گرانی آرام دام زنده در مرداد؛ سود واسطه‌ها، زیان دامدار و مصرف‌کننده
به گزارش خبرگزاری آنا، بر اساس داده‌های منتشر شده در گزارش قیمت دام، قیمت دام زنده در استان‌های مختلف کشور طی پنج‌شنبه ۲۳ مرداد ۱۴۰۴ با نوسانات قابل توجهی نسبت به تیرماه مواجه شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد میانگین قیمت گوساله زنده در مرداد به حدود ۲۳ میلیون و ۲۲۲ هزار تومان و میانگین قیمت گوسفند زنده به ۳۱ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رسیده است. این ارقام در مقایسه با تیرماه، رشد میانگین حدود ۳ تا ۵ درصدی را نشان می‌دهد که اگرچه ممکن است در ظاهر عددی کوچک به نظر برسد، اما با توجه به رکود درآمدی خانوار و روند فزاینده تورم، فشار معیشتی محسوسی ایجاد می‌کند.
مقایسه قیمت‌ها با تیرماه ۱۴۰۴
بر اساس آمار تیرماه میانگین قیمت گوساله زنده در اکثر استانها بین ۲۲ تا ۲۳ میلیون تومان و گوسفند زنده بین ۳۰ تا ۳۰٫۵ میلیون تومان در نوسان بود. مردادماه، اما این دامنه قیمتی تقریباً در همه استانها بالاتر رفته است به طور مثال در استان تهران، گوسفند زنده از حدود ۳۰٫۱ میلیون تومان در تیر به ۳۱ میلیون رسیده است. در اصفهان و یزد، میانگین قیمت گوسفند از ۳۰٫۵ میلیون به ۳۱٫۵ میلیون رسیده که رشد ۳٫۲ درصدی را نشان می‌دهد. قیمت گوساله زنده در استان مرکزی از ۲۲٫۷ میلیون تومان در تیر به ۲۳ میلیون افزایش یافته است.
این روند افزایشی در حالی اتفاق افتاد که طی همین دوره شاخص کل بهای تولیدکننده در بخش کشاورزی نیز رشدی معادل ۲ تا ۳ درصد را ثبت کرده است یعنی روند قیمتی در بازار دام زنده تقریباً هم‌راستا با فشار هزینه‌ای تولیدکنندگان پیش رفته، اما بررسی میدانی نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از این افزایش نه به جیب دامدار بلکه به جیب شبکه‌های واسطه و دلالان می‌رود.
نقش شبکه‌های دلالی در جهش قیمت‌ها
ساختار بازار دام زنده در ایران همچنان تحت سلطه شبکه‌ای از واسطه‌ها و دلالان است که از مزیت اطلاعاتی سرمایه در گردش و کانال‌های توزیع برای کسب سود‌های بالا استفاده می‌کنند. این شبکه‌ها معمولاً دام را از تولیدکننده با قیمت پایین‌تر خریداری کرده و بدون ارزش‌افزوده قابل‌توجه آن را با نرخ بالاتر به کشتارگاه‌ها یا بازار‌های شهری عرضه می‌کنند.
بررسی‌ها در استان‌های فارس و خراسان رضوی نشان می‌دهد که فاصله قیمتی بین مزرعه و بازار در مرداد به بیش از ۱۰ درصد رسیده است به این معنا که اگر دامدار گوساله‌ای را با ۲۱ میلیون تومان بفروشد، همان دام در بازار عمده‌فروشی یا خرده‌فروشی به بیش از ۲۳ میلیون تومان عرضه می‌شود که این اختلاف عمدتاً ناشی از هزینه‌های واقعی حمل‌ونقل یا نگهداری نیست بلکه محصول فضای غیرشفاف و نبود سازوکار کارآمد برای معاملات مستقیم بین تولیدکننده و مصرف‌کننده است.
اثر تورم و رکود درآمدی خانوار
افزایش قیمت دام زنده به طور مستقیم خود را در بازار گوشت قرمز نشان می‌دهد برآورد‌ها حاکی از آن است که هر ۵ درصد رشد در قیمت دام زنده، می‌تواند به افزایش ۳ تا ۴ درصدی قیمت گوشت در خرده‌فروشی‌ها بینجامد این مسئله در شرایطی رخ می‌دهد که تورم مواد غذایی طی یک سال گذشته در محدوده ۴۵ درصد باقی مانده و قدرت خرید خانوار به شدت کاهش یافته است.
در دهک‌های پایین درآمدی گوشت قرمز مدت‌ها است از سبد مصرفی منظم خارج شده و به کالایی لوکس تبدیل شده است حتی در دهک‌های میانی نیز مصرف به شکل محسوسی کاهش یافته بسیاری از خانوارها گوشت قرمز را به صورت محدود و بیشتر در مناسبت‌ها تهیه می‌کنند. آمار غیررسمی از کشتارگاه‌های استان‌های پرمصرفی مثل تهران و اصفهان کاهش حجم تقاضای واقعی را تأیید می‌کند هرچند حجم معاملات در بازار دام زنده همچنان بالاست که این خود نشانه‌ای از نقش پررنگ واسطه‌هاست.
پیامد‌های ادامه روند فعلی
اگر روند افزایش قیمت‌ها با همین شتاب ادامه یابد، احتمال دارد در ماه‌های آینده شاهد کاهش بیشتر مصرف گوشت قرمز و جایگزینی آن با منابع پروتئینی ارزان‌تر همچون مرغ یا حبوبات باشیم. این تغییر الگوی مصرف می‌تواند پیامد‌های تغذیه‌ای و بهداشتی به‌ویژه برای کودکان و سالمندان به همراه داشته باشد.
از سوی دیگر فشار قیمتی بر دامدارانی که با هزینه‌های بالای خوراک دام، واکسن و خدمات دامپزشکی مواجه‌اند باعث شده بسیاری از آنها به فروش سریع دام‌های جوان و کوچک‌تر روی بیاورند تا از ضرر بیشتر جلوگیری کنند. این مسئله می‌تواند عرضه دام در سال‌های بعد را محدودتر و قیمت‌ها را باز هم بالاتر ببرد
در نهایت تجربه بازار مرداد ۱۴۰۴ بار دیگر نشان داد که اگرچه تورم ساختاری اقتصاد و هزینه‌های تولید نقش مهمی در گرانی دارند، اما بدون اصلاح سازوکار توزیع و مهار شبکه‌های دلالی بخش قابل‌توجهی از افزایش قیمت‌ها همچنان به جیب واسطه‌ها می‌رود و مصرف‌کننده و تولیدکننده هر دو بازنده این چرخه خواهند بود.
انتهای پیام/
