گام بلند دانشگاه آزاد به سمت خودکفایی کشور در تحریم؛ ۱۰ درصد نیاز داخلی سیب‌زمینی را پوشش می‌دهیم
خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزآباد با همکاری یک شرکت دانش‌بنیان در راستای تحقق اهداف توسعه پایدار و خودکفایی ملی، طرح پنج‌ساله «توسعه بذر اصلاح‌شده سیب‌زمینی» را به مرحله اجرا درآورده است.
این طرح ملی، گامی مهم درراستای دستیابی به قطب منطقه‌ای تولید بذر و ارتقای جایگاه ایران اسلامی به‌عنوان صادرکننده بذر سیب‌زمینی به بازارهای خاورمیانه و آفریقا تلقی میشود.
با اجرای موفق این پروژه، دانشگاه آزاد اسلامی به قطب تولید بذرهای سالم و گواهی‌شده در سطح ملی و بین‌المللی تبدیل خواهد شد.
از اهداف کلیدی طرح «توسعه بذر اصلاح‌شده سیب‌زمینی» می‌توان توسعه آزمایشگاه‌های کشت‌بافت به‌منظور افزایش ظرفیت تولید گیاهچه‌های اولیه برای بذر سیب‌زمینی و سایر محصولات استراتژیک، ایجاد گلخانه‌های استاندارد هیدروپونیک و آئروپونیک برای تولید مینی‌تیوبر اصلاح‌شده با گواهی ملی و بین‌المللی و تولید بذر در کلاس‌های مختلف (S, SE, A, B, C) در مزارع استاندارد با هدف عرضه سیب‌زمینی خوراکی و صنعتی با کیفیت بالا و آلودگی کمتر را ذکر کرد.
اجرای این طرح، علاوه بر دستیابی به فناوری تولید بذر عاری از ویروس و توسعه ظرفیت‌های ملی و صادراتی، نقش مؤثری در تحقق شعار سال ۱۴۰۴ «سرمایه‌گذاری در تولید» ایفا خواهد کرد.
پروژه «توسعه بذر اصلاح‌شده سیب‌زمینی» با ایجاد ۵۰۰ شغل مستقیم در مناطق محروم و کاهش ۲۵ درصدی ردپای کربن در مقایسه با روش‌های سنتی کشت، دستاوردهای اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی قابل توجهی را نیز به همراه خواهد داشت.
اکنون، این پروژه به‌صورت آزمایشی در ۳۰۰ متر مربع آزمایشگاه کشت‌بافت و ۲ هزار متر مربع گلخانه در دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزآباد و در مزرعه ۱۰ هکتاری واحد اقلید در حال اجراست و شرکت دانش‌بنیان، دانش فنی را تأمین کرده و دانشگاه آزاد اسلامی فیروزآباد، سرمایه‌گذاری و مشاوره تخصصی را برعهده دارد.
خبرنگار آنا برای اطلاع از جزئیات طرح «توسعه بذر اصلاح‌شده سیب‌زمینی» گفت‌و‌گویی را با خدابخش بهزادی مدیر این پروژه ترتیب داده است.
گپ و گفت آنا با بهزادی در پی می‌آید:
ضریب ۸ یا ۹؛ شتاب در تکثیر از یک بذر تا صدها هزار بذر سالم
آنا: هدف کمّی مشخصی که برای تولید بذر اصلاح‌شده سیب‌زمینی در پایان دوره پنج‌ساله پروژه در نظر گرفته شده، چیست و چه سهمی از نیاز بازار منطقه‌ای را این پروژه پوشش خواهد داد و در پروژه توسعه بذر اصلاح‌شده سیب‌زمینی از چه فناوری‌های نوین کشت بافت و گلخانه‌ای استفاده میشود و مزیت‌های رقابتی این فناوری‌ها نسبت به روش‌های سنتی چیست؟
بهزادی: سیب‌زمینی چهارمین محصول استراتژیک در حوزه کشاورزی است و از منظر تأمین روغن، هر خانواده به آن نیاز مبرم دارد.
سال گذشته با وجود کاهش مصرف، سرانه مصرف از یک کیلوگرم به ۳۰ کیلوگرم در سال رسید؛ حال آنکه در وضعیت کنونی، این میزان افزایش یافته است.
تقریباً ۱۷۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی در ایران قابلیت کشت سیب‌زمینی را دارند، با این شرایط مهم‌ترین عامل و نهاده اساسی و لازم برای کشت سیب‌زمینی، بذر سالم و عاری از بیماری است.
تقریباً ۱۷۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی در ایران قابلیت کشت سیب‌زمینی را دارند، با این شرایط مهم‌ترین عامل و نهاده اساسی و لازم برای کشت سیب‌زمینی، بذر سالم و عاری از بیماری است
علت این امر نیز این است که چون سیب‌زمینی به صورت غیرجنسی تکثیر میشود و به شکل سنتی با استفاده از غده سیب‌زمینی تولید میشود، آلودگی‌های احتمالی در هر مزرعه به مزرعه‌های بعدی منتقل شده و در نتیجه، بهره‌وری به طرز چشمگیری کاهش می‌یابد.
با بهره‌گیری از تکنیکی که اکنون روی آن متمرکز هستیم، غده را از فرآیند تکثیر حذف کرده‌ایم و با استفاده از تکنیک‌های سالم و عاری از بیماری در مرحله آزمایشگاهی به تکثیر و ازدیاد آن می‌پردازیم، سپس در مرحله سازگاری گلخانه‌ای و در محیط گلخانه به صورت هیدروپونیک تعداد انبوهی بذر اولیه یا مادری تولید می‌کنیم و این بذرها باید در چند مرحله در مزرعه کشت شوند و در نهایت پس از چهار مرحله به صورت تصاعدی و با اعمال ضریب تکثیر ۸ یا ۹ در هر مرحله، تعداد بسیار زیادی بذر تولید می‌شوند و این بذرها به کشاورزان انتقال داده شده و فروخته می‌شوند.
کشاورزانی که از این بذرها استفاده می‌کنند، هم رقم مورد استفاده کاملاً برایشان مشخص است و هم اینکه با بذر سالم و عاری از بیماری و با مدیریت صحیح مزرعه، حتی قادر خواهند بود تولیدی ۱۰۰ درصدی را نسبت به روش سنتی داشته باشند.
آنا: مهم‌ترین دستاوردهای اقتصادی اجتماعی و زیست محیطی طرح پنج ساله «توسعه بذر اصلاح‌شده سیب‌زمینی» چیست، ظاهراً پیش‌بینی‌تان ایجاد ۵۰۰ شغل مستقیم در مناطق محروم است، بگویید برنامه بازگشت سرمایه و سودآوری پروژه چگونه پیش‌بینی شده و چه میزان از سرمایه‌گذاری اولیه توسط دانشگاه آزاد اسلامی فیروزآباد و چه میزان توسط شرکت دانش‌بنیان تأمین شده است؟
بهزادی: پروژه تولید بذر سیب‌زمینی تا اینکه به توجیه اقتصادی برسد، یک فرایند سه یا چهار ساله است، به همین دلیل، شرکت با آورده اولیه و با مشارکت دوستانی که کنار هم بودیم، به صورت دانش‌بنیان این پروژه را آغاز کردیم.
آزمایشگاه و گلخانه طراحی شد و اکنون در مرحله آزمایشی ۱۰ هکتاری تولید انواع بذر هستیم، به‌عنوان مثال امسال که سال دوم فعالیت اقتصادی محسوب میشود، ۴۰۰ تُن تولید بذر داریم و حال به کمک دانشگاه آزاد اسلامی فیروزآباد ان‌شاءالله تا یک ماه دیگر بالغ بر ۴۰۰ تُن بذر در کلاس‌های مختلف را در مزرعه به قول معروف مزرعه بذری تولید می‌کنیم و همین ۴۰۰ تُن که خروجی ۱۰ هکتار ماست، سال آینده ۱۰۰ هکتار از زمین‌های کشاورزان مختلف را پوشش خواهد داد.
دانشگاه آزاد هم علاقه‌مند شده در این زمینه سرمایه‌گذاری می‌کند و این میزان، ۱۰۰هکتار از اراضی ایران را پوشش می‌دهد و بازهم همان کیفیت بذری را دارد و طی مدت سه یا چهار سال که این بذر گسترش پیدا می‌کند، یک وسعت یک‌هزار هکتاری از ایران توسط یک آزمایشگاه در یک دانشگاه، بذر سالم به آن‌ها منتقل میشود و اینکه موقعی که بذر سالم را در اختیار قرار می‌دهید، قطعاً نیاز به سم و قارچ‌کش و ... خیلی کمتر و مدیریت مزرعه راحت‌تر میشود و بهره‌وری نیز بیشتر میشود و اما در یک مرحله‌ای از کارمان هم در گلخانه هیدروپونیک و حتی آئروپونیک که مدنظرمان هست ان‌شاءالله شروع کنیم، بعضاً مصرف کود و آب تا ۹۵ درصد می‌تواند بهینه شود.
از دانش‌بنیان تا خودکفایی؛ طرح ۵ ساله تولید بذر سیب‌زمینی، راهی به سوی استقلال
آنا: با توجه به فعالیت‌های جاری در زمینه اجرای طرح ملی توسعه بذر اصلاح‌شده سیب‌زمینی، آیا در سطح کشور، نهادها یا شرکت‌های دیگری نیز به‌جز شرکت دانش‌بنیان شما و دانشگاه آزاد فیروزآباد به‌طور فعال در این حوزه مشارکت دارند؟
بهزادی: در منطقه جنوب کشور، این مجموعه به‌عنوان نخستین و تنها نهاد فعال در این حوزه، به‌خصوص در استان فارس مطرح است.
البته شرکت‌های تولید بذر تحت نظارت مؤسسه تحقیقات کشور که این مجموعه نیز خود زیرمجموعه آن قرار دارد، در استان‌هایی نظیر اصفهان، اردبیل و همدان فعالیت دارند.
وجه تمایز رویکرد مجموعه ما بهره‌گیری از ظرفیت‌های دانشگاه آزاد و توانمندی‌های نیروهای بومی است که منجر به نهادینه‌سازی فعالیت‌ها در سطح شهر فیروزآباد و استان فارس شده و نیاز بازار به این محصول به مراتب فراتر از ظرفیت تولید شرکت‌های موجود است.
آنا: این پروژه منجر به کاهش ۲۵ درصدی ردپای کربن در مقایسه با روش‌های سنتی کشت میشود که قطعاً بهره‌وری به‌دلیل تولید انبوه در محیط‌های آزمایشگاهی و گلخانه‌ای به شکل قابل توجهی افزایش می‌یابد.
بهزادی: درباره درصد دقیق کاهش کربن، علاوه بر تأیید این موضوع، اکنون عدد ۲۵ درصد به صورت قطعی قابل ارائه نیست، چراکه بررسی‌های دقیق‌تر در این زمینه در حال انجام است و با این حال تأکید میکنم که به‌دلیل ماهیت تولید انبوه در فضاهای کوچک و کنترل‌شده، بهره‌وری به طرز چشمگیری بالا می‌رود.
آنا: با توجه به اهمیت پروژه و چشم‌اندازهای آن، پیش‌بینی خود را درباره صادرات این محصول پس از چهار سال از راه‌اندازی پروژه بیان کنید، مشخصاً چه مقدار صادرات را برای آینده در نظر گرفته‌اید و سهم دانشگاه آزاد به‌عنوان کارفرما در این زمینه چگونه ارزیابی میشود، همچنین با توجه به فعالیت‌های شرکت دانش‌بنیان شما، سهم آن در زمینه اشتغال‌زایی چه میزان خواهد بود؟
بهزادی: اکنون، تمرکز ما بر توسعه سطح گلخانه در محیط آزمایشگاه است و با وجود اینکه این طرح با حداکثر ۲۵ نیرو در حال پیشرفت است، اما با توجه به گسترش فضای گلخانه‌ای که توسط دانشگاه در حال انجام است و با در نظر گرفتن خروجی مثبتی که تاکنون حاصل شده، امید است در دو سال آینده تعداد کارکنان به ۱۰۰ نفر افزایش یابد.
همچنین با توجه به بستر مساعدی که در کشورهای همسایه وجود دارد، نیم‌نگاهی هم به صادرات داریم، اما همچنان معتقدیم که اولویت با بازار ایران است.
در فاز نخست تولید سالانه ۱۰ میلیون مینی‌تیوبر پیش‌بینی شده و اکنون در سال دوم این عدد ۲ میلیون عدد است، اما پیش‌بینی میشود که در ۵ سال آینده، قطعاً تولید بیشتر از ۱۰ میلیون مینی‌تیوبر خواهد شد.
نکته حائز اهمیت اینکه باید مزارعی را هم که قطعاً این ریزغده‌های استاندارد داخل آن می‌روند، مد نظر قرار داد.
به عبارت دیگر خروجی ۱۰ میلیون بذر مینی‌تیوبر سیب‌زمینی قابل انجام است، اما باید توجیه و مزارع بعد از آن را هم مدنظر قرار داده و برنامه‌ریزی کرد و میزان بذری که به کشاورز می‌رسد، نیاز کشاورز است که به ما می‌گوید چند عدد آزمایشگاه و گلخانه تهیه کنید.
بهینه‌سازی ۹۵ درصدی مصرف آب و کود؛ انقلاب سبز در گلخانه‌های هیدروپونیک
آنا: با توجه به اهمیت موضوع آب و بحران‌های مرتبط با آن عنوان کردید که مصرف آب بین ۹۰ تا ۹۵ درصد در این پروژه بهینه میشود، توضیحاتی درباره منابع تأمین آب و نحوه جبران کمبودهای احتمالی در این زمینه ارائه کنید.
بهزادی: در فرآیند انتقال از آزمایشگاه به گلخانه، برنامه‌ها بر استفاده از تکنیک هواکِشت متمرکز است، به اینصورت که استفاده از آب و کود به صورت چرخشی و در یک سیستم بسته انجام میشود و این رویکرد امکان تولید فنی و بالا را با حداقل مصرف آب فراهم می‌سازد و ما در تلاش هستیم تا به این سمت حرکت کنیم.
درباره عرضه سیب‌زمینی خوراکی و صنعتی با کیفیت بالا و آلودگی کمتر، برنامه‌های متعددی در دست اجراست و ارقام مختلفی از سیب‌زمینی انتخاب شده‌اند که شامل پنج رقم مختلف هستند؛ یک رقم برای مصارف صنعتی، یک رقم برای برداشت زودرس، ارقام میان‌رس برای تولید چیپس و ... و این انتخاب‌ها با توجه به نیازهای بازار انجام می‌شوند و ما روی ارقام خاصی برنامه‌ریزی می‌کنیم.
با توجه به زیرساخت‌های فراوانی که در دانشگاه آزاد اسلامی وجود دارد، می‌توان به جرئت گفت که هر دانشگاه می‌تواند با یک برنامه خاص فعالیت کند؛ به عنوان مثال یکی به سمت تولید پوره سیب‌زمینی، دیگری به سمت تولید خلال سیب‌زمینی، دیگری به سمت تولید نشاسته سیب‌زمینی یا تولید غذاهای حیوانی (اعم از حیوانات خانگی و ...) حرکت کند، به همین دلیل بازار بسیار خوبی در صنایع زیردستی وجود دارد.
نکته بسیار حائز اهمیت اینکه برای تولید انبوه، هیچ نیازی به تکنولوژی و امکاناتی که در تحریم باشند وجود ندارد و از صفر تا صد این فرآیند در دانشگاه آزاد اسلامی فیروزآباد و دانشگاه‌هایی که با آن‌ها همکاری داریم قابل انجام است و به خودکفایی کامل رسیده‌ایم، در نتیجه صنایع زیردستی نیز می‌توانند با محصولات مطمئنی که این شرکت و شرکت‌های مشابه تولید می‌کنند، مواد اولیه خود را تأمین کنند، به این ترتیب دانشگاه‌ها می‌توانند نهاده‌های اولیه را تهیه کنند و سرمایه‌گذاران با فراغ بال و اطمینان‌خاطر در صنایع زیردستی سرمایه‌گذاری کنند.
آنا: با توجه به اهداف خودکفایی در شهرستان فیروزآباد و استان فارس در حوزه تولید سیب‌زمینی، آیا برنامه‌ای برای جلوگیری از واردات این محصول از سایر شهرها و تأمین نیاز منطقه به صورت بومی در نظر گرفته‌اید؟
بهزادی: ظرفیت پروژه «توسعه بذر اصلاح‌شده سیب‌زمینی» بسیار بالاست و اگر بتوانیم در بازه زمانی سه تا چهار سال آینده حتی ۱۰ درصد از نیاز کشور را تأمین کنیم، می‌توانیم چندین استان را پوشش دهیم، به همین دلیل دست یاری به سمت سرمایه‌گذاران، دانشگاه‌ها و کشاورزان پیشرو دراز می‌کنیم؛ چراکه این محصول مصرف جزئی ندارد و بازار به سرعت پر نخواهد شد و نیاز جامعه زیاد است و در صنایع مختلف وجود دارد، بنابراین می‌توان با تولید علمی و انبوه، نیاز جامعه را تأمین کرد؛ آن هم غذای سالم و نهاده اولیه بسیاری از صنایع غذایی را.
آنا: و سخن پایانی...
بهزادی: از طریق رسانه شما یعنی خبرگزاری آنا تشکر ویژه‌ای از مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی به‌خصوص دانشمند هسته‌ای شهید طهرانچی دارم، این شهید سرافراز در نمایشگاه عصر امید ارومیه توجه خاصی به این مجموعه و شرکت ما داشتند و بیان فرمودند که حتماً به استان فارس و شهرستان فیروزآباد سفر خواهند کرد و برنامه‌های مدوّنی برای واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس در نظر دارند.
اینجانب مراتب قدردانی خود را از مسئولان و استادانی که پیگیر این مباحث هستند، اعلام میکنم، چراکه استادان در کنار پرورش دانشجویان و گسترش دانش، اهتمام ویژه‌ای به عملیاتی کردن آموخته‌ها دارند و پروژه «توسعه بذر اصلاح‌شده سیب‌زمینی» با اتکا به استادان گرانقدر و زیرساخت‌های فراهم آمده در دانشگاه آزاد اسلامی آغاز شد و امید است که منافع آن عاید دانشگاه و جامعه اسلامی شود.
یک تیم توانا و کارآزموده را در شرکت دانش‌بنیان و برای پیشبرد پروژه «توسعه بذر اصلاح‌شده سیب‌زمینی»ایجاد کردیم و بهترین استادان را در این زمینه داریم و متخصصان ما در سه سال گذشته حرف برای گفتن داشتند.
انتهای پیام/
