صداقت؛ میراث نبوی برای خانواده‌ها و جامعه امروز
به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، در جهان پرهیاهوی امروز که روابط انسانی پیچیده‌تر و شکننده‌تر از همیشه به نظر می‌رسد، سخن گفتن از صداقت به عنوان ریشه اعتماد، نه تنها یک آموزه اخلاقی بلکه ضرورتی حیاتی برای استمرار زندگی اجتماعی و خانوادگی است.
در همین زمینه با حجت‌الاسلام طاهر قلیزاده، کارشناس مباحث خانواده و اجتماع، به گفت‌و‌گو نشستیم.
صداقت؛ ستون اعتماد در روابط انسانی
وی با اشاره به آیه شریفه «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَکُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ»
گفت: قرآن کریم با لحنی محکم و فراگیر صداقت را در جایگاهی قرار می‌دهد که فراتر از یک فضیلت فردی است؛ صداقت به مثابه ستون اعتماد در روابط، و زیربنای هر پیوند انسانی است که بر اساس اطمینان و امنیت شکل می‌گیرد.
حجت‌الاسلام قلیزاده بیان داشت: پیامبر اسلام پیش از آنکه رسالت خویش را آشکار کند، با صداقت و امانتداری در قلب جامعه قریش جا گرفت و این نگاه و توصیف پایه‌ای است که نه تنها زندگی خانوادگی پیامبر، بلکه جامعه نوپای اسلامی بر آن بنا شد.
اعتماد اجتماعی از خانواده آغاز می‌شود
وی ادامه داد: اعتماد اجتماعی همواره از کنار اطرافیان و درون خانه‌ها آغاز می‌شود. آنچه در محیط کوچک خانواده تمرین می‌شود، در مقیاس بزرگ‌تر جامعه تکرار خواهد شد.
این استاد دانشگاه ابراز داشت: وقتی پدر یا مادری در کانون خانواده صادقانه سخن می‌گوید، هنگامی که وعده‌ای را به فرزند خود می‌دهد و به آن پایبند می‌ماند، بنیانی از اعتماد در ذهن و دل کودک شکل می‌گیرد که بعد‌ها در روابط اجتماعی او بازتاب می‌یابد.
وفای به وعده؛ نخستین سرمایه اعتماد
وی با اشاره به روایت پیامبر اکرم (ص) توضیح داد: حضرت فرمودند: «اَحِبُّوا الصِّبْیانَ وَ ارْحَمُوهُمْ وَ اِذا وَ عَدتُموهُمْ شَیْئا فَفُوا لَهُمْ فَاِنَّهُمْ لایَدْرونَ اِلاّ اَنَّـکُمْ تَرْزُقونَهُمْ»؛ بنابراین محبت و رحمت به فرزندان با وفای به وعده‌ها معنا می‌یابد و کودک از همان آغاز زندگی درمی‌یابد که بر کلمات والدین می‌تواند تکیه کند. چنین تجربه‌ای، نخستین سرمایه اعتماد در روان او است.
صداقت؛ معیار دینداری واقعی
این کارشناس مباحث اجتماعی اظهار داشت: تأکید بر صداقت تنها در روابط والدین و فرزند یا زن و شوهر محدود نمی‌ماند؛ چراکه هر رابطه انسانی بر پایه آن شکل می‌گیرد.
وی گفت: روایات اهل‌بیت نیز بار‌ها بر این حقیقت تأکید کرده‌اند. امام صادق (ع) معیار دینداری را نه در طول رکوع و سجود، بلکه در صداقت گفتار و امانتداری معرفی کرد: «لَا تَنْظُرُوا إِلَى طُولِ رُکُوعِ الرَّجُلِ وَ سُجُودِهِ... وَلَکِنِ انْظُرُوا إِلَى صِدْقِ حَدِیثِهِ وَ أَدَاءِ أَمَانَتِهِ». پس اگر در خانه‌ای، همسران با یکدیگر صادق باشند و در وعده‌ها و سخنان خود پایدار بمانند، اعتماد میان آنان چنان ریشه پیدا خواهد کرد که سخت‌ترین بحران‌ها نیز نمی‌تواند بنیان آن خانواده را متزلزل سازد.
سابقه صداقت پیامبر؛ سرمایه دعوت الهی
حجت‌الاسلام قلیزاده با اشاره به سیره نبوی تصریح کرد: پیامبر اکرم (ص) هرگز برای پیشبرد دعوت خویش به ابزار دروغ متوسل نشد و حتی مخالفان سرسختش نیز در صداقت او تردیدی نداشتند.
وی ادامه داد: روزی که کفار قریش در برابر دعوت پیامبر ایستادند، جرئت نمی‌کردند او را دروغگو بخوانند؛ زیرا سال‌ها پیش از بعثت در آزمون‌های زندگی اجتماعی، درستی و صداقت خود را به اثبات رسانده بود. همین سابقه سبب شد بسیاری از مردم دعوت او را از همان آغاز با اعتماد بشنوند.
میراث صداقت برای نسل آینده
وی گفت: صداقت در عرصه خانواده، افزون بر روابط مستقیم میان اعضا، در تربیت نسل آینده نیز تأثیری عمیق دارد. کودکی که بار‌ها وعده‌های صادقانه شنیده و وفای به عهد را تجربه کرده، در آینده با اطمینان بیشتری به سخن اطرافیان توجه می‌کند.
این استاد حوزه خاطرنشان کرد: در مقابل، انسانی که دروغ و خلف وعده را از نزدیک دیده، در روابط خود با دیگران همواره دچار تردید و بی‌اعتمادی خواهد شد. بنابراین، صداقت والدین نه تنها یک فضیلت فردی، بلکه میراثی است که نسل به نسل منتقل می‌شود.
جامعه‌ای بدون صداقت، محکوم به فروپاشی است
وی افزود: روابط اجتماعی نیز بدون صداقت امکان استمرار ندارد. بازار اقتصادی، نظام حقوقی و حتی دوستی‌های ساده میان مردم، همگی بر اعتماد استوارند.
حجت‌الاسلام قلیزاده بیان داشت: اگر اعتماد فرو بریزد، هیچ قراردادی پایدار نمی‌ماند و هیچ دوستی دوام نمی‌آورد. در اینجاست که آموزه‌های پیامبر اسلام معنا می‌یابد؛ او که پیش از هر چیز با صداقت در گفتار و عمل، جامعه‌ای بی‌اعتماد را به سوی همبستگی و ایمان رهنمون شد.
صداقت؛ عبادتی پیوندخورده با تقوا
وی ادامه داد: از نگاه دین، صداقت نه تنها یک راهکار اجتماعی بلکه یک عبادت است. انسان راستگو در هر سخن و عملی، در برابر خداوند احساس مسئولیت می‌کند.
این کارشناس خانواده ابراز داشت: او می‌داند که دروغ تنها خیانت به دیگری نیست، بلکه شکستن پیمانی است که با خدای خویش بسته است. از این رو، صداقت جلوه‌ای از تقوای الهی است و همانگونه که قرآن فرمود: «اتَّقُوا اللَّهَ وَکُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ»، پیوندی ناگسستنی میان صداقت و تقوا وجود دارد.
صداقت؛ زبان مشترک دل‌ها
وی گفت: رسالت پیامبر از همان آغاز، نه با قدرت سیاسی یا مالی، بلکه با سرمایه اعتماد پیش رفت؛ اعتمادی که ریشه در صداقت داشت و به سرعت توانست قلب‌ها را به هم پیوند زند.
حجت‌الاسلام قلیزاده اظهار داشت: اگر جامعه امروز نیز بخواهد با مشکلات گوناگون دست و پنجه نرم کند، چاره‌ای جز بازگشت به این اصل ندارد. صداقت، نه تنها میراث پیامبر که نیاز دائمی بشر است.
وی افزود: صداقت همان زبان مشترک همه دل‌ها است و هر جا سخن راست بر زبان آید، اعتماد جوانه می‌زند و جامعه از نو استوار می‌شود.
انتهای پیام/
