آشفتگی بازار و دندان‌گردی دلالان/ برنج کیلویی ۸۰ از کشاورز، ۳۰۰ از مردم!
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری آنا؛ بازار برنج در ایران، سال‌هاست که درگیر شبهات و چالش‌های متعدد زیادیست و عمده آن به نحوه مدیریت این محصول توسط نهاد‌های بالاسدیت باز می‌گردد. چه محصول شالیکاران خارجی و چه برنج‌های وارداتی هیچ گاه قادر به ایجاد ثبات در بازار نبودند و صدای گلایه تولیدکنندگان، واردکنندگان و مردم به عنوان مصرف‌کننده و مهم‌ترین بخش این زنجیره همواره بلند است. هر از از شکایت‌های همیشگی کشاورزان شمال کشور درباره قیمت‌های ناعادلانه خرید محصول گرفته تا تصمیم‌های گاه‌وبی‌گاه مسئولان برای تنظیم بازار با واردات گسترده برنج خارجی، همه نشان از بازار بی‌ثبات برنج دارد. ماجرای تکراری دلال‌ها، قیمت‌گذاری‌های مبهم و نبود نظارت کافی از گره‌های مهم این بخش است. اما امسال، ماجرا متفاوت یا بهتر بگوییم بدتر شده و دندان گردی دلالان صدای همه از جمله دولت را هم در آورده؛ تاجاییکه حتی سخنگوی دولت هم نمی‌داند این آشفتگی بازار برنج از کجا سرمنشا می‌گیرد.
سود ۴ برابری واسطه‌گری در برنج
در هفته‌های اخیر، گزارش‌های متعددی از رسانه‌های مختلف و حتی صداوسیما منتشر شده که از تلاطم بازار برنج و بی‌مسئول رهاشدن آن صحبت کردند. حتی برخی هم از انباشت گسترده برنج ایرانی توسط برخی شرکت‌های خاص خبر می‌دهند؛ شرکت‌هایی که گفته می‌شود محصول را با قیمت پایین مستقیماً از کشاورز خریده‌اند و حالا همان برنج را با چند برابر قیمت، وارد بازار کرده‌اند. فارغ از درست و غلط بودن این ادعا، در حالی‌که مردم با قفسه‌های خالی یا قیمت‌های نجومی برنج در فروشگاه‌های بزرگ مواجهند، کشاورزان نیز از نبود حمایت واقعی و حذف‌شدن از زنجیره سوددهی گلایه دارند. شنیده‌ها از گوشه و کنار حاکی از آن است که برنج ایرانی کیلویی ۸۰ هزار تومان از دست کشاورز خریداری شده و به قیمت ۳۰۰ هزار تومان به مردم فروخته می‌شود؛ حتی دولتمردان هم این فاصله معنادار را تایید کرده، اما دلیلی برای توضیح آن ندارند. حتی برنامه‌ای هم برای رسیدگی به این سطح جدید بحران بازار برنج، ارائه نکرده‌اند.
کسی از فردا خبر ندارد
در پی بررسی وضعیت بازار برنج، خبرنگار آنا سری به بازار زد؛ ارزان‌ترین برنج ایرانی که در اصل ترکیب برنج خردشده ایرانی و برنج وارداتیست، از کیلویی ۲۲۰ هزار تومان شروع می‌شود و به مرز ۳۳۰ هزار تومان می‌رسد. اما نکته مهم، مشاهده شدن قیمت‌های متفاوت برای یک نوع برنج واحد در فروشگاه‌هاست. ربطی هم به منطقه و وضعیت مالی ساکنان ندارد؛ در یک محله دو مرکز توزیع کننده، نرخ‌های متفاوتی ارائه می‌کنند و می‌توان گفت این ناهماهنگی، اتفاق شایع این روزهاست. از سویی دیگر کمبود برنج در بعضی از فروشگاه‌ها دیده می‌شود که این موضوع نگرانی زیادی را برای مردم رقم زده؛ آنکه همین کالا‌های گران هم در بازار محدود است، می‌تواند تنش‌های مصرف‌کنندگان را بیشتر کند. یکی از فروشندگان عمده برنج در گفت‌و‌گو با خبرنگار آنا، درباره موجودی برنج در بازار گفت: «برنج هست ولی مغازه‌ها صبر کرده‌اند تا متناسب با شرایط به بازار عرضه کنند. تمام مغازه‌ها از چند شرکت توزیع‌کننده اصلی برنج تهیه می‌کنند و ممکن است هر لحظه این شرکت‌ها، توزیع را متوقف کنند. بیشتر برنج‌های موجود در بازار، برنج‌های وارداتیست که با وجود ارزان‌تر بودن نسبت به تولیدات داخلی، باز هم افزایش قیمت داشته‌اند.
سودی به شالیکاران نرسید
یکی از بنکداران حوزه برنج، نیزدرباره شبهات احتکار این کالا به خبرنگار آنا توضیح داد: واقعیت آن است که احتکار در سطح کلان رخ داده و غیر قابل انکار است. بعضی‌ها فکر می‌کنند به خاطر جنگ این اتفاق افتاده، اما خرید گسترده برنج از شالیکاران با قیمت پایین، از چند ماه پیش انجام شده است. بخشی از محصولات برنج‌های شالی پیش خرید شدند و مابقی هم طی زمان برداشت به صورت نقد. وضعیت اقتصادی شالیکاران خوب نیست و دولت هم حمایتی از آنها ندارد، همین باعث شده تا خریدار زمانیکه با پول نقد به سمت آنها می‌رود، بدون درنگ آن را بفروشند. حال هم بخش زیادی از موجود برنج ایرانی دست تعداد محدودی از شرکت‌ها افتاده و با بیش از ۳۰ درصد افزایش قیمت آن را وارد بازار کرده‌اند. کسی هم نیست که از آنها بازخواست کند. عده‌ای از مردم که توان مالی داشتند، از ترس گرانی در این مدت هر چه توانستند برنج خریدند و آنهایی هم که نتوانستند، به سمت برنج‌های بی‌کیفیت‌تر و حتی خارجی روی آوردند.
قدرت خرید مردم در بحران
در ادامه یکی از فروشندگان فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ، درباره میزان موجودی برنج و تقاضا مردم برای آن گفت: این روز‌ها برنج ایرانی زمانی به فروش می‌رسد که تخفیف برای آن گذاشته باشیم. هرچقدر هم که این تخفیف کم باشد، باز هم مردم ترجیح می‌دهند ارزان‌تر آن را بخرند. اما به صورت کلی برنج وارداتی بیشتر به فروش می‌رسد. بار‌ها شنیده‌ام که پایین بودن کیفیت برنج وارداتی مصرف‌کنندگان را اذیت می‌کند، اما به خاطر گرانی تولیدات داخلی چاره‌ای جز خرید آن ندارند. حتی برخی هم از برنج ایرانی و خارجی ترکیبی استفاده می‌کنند. در کل میزان تقاضا برای برنج نسبت به قبل کم شده و میزان موجودی ما در انبار هم محدود است. طبق برنامه زمانی ما، مشخص است که فروشگاه چه زمانی بار جدید خریداری کرده یا حتی به عرضه می‌گذارد. اما برای برخی از اقلام مثل همین برنج، از فردا باخبر نیستیم.
روایتی از زنجیره معیوب تامین
به گفته برخی کشاورزان و فعالان بازار، بخش قابل توجهی از برنج ایرانی پس از برداشت، توسط واسطه‌ها و شرکت‌های خاص با قیمت‌هایی پایین از تولیدکننده خریداری شده و اکنون با چندین برابر قیمت واقعی در بازار عرضه می‌شود. این در حالی است که مصرف‌کنندگان با قیمت‌هایی روبه‌رو هستند که با توان خریدشان هم‌خوانی ندارد، و مسئولان نیز تاکنون پاسخ شفافی به نگرانی‌ها نداده‌اند. جمله واحد تمام افراد درباره بازار برنج این است: «از فردا خبر نداریم!» آنکه چه کسی قرار است به این احتکار علنی رسیدگی کرده و مردم را از منجلاب تشدید فقر بیرون بکشد، هنوز معلوم نیست. دولت به عنوان سکاندار اصلی اقتصاد کشور، درباره این موضوع پا پس کشیده و تیغ تیز دلالان خوش رنگ و لعاب، جیب مردم را تکه پاره کرده است. می‌توان گفت ماجرای برنج، روایتی تکراری از زنجیره معیوب تولید تا مصرف کالا در اقتصاد ایران است و نمی‌توان با افزایش واردات، روی این شکاف سرپوش گذاشت.
انتهای پیام/
