مدیریت ناترازی انرژی با رویکرد نوآورانه پژوهشگران بین‌رشته‌ای
به گزارش خبرنگار آنا، جهاددانشگاهی در قالب نهاد انقلابی و علمی، نقش بسیار مهمی در پیشبرد امور پژوهشی و فناوری کشور دارد. این نهاد با بهره‌گیری از توانمندی‌های علمی و تخصصی نیروهای متعهد خود، به توسعه و بومی‌سازی فناوری‌های راهبردی، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، و تربیت نیروی انسانی متخصص در حوزه‌های مختلف می‌پردازد. جهاددانشگاهی پلی میان دانشگاه و صنعت است که با تمرکز بر نیازهای واقعی جامعه، به حل مشکلات و ارتقای سطح علمی و فناورانه کشور کمک می‌کند. به همین منظور گفت‌وگویی را با زهرا شیخی معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی کشور انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه خواهید خواند.
آیا جهاددانشگاهی بر مباحث هوش مصنوعی مانند فناوری‌های نوظهور، نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی و ... تمرکز دارد؟
جهاد دانشگاهی به عنوان یکی از نهاد‌های علمی-انقلابی کشور، در سال‌های اخیر با ترکیب منحصربه‌فردی از حضور نهاد‌های فکری، دولتی و تخصصی، خود را به یک بازوی فرابخشی در عرصه علوم و فناوری تبدیل کرده است. ترکیب هیئت امنای این نهاد شامل شخصیت‌های کلیدی از جمله وزیر علوم و تحقیقات، وزیر بهداشت، رئیس سازمان برنامه و بودجه، رئیس جهاد دانشگاهی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و نماینده ولی فقیه در دانشگاه‌هاست که نشان‌دهنده جایگاه ویژه آن در ساختار فکری و اجرایی کشور است. این ترکیب، نهادی فراتر از یک سازمان آموزشی، فرهنگی یا پژوهشی را شکل داده که به طور ناخودآگاه به بازوی علمی تمام وزارتخانه‌ها تبدیل شده و در عین حال، با رویکردی انقلابی و بدون چشم‌داشت مادی، به دنبال حل مسائل ملی با ابزار دانش و فناوری است.
جهاد دانشگاهی در سطح ملی، شبکه‌ای گسترده از گروه‌های پژوهشی، موسسات آموزش عالی، پژوهشکده‌ها و پژوهشگاه‌ها در تمام استان‌های کشور ایجاد کرده و فعالیت‌های خود را در چهار حوزه تخصصی اصلی فنی و مهندسی، سلامت، کشاورزی و منابع طبیعی و علوم انسانی و هنر گسترش داده است. این گستردگی جغرافیایی و موضوعی، نشان‌دهنده تعهد این نهاد به پاسخگویی به چالش‌های کشور در سطح ملی و منطقه‌ای است.
نقش جهاددانشگاهی در مدیریت ناترازی انرژی به چه صورت است؟ آیا بین رشته‌ای‌ها در این زمینه مورد استفاده قرار می‌گیرند؟
در حوزه‌هایی مانند مدیریت منابع آب، انرژی‌های تجدیدپذیر و تغییرات اقلیمی، رویکرد بین‌رشته‌ای جهاد دانشگاهی به چشم می‌خورد. این نهاد با ترکیب تخصص‌های مهندسی، کشاورزی، علوم انسانی و فناوری، بسته‌های جامعی از راهکار‌های علمی را تدوین و اجرا می‌کند. این رویکرد منسجم، فراتر از مرز‌های بخشی و زیرساختی است و به دنبال ایجاد تحول ساختاری در مدیریت چالش‌های ملی است.
پشت هر پروژه موفق جهاد دانشگاهی، هوش مصنوعی در کار است
در کنار این اقدامات، هوش مصنوعی به عنوان یکی از اهرم‌های کلیدی توسعه علمی و فناوری در تمام حوزه‌ها مورد توجه ویژه قرار گرفته است. جهاد دانشگاهی با این درک که عدم ورود به حوزه هوش مصنوعی به معنای عقب‌ماندگی از تحولات جهانی است، تمام فعالیت‌های پژوهشی و فناوری خود را با بهره‌گیری از این ابزار به‌روز همراه کرده است. در حوزه سلامت، این نهاد در زمینه‌های حساسی مانند ناباروری، ژن‌درمانی، سلول‌درمانی و تحقیقات سرطان فعالیت‌های ویژه‌ای دارد که همگی با پشتوانه هوش مصنوعی و تحلیل داده‌های پیچیده انجام می‌شوند. استفاده از هوش مصنوعی در این حوزه‌ها نه تنها دقت تشخیص و درمان را افزایش داده، بلکه به سیاست‌گذاری‌های علمی دقیق‌تر و مؤثرتر نیز کمک شایانی کرده است.
جهاد دانشگاهی بر لزوم ایجاد پیوست سلامت در تمام تصمیم‌گیری‌های کلان کشوری تأکید دارد. این نهاد هشدار می‌دهد که توسعه صنایع، شهرسازی و سیاست‌های اقتصادی بدون توجه به پیامد‌های سلامت‌محور، می‌تواند منجر به افزایش بیماری‌هایی مانند سرطان و بیماری‌های مزمن و سخت درمان شود
جهاد دانشگاهی با تکیه بر بدنه جوان و تخصصی و با رویکردی کاملاً علمی و انقلابی، اثبات کرده که می‌تواند در کنار مسائل فنی و فناورانه، به ابعاد انسانی، اخلاقی و فرهنگی نیز توجه داشته باشد. این ترکیب منحصر‌به‌فرد، آن را به یکی از نهاد‌های پیشرو در عرصه توسعه علمی با هویت اسلامی-ایرانی تبدیل کرده است. در نهایت، با تأکید بر اینکه هدف اصلی، برداشتن باری از دوش کشور است، جهاد دانشگاهی به عنوان نهادی پویا و پاسخگو، همچنان در حال حرکت در مسیر علم، فناوری و خدمت به جامعه است.
راه‌اندازی مرکز راهبری اطلاعات هوش مصنوعی برای همگرایی علمی و جلوگیری از موازی‌کاری
جهاددانشگاهی به سمت و سوی کدام پروژه‌های تحقیقاتی مرتبط با هوش مصنوعی در حال حرکت است؟ تاکنون چه اقداماتی انجام داده است؟
جهاد دانشگاهی در راستای تحقق رویکرد‌های علمی و انقلابی خود، گامی بلند در جهت توسعه فناوری‌های نوین و بهره‌گیری از هوش مصنوعی به عنوان بازوی فرابخشی در تمامی حوزه‌های پژوهشی برداشته است. این نهاد علمی-انقلابی با شناسایی نیاز به یکپارچه‌سازی داده‌ها و تحلیل و پردازش علمی پیشرفته، اقدام به راه‌اندازی مرکز راهبری اطلاعات هوش مصنوعی کرده تا به عنوان خوراک‌دهنده علمی و پشتیبان فناورانه تمام واحدها، پژوهشکده‌ها و پژوهشگاه‌های خود عمل کند.
در این راستا، از ابتدای انتصاب دکتر منتظری به عنوان رئیس جهاد دانشگاهی، یکی از اولویت‌های اصلی وی، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای راه‌اندازی این مرکز بوده است. اولین احکام صادره، تکلیف یکی از کارشناسان را به عنوان مسئول راه‌اندازی مرکز راهبری اطلاعات هوش مصنوعی تعیین کرد. گامی استراتژیک که نشان‌دهنده جدیت این نهاد در ورود به عرصه فناوری‌های پیشرفته است و این مرکز صرفا یک ماموریت نخواهد داشت، بلکه قرار است در کنار تمام پژوهشکده‌ها و نهاد‌ها کمک کننده ارائه خوراک علمی باشد.
هدف از ایجاد مرکز راهبری اطلاعات هوش مصنوعی در جهاددانشگاهی چیست؟ ماموریت خاصی را دنبال خواهد کرد؟
هدف از ایجاد این مرکز، صرفاً اجرای پروژه‌های محدود نیست، بلکه تبدیل آن به بازوی علمی مشترک در تمام حوزه‌های فنی و مهندسی، علوم پایه، کشاورزی و منابع طبیعی، سلامت و علوم انسانی است. این مرکز قرار است با تحلیل داده‌های غنی و پرتعدادی که جهاد دانشگاهی در سال‌های گذشته جمع‌آوری کرده، شکاف بین داده و پردازش و تصمیم‌گیری را پر کند و در سیاست‌گذاری‌های علمی و ملی نقش فعالی ایفا کند.
در بسیاری از پروژه‌های علمی، با وجود داشتن دیتابیس‌های قوی و داده‌های باکیفیت، عدم پردازش دقیق و هوشمند این داده‌ها نه تنها در جهاددانشگاهی بلکه در تمام ارگان‌های علمی، منجر به اتلاف فرصت و عدم استفاده بهینه از منابع شده است. هوش مصنوعی به عنوان ابزاری کلیدی، می‌تواند با تحلیل الگوها، پیش‌بینی روند‌ها و ارائه راهکار‌های مبتنی بر داده، این شکاف را برطرف کند و به تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر و علمی‌تر در سطح ملی و بین المللی کمک کند.
هم افزایی، نه موازی کاری؛ موتور محرک پژوهش هوشمند در جهاددانشگاهی
جهاد دانشگاهی با توجه به محدودیت منابع مالی، انسانی و فناوری در کشور، بر جلوگیری از موازی‌کاری و ایجاد همگرایی بین‌نهادی تأکید ویژه دارد. رویکرد این نهاد این است که هیچ فعالیتی بدون هماهنگی با سایر دستگاه‌های علمی و دولتی انجام نشود. این نهاد به دنبال آن نیست که به صورت منزوی عمل کند، بلکه با همکاری با دانشگاه‌های دولتی و آزاد، وزارتخانه‌ها، سازمان‌های پژوهشی و دیگر نهاد‌های علمی، به دنبال هم‌افزایی و اشتراک منابع است.
در این مسیر، تیم‌های علمی و پژوهشی جهاد دانشگاهی موظف شده‌اند قبل از آغاز هر پروژه‌ای، از وضعیت فعالیت‌های مشابه در سایر نهاد‌ها اطلاع یابند و از تکرار کار‌ها جلوگیری کنند. این رویکرد، نه تنها منجر به صرفه‌جویی در منابع می‌شود، بلکه باعث افزایش کیفیت و تأثیرگذاری پروژه‌ها می‌گردد.
سیاست‌های جهاددانشگاهی در مسیر تحقق اهداف علم و فناوری مقام معظم رهبری نظام جمهوری اسلامی ایران چیست؟
همان‌گونه که در پیام اخیر رهبری در بخش علم و فناوری به وضوح بر توسعه هوش مصنوعی تأکید شده است، جهاد دانشگاهی نیز این حوزه را به عنوان یکی از اولویت‌های استراتژیک خود قرار داده است. این نهاد با استناد به سیاست‌های کلی نظام و اسناد بالادستی علم و فناوری، حرکت خود را در مسیر توسعه علمی با هویت اسلامی-ایرانی هدایت می‌کند.
در نهایت، جهاد دانشگاهی با تکیه بر جوانان متخصص، رویکردی بدون چشم‌داشت مادی و با نگاهی کاملاً علمی و انقلابی، به دنبال آن است که نه تنها در پژوهش‌های علمی، بلکه در حل مسائل ملی و بین المللی و خدمت به جامعه، نقشی اثرگذار ایفا کند. راه‌اندازی مرکز راهبری اطلاعات هوش مصنوعی، گامی مهم در این مسیر است که می‌تواند تحولی بنیادین در نحوه تولید، تحلیل و بهره‌برداری از دانش در کشور ایجاد کند.
جهاد دانشگاهی؛ حرکتی مسئله‌محور، فرابخشی و در راستای گفتمان گام دوم انقلاب
جهاد دانشگاهی با تأکید بر انسجام علمی، جلوگیری از موازی‌کاری و حرکت در راستای سیاست‌های کلی نظام و اسناد بالادستی، خود را به عنوان یکی از نهاد‌های پیشرو در تحقق گفتمان گام دوم انقلاب و برنامه هفتم توسعه تثبیت کرده است. این نهاد انقلابی با رویکردی مسئله‌محور، پایدار و بدون چشم‌داشت مادی، نه تنها در حوزه پژوهش و آموزش، بلکه در حل چالش‌های کلان کشوری از جمله سلامت، ناباروری، سرطان و مدیریت منابع طبیعی، نقشی محوری ایفا می‌کند.
در این راستا، حرکت علمی جهاد دانشگاهی به گونه‌ای است که نه تنها از خط اصلی سیاست‌های مقام معظم رهبری و اسناد بالادستی فاصله نگیرد، بلکه یک قدم جلوتر از چالش‌ها قرار گرفته و با پیش‌بینی نیازهای آینده، راهکار‌هایی پیشگیرانه و پایدار ارائه دهد. این رویکرد، همگام با تأکید بر اقتصاد دانش‌بنیان، نوآوری و استفاده از استارت‌آپ‌ها و اشتغال دانش‌بنیان، منجر به ایجاد بستری حرفه‌ای برای قشر جوان، متخصص و پرشور کشور شده است.
جهاددانشگاهی برای تقویت حوزه‌های نوآوری و فناوری چه همکاری‌های علمی با استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش بنیان دارد؟
جهاد دانشگاهی با راه‌اندازی پارک‌های علم و فناوری در استان‌هایی مانند البرز و کرمانشاه، فضایی منحصر‌به‌فرد برای رشد استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم کرده است. این پارک‌ها تنها به عنوان فضای کاری عمل نمی‌کنند، بلکه با ارائه زیرساخت‌های فنی، مشاوره تخصصی و دسترسی به شبکه‌های پژوهشی، به مرکزی برای تبدیل ایده به محصول تبدیل شده‌اند.
پارک‌های علم و فناوری؛ بستری برای نوآوری و ارتباط صنعت و دانشگاه
همچنین، با ایجاد سازمان دانشجویان و فعالیت‌های حرفه‌ای دانشجویی، این نهاد ارتباط مستقیمی بین دانشگاه، صنعت و جامعه ایجاد کرده و روال‌های بوروکراتیک را تا حد قابل توجهی کاهش داده است. این مدل، به دانشجویان و حتی دانش‌آموزان اجازه می‌دهد تا از تجربیات ارزشمند جهاد دانشگاهی فراتر از مطالب درسی بهره ببرند و بدون طی کردن مسیر‌های طولانی و پرهزینه، به تکنولوژی و متخصص، فرصت دسترسی پیدا کنند.
جهاددانشگاهی چه همکاری مشترکی با سایرنهاد‌ها برای دریافت پروژه‌های تحقیقاتی دارد؟
جهاددانشگاهی بودجه دولتی چندانی ندارد و بیشتر خودگردان اداره می‌شود، یکی از مصادیق بارز رویکرد مسئله‌محور جهاد دانشگاهی، فعالیت‌های پیشگامانه در حوزه ناباروری و سلول‌درمانی است. مراکز پژوهشی این نهاد، از جمله واحد علوم پزشکی ایران، سال‌ها قبل با شناسایی نیاز جامعه به راهکار‌های علمی در این حوزه، پیشگام تأسیس مراکزی مانند رویان شدند. این اقدام، نه تنها باعث شکوفایی علمی در کشور شد، بلکه امروز بسیاری از مراکز درمانی و دانشگاهی را تحت تأثیر قرار داده است.
راه‌اندازی مرکز راهبری اطلاعات هوش مصنوعی در جهاددانشگاهی گامی مهم که می‌تواند تحولی بنیادین در نحوه تولید، تحلیل و بهره‌برداری از دانش در کشور ایجاد کند
پژوهش‌های مسئله‌محور؛ از ناباروری تا سرطان
در حوزه سرطان نیز، پژوهشکده معتمد و گروه‌های تخصصی جهاد دانشگاهی، با رویکردی جامع و انسجام‌بخش، به بررسی علل بیماری، پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان نوین پرداخته‌اند. این گروه‌ها اغلب بدون اتکا به بودجه‌های کلان و تنها با استفاده از درآمد‌های خود و انگیزه علمی، دستاورد‌های شگرفی به ثمر رسانده‌اند. جهاددانشگاهی به حل نیازهای مختلف جامعه می‌پردازد، برای مثال در سال‌های اخیر، ماموریت ویژه مجلس شورای اسلامی به جهاد دانشگاهی محول شد تا با محوریت پژوهشکده سرطان، شبکه ملی پیشگیری، کنترل و درمان سرطان بانوان را در ۱۱ استان پایلوت کند. این طرح، نه تنها زیرساخت‌های تحقیقاتی و درمانی را تقویت می‌کند، بلکه به عنوان مرکز هدایتگر علمی در حوزه سرطان عمل می‌کند و در آموزش، پژوهش، درمان و پیشگیری نقش فعال دارد.
راه‌اندازی مرکز راهبری اطلاعات هوش مصنوعی، گامی مهم در این مسیر است که می‌تواند تحولی بنیادین در نحوه تولید، تحلیل و بهره‌برداری از دانش در کشور ایجاد کند
نیاز به یک «پیوست سلامت» برای تصمیم‌گیری‌های ملی
در این میان، جهاد دانشگاهی بر لزوم ایجاد پیوست سلامت در تمام تصمیم‌گیری‌های کلان کشوری تأکید دارد. این نهاد هشدار می‌دهد که توسعه صنایع، شهرسازی و سیاست‌های اقتصادی بدون توجه به پیامد‌های سلامت‌محور، می‌تواند منجر به افزایش بیماری‌هایی مانند سرطان و بیماری‌های مزمن و سخت درمان شود. بنابراین، نیاز به تحلیل‌های علمی دقیق، با استفاده از هوش مصنوعی و پایگاه‌های داده غنی، بیش از پیش احساس می‌شود.
انتهای پیام/
