که همین نگرانی‌ها خود به موتور افزایش قیمت‌ها بدل می‌شود. 

هرچند در کنار این تلاش برای کاهش دغدغه اجتماعی، نباید فراموش کرد گرانی و تورم سنگین در بازار‌های ایران، یک اتفاق واقعیست؛ حتی اگر منشا آن بازی‌های سیاسی و روانی باشد، باز هم تجربه مثبتی درباره کاهش قیمت کالا در بازار را نداریم. مکانیسم ماشه بی‌تردید موضوعی مهم در عرصه سیاسی و حقوقی است، افزایش فشار‌های همه جانبه اقتصادی و سیاسی در کنار یکدیگر آن هم در شرایطی که چالش‌های دیپلماسی ایران روز‌های اوج خود را سپری می‌کند، می‌تواند یک فشار جدی ابتدا بر مردم و سپس بر دولت باشد. اما افزایش تنش‌های روانی و پر و بال دادن به هر خبر و یا حتی شایعه در این باره، بی‌تردید فشار‌ها را بیشتر و اوضاع معیشت را وخیم‌تر خواهد کرد.