مرواریدهای دیجیتال خلیج فارس؛ پیشگامی در اقتصاد آبی فناورانه

به گزارش خبرگزاری آنا؛ بهبود بشیری، کارشناس اقتصاد- منطقه خلیج فارس و دریای عمان، به عنوان یکی از استراتژیکترین آبراههای جهان و برخوردار از اکوسیستمهای دریایی غنی، اما در عین حال شکننده، در سالهای اخیر شاهد سرمایهگذاریهای قابل توجهی از سوی کشورهای حاشیه خود در زمینه همپیوندی اقتصاد دیجیتال با توسعه پایدار دریامحور بوده است. این کشورها، با درک اهمیت حیاتی تنوعبخشی به اقتصاد خود، کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، و پاسخگویی به چالشهای زیستمحیطی، به طور فزایندهای به فناوریهای نوین روی آوردهاند.در بخش اول این یادداشت به پیوند میان اقتصاد دیجیتال و توسعه پایدار دریامحور،چشمانداز و ضرورت انکارناپذیر این بخش اشاره شده است.
امارات متحده عربی؛ جاهطلبیهای دیجیتال در کرانههای آبی
امارات، بهویژه شیخنشینهای دبی و ابوظبی، با چشماندازهای بلندپروازانهای همچون " استراتژی ملی اقتصاد آبی" و " برنامه علوم و تحقیقات دریایی"، به سرعت در حال تبدیل شدن به یک قطب منطقهای در نوآوریهای دریایی دیجیتال است.
بنادر هوشمند و لجستیک دریایی پیشرفته: بندر جبل علی دبی، به عنوان یکی از شلوغترین بنادر جهان، نمونهای از پیادهسازی گسترده اتوماسیون، اینترنت اشیاء (IoT) و هوش مصنوعی (AI) برای بهینهسازی عملیات بندری، افزایش کارایی و کاهش اثرات زیستمحیطی است. استفاده از "همزادهای دیجیتال (Digital Twins) " برای شبیهسازی و مدیریت بهینه فرآیندهای بندری، از دیگر نوآوریهای قابل توجه در این زمینه است. این رویکردها نه تنها به کاهش زمان تخلیه و بارگیری و کاهش هزینهها کمک میکنند، بلکه با مدیریت هوشمند ترافیک دریایی و کاهش انتشار گازهای گلخانهای از کشتیها، به اهداف توسعه پایدار نیز یاری میرسانند.
گردشگری پایدار با چاشنی فناوری: امارات سرمایهگذاری هنگفتی در توسعه مقاصد گردشگری لوکس و در عین حال پایدار در مناطق ساحلی و جزایر خود انجام داده است. استفاده از فناوریهای واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) برای ارائه تجربیات گردشگری نوآورانه و کماثر بر محیط زیست (مانند غواصی مجازی در صخرههای مرجانی)، و همچنین توسعه سیستمهای هوشمند مدیریت انرژی و پسماند در هتلها و استراحتگاههای ساحلی، از جمله این اقدامات است.
تجربه اقتصاد دریامحور در امارات متحده عربی: پروژه "دریای سرخ" در عربستان سعودی - که در ادامه به آن پرداخته میشود - و برخی پروژههای مشابه در امارات، ادعای ایجاد مقاصد گردشگری با "کربن خنثی" یا "اثر زیستمحیطی مثبت" را دارند که این امر از طریق طراحی پایدار، استفاده صددرصدی از انرژیهای تجدیدپذیر، و سرمایهگذاری در پروژههای احیای اکوسیستمهای محلی (مانند کاشت حرا و احیای صخرههای مرجانی) دنبال میشود. فناوری دیجیتال در پایش و راستیآزمایی این ادعاها نقش کلیدی دارد.
حفاظت از محیط زیست دریایی با ابزارهای فناورانه: برنامههای متعددی برای پایش و حفاظت از اکوسیستمهای حساس دریایی مانند صخرههای مرجانی و زیستگاههای علفهای دریایی با استفاده از پهپادهای زیرآبی مجهز به هوش مصنوعی، سنجش از دور و تحلیل دادههای ماهوارهای در امارات در حال اجراست. همچنین، کمپینهای آگاهیبخشی عمومی در مورد آلودگی پلاستیکی و استفاده از اپلیکیشنهای موبایلی برای گزارشدهی و سازماندهی فعالیتهای پاکسازی سواحل، از دیگر نمونههاست.
اکوسیستم نوآوری در فناوریهای دریایی (MarTech): ایجاد پارکهای علم و فناوری، مراکز نوآوری و شتابدهندههای تخصصی در حوزه فناوریهای دریایی، به رشد استارتآپها و شرکتهای دانشبنیان فعال در این زمینه کمک شایانی کرده است. این مراکز با فراهم آوردن فضای همکاری، سرمایهگذاری و دسترسی به زیرساختهای تحقیقاتی، به تجاریسازی ایدههای نوآورانه سرعت میبخشند.
عربستان سعودی؛ چشماندازهای کلان برای آیندهای دیجیتال و پایدار در کرانههای دریای سرخ
عربستان سعودی، در چارچوب "چشمانداز ۲۰۳۰" خود، پروژههای عظیم و آیندهنگری را برای توسعه پایدار مناطق ساحلی خود، بهویژه در کرانههای دریای سرخ، تعریف کرده است. پروژههایی مانند NEOM، The Line و Oxagon با ادعای ایجاد شهرهایی هوشمند، بدون کربن و کاملاً متکی بر فناوریهای نوین و انرژیهای تجدیدپذیر، توجه جهانی را به خود جلب کردهاند.
گردشگری احیاگر (Regenerative Tourism): یکی از مفاهیم کلیدی در پروژههای دریای سرخ، فراتر رفتن از "گردشگری پایدار" و حرکت به سمت "گردشگری احیاگر" است؛ یعنی پروژههای گردشگری نه تنها به دنبال حداقلسازی اثرات منفی خود بر محیط زیست هستند، بلکه فعالانه در جهت بهبود و احیای اکوسیستمهای محلی مشارکت میکنند. این امر شامل سرمایهگذاری در تحقیقات دریایی، ایجاد مناطق وسیع حفاظتشده دریایی، و توسعه راهحلهای فناورانه برای پایش و افزایش تنوع زیستی است.
تجربه اقتصاد دریامحور در عربستان: در پروژه "AMAALA" در دریای سرخ، تاکید زیادی بر ایجاد یک "مؤسسه زندگی دریایی" با هدف تحقیقات، آموزش و حفاظت از اکوسیستم منحصربهفرد دریای سرخ شده است. استفاده از هوش مصنوعی برای پایش سلامت مرجانها و شناسایی گونههای جدید، و همچنین توسعه تکنیکهای نوین برای احیای صخرههای آسیبدیده، از جمله فعالیتهای این مؤسسه خواهد بود.
انرژیهای تجدیدپذیر و شیرینسازی آب با رویکرد پایدار: با توجه به اقلیم خشک منطقه، تأمین آب شیرین یک چالش اساسی است. پروژههای جدید در عربستان به دنبال استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر (بهویژه خورشیدی) برای واحدهای آب شیرینکن و کاهش اثرات زیستمحیطی این فرآیند هستند. فناوری دیجیتال در مدیریت هوشمند این تأسیسات و بهینهسازی مصرف انرژی نقش حیاتی دارد.
قطر و عمان؛ گامهای استوار در مسیر دیجیتالیسازی و پایداری دریایی
کشورهای دیگری، چون قطر و عمان نیز، هرچند با مقیاسی متفاوت، در حال برداشتن گامهای مهمی در جهت دیجیتالی کردن بنادر، مدیریت پایدار منابع شیلاتی، و سرمایهگذاری در اقتصاد آبی با رویکرد فناورانه هستند.
قطر: با توجه به میزبانی رویدادهای بزرگ جهانی و چشمانداز ملی ۲۰۳۰، قطر سرمایهگذاری قابل توجهی در نوسازی و دیجیتالی کردن زیرساختهای بندری خود و همچنین توسعه سیستمهای مدیریت هوشمند ترافیک دریایی انجام داده است. در حوزه شیلات نیز، تلاشهایی برای استفاده از فناوری در پایش ذخایر و ترویج روشهای صید پایدار در حال انجام است.
عمان: این کشور با داشتن سواحل طولانی و تنوع زیستی غنی، استراتژی مشخصی برای توسعه اقتصاد آبی خود با تمرکز بر شیلات، آبزیپروری، لجستیک و گردشگری پایدار تدوین کرده است. توسعه بنادر جدید مانند صحار و دقم با در نظر گرفتن ملاحظات زیستمحیطی و استفاده از فناوریهای نوین، و همچنین حمایت از تحقیقات دریایی و ایجاد مناطق حفاظتشده، از جمله اقدامات عمان در این راستاست.
تجربه اقتصاد دریامحور در عمان: عمان در زمینه آبزیپروری گونههای بومی و مقاوم در برابر شرایط محلی، و همچنین توسعه سیستمهای یکپارچه چندمنظوره آبزیپروری (Integrated Multi-Trophic Aquaculture - IMTA) که در آن، پسماندهای یک گونه به عنوان خوراک برای گونه دیگر استفاده میشود و اثرات زیستمحیطی به حداقل میرسد، فعالیتهای قابل توجهی داشته است. فناوری دیجیتال در پایش و مدیریت این سیستمهای پیچیده نقش مهمی ایفا میکند.
تحلیل تطبیقی و درسهای راهبردی برای ایران
تجربیات کشورهای همسایه در حوزه خلیج فارس، سرشار از درسها و الگوهای قابل تأمل برای ایران است. سرمایهگذاری جسورانه در زیرساختهای دیجیتال و فیزیکی، سرعت عمل در پیادهسازی پروژهها، استقبال از نوآوری و فناوریهای پیشرفته، ایجاد محیطهای قانونی و نظارتی منعطف برای جذب سرمایهگذاری و استعدادهای بینالمللی، و تمرکز بر ایجاد برندهای ملی و منطقهای در حوزه گردشگری و لجستیک پایدار، از جمله نقاط قوت این کشورهاست.
ایران، با دارا بودن سواحل بسیار گستردهتر و متنوعتر در شمال و جنوب، پتانسیل علمی قابل توجه، نیروی انسانی جوان و تحصیلکرده، و نیاز مبرم به راهحلهای پایدار برای چالشهای اقتصادی و زیستمحیطی خود، میتواند با اتخاذ رویکردهای مشابه و البته بومیسازی شده، جهش بزرگی در اقتصاد آبی دیجیتال خود ایجاد کند. با این حال، چالشهایی، چون ضرورت همکاریهای منطقهای برای مدیریت مسائل فرامرزی (مانند آلودگی دریایی، حفاظت از گونههای مهاجر، و مدیریت مشترک ذخایر آبزیان)، نیاز به سرمایهگذاریهای کلان در تحقیق و توسعه و زیرساختهای پیشرفته، و همچنین تسهیل فرآیندهای قانونی و اجرایی برای شرکتهای دانشبنیان و نوآور، از جمله مواردی است که باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد.
داستان همسایگان نشان میدهد که آینده از آن کشورهایی است که جرأت رؤیاپردازیهای بزرگ و توانایی تبدیل این رؤیاها به واقعیتهای فناورانه و پایدار را داشته باشند. ایران نیز میتواند و باید بخشی از این داستان تحولآفرین باشد.
ایران و افقهای نوین اقتصاد آبی دیجیتال – از گنجینههای فرهنگی تا پاسداری از دریا
ایران، با تاریخ درخشان دریانوردی، فرهنگ غنی مرتبط با دریا، و سواحل استراتژیک و گسترده در خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر، از ظرفیتهای بالقوه عظیمی برای تبدیل شدن به یک بازیگر پیشرو و تأثیرگذار در عرصه اقتصاد آبی پایدار و دیجیتال در منطقه و جهان برخوردار است. کلید شکوفایی این پتانسیل، در توانایی کشور برای ایجاد پیوندی خلاقانه و هوشمندانه میان میراث گرانبهای گذشته، فرصتهای نوظهور فناورانه، و الزامات انکارناپذیر توسعه پایدار نهفته است.
بازتعریف ارزش از طریق نوآوریهای بومی
در اکوسیستم نوآوری ایران، شاهد جوشش ایدهها و ظهور طرحهایی هستیم که به دنبال بهرهگیری از فناوریهای دیجیتال پیشرفته، بهویژه فناوری بلاکچین و مفاهیم مرتبط با داراییهای دیجیتال منحصربهفرد (مانند توکنهای غیرمثلی یا NFTs)، برای ایجاد ارزشهای نوین و حل مسائل موجود هستند. یکی از حوزههای بسیار جذاب و بکر در این زمینه، دیجیتالیسازی و توکنیزه کردن عناصر فرهنگی، هنری و تاریخی است. این امر میتواند شامل طیف وسیعی از موارد، از آثار موزهای و صنایع دستی گرفته تا نمادهای ارتباطی و پیامرسانی تاریخی که بخشی از هویت ملی و فرهنگی کشور محسوب میشوند، باشد.
ایجاد "همزادهای دیجیتال" یا "گواهیهای اصالت و مالکیت دیجیتال" برای این عناصر، نه تنها به حفظ، آرشیو، و نمایش جهانی آنها در قالبی نوین کمک میکند، بلکه میتواند با ایجاد شفافیت و قابلیت ردیابی، بازارهای جدیدی را برای علاقهمندان و مجموعهداران در سراسر جهان بگشاید. اما مهمتر از آن، این رویکرد میتواند به ابزاری قدرتمند برای بسیج منابع مالی و جلب مشارکت عمومی در جهت حمایت از اهداف متعالی توسعه پایدار تبدیل شود.
تصور کنید که درصدی از درآمد حاصل از مبادله اولیه و ثانویه این داراییهای فرهنگی دیجیتال، به طور خودکار و شفاف، به صندوقهایی واریز شود که به طور خاص برای پروژههای حفاظت از محیط زیست دریایی، حمایت از جوامع ساحلی، یا ترویج تحقیقات علمی در حوزه اقیانوسشناسی در نظر گرفته شدهاند. این سازوکار، که میتوان آن را "تأمین مالی جمعی مبتنی بر فرهنگ و فناوری" نامید، پتانسیل آن را دارد که جریانهای مالی جدید و پایداری را به سمت پروژههایی هدایت کند که معمولاً در جذب سرمایهگذاری با چالش مواجه هستند.
سناریوهای کاربردی از همافزایی فرهنگ، فناوری و پایداری دریایی در ایران
سناریوی اول: گنجینه دیجیتال پاسداران خلیج فارس
یک نهاد فرهنگی یا یک کنسرسیوم از موزهها، گالریها و هنرمندان ایرانی، با همکاری شرکتهای دانشبنیان فعال در حوزه بلاکچین و هنر دیجیتال، پلتفرمی را برای ایجاد و عرضه مجموعهای از توکنهای غیرمثلی (NFTs) با الهام از تاریخ دریانوردی ایران، تنوع زیستی منحصربهفرد خلیج فارس و دریای عمان، و چالشهای زیستمحیطی پیش روی این اکوسیستمها، راهاندازی میکند.
محتوای توکنها: این توکنها میتوانند شامل بازآفرینی دیجیتال از نقشههای دریایی تاریخی، تصاویر هنری از گونههای در معرض خطر مانند دلفین گوژپشت، لاکپشت پوزهعقابی، یا حتی قطعات موسیقی و شعری باشند که به دریا و اهمیت آن تقدیم شدهاند. هر توکن، علاوه بر ارزش هنری و کلکسیونی، حامل یک داستان و یک پیام در مورد ضرورت حفاظت از خلیج فارس است.
سازوکار تأمین مالی پایدار: بخش قابل توجهی از درآمد اولیه فروش این توکنها، و همچنین درصدی از معاملات ثانویه آنها در بازارها، به یک "صندوق امانت دیجیتال خلیج فارس" واریز میشود. این صندوق توسط یک هیئت امنای مستقل متشکل از متخصصان محیط زیست، نمایندگان جوامع محلی و کارشناسان مالی، مدیریت شده و منابع آن صرف حمایت از پروژههایی نظیر پاکسازی آلودگیهای نفتی و پلاستیکی، احیای جنگلهای حرا و صخرههای مرجانی، حمایت از تحقیقات در زمینه تأثیر تغییرات اقلیمی بر اکوسیستم منطقه، و توانمندسازی جوامع صیادی برای روی آوردن به روشهای صید پایدار میشود.
شفافیت و مشارکت: تمامی تراکنشها و نحوه تخصیص منابع این صندوق، بر روی یک پلتفرم بلاکچینی شفاف قابل ردیابی خواهد بود و دارندگان توکنها میتوانند در نظرسنجیها و حتی برخی تصمیمگیریهای مربوط به اولویتبندی پروژهها مشارکت کنند، که این امر احساس مالکیت و تعلق خاطر به این حرکت جمعی را تقویت میکند.
سناریوی دوم: اوراق مشارکت سبز دیجیتال برای احیای تالابهای ساحلی
سازمان حفاظت محیط زیست یا سایر نهادهای مسئول، با همکاری بانکها و پلتفرمهای سرمایهگذاری دیجیتال، اقدام به انتشار "اوراق مشارکت سبز دیجیتال" برای تأمین مالی پروژههای بزرگ احیا و حفاظت از تالابهای ساحلی ارزشمند ایران (مانند تالاب شادگان، میانکاله، یا خورخوران) میکنند.
توکنیزه کردن تعهدات زیستمحیطی: این اوراق به صورت توکنهای دیجیتال بر بستر بلاکچین عرضه میشوند و هر توکن نشاندهنده سهمی از مشارکت در یک پروژه مشخص با اهداف قابل اندازهگیری (مثلاً احیای X هکتار از تالاب، یا افزایش Y درصدی جمعیت پرندگان مهاجر) است.
بازدهی پایدار و منافع چندگانه: علاوه بر بازدهی مالی معقول برای سرمایهگذاران، این اوراق میتوانند منافع غیرمستقیم دیگری نیز به همراه داشته باشند، مانند ایجاد اعتبار کربن (Carbon Credits) قابل معامله در بازارهای بینالمللی، یا افزایش ارزش اکوتوریسم در مناطق احیا شده. همچنین، شرکتها و صنایع بزرگی که ملزم به انجام مسئولیتهای اجتماعی و زیستمحیطی خود هستند، میتوانند از طریق خرید این اوراق، به تعهدات خود عمل کرده و گزارشهای شفافی از عملکرد خود ارائه دهند.
پایش و گزارشدهی هوشمند: پیشرفت پروژهها و تحقق اهداف زیستمحیطی با استفاده از فناوریهای سنجش از دور، IoT و تحلیل دادههای میدانی به طور مستمر پایش شده و گزارشهای آن به صورت دیجیتال و شفاف در اختیار دارندگان اوراق و عموم مردم قرار میگیرد. این امر، اعتماد و اطمینان به اثربخشی سرمایهگذاریها را افزایش میدهد.
سناریوی سوم: بازارچه دیجیتال محصولات دریایی پایدار و صنایع دستی ساحلی
یک پلتفرم تجارت الکترونیک تخصصی با استفاده از فناوری بلاکچین برای ایجاد یک بازار شفاف و قابل اعتماد برای محصولات دریایی صید شده به روشهای پایدار و همچنین صنایع دستی تولید شده توسط جوامع ساحلی، راهاندازی میشود.
ردیابی از دریا تا سفره (یا از کارگاه تا خانه): هر محصول (مثلاً یک ماهی خاص یا یک گلیم بافته شده با نقوش دریایی) دارای یک "شناسنامه دیجیتال" منحصربهفرد بر روی بلاکچین خواهد بود که اطلاعات کاملی در مورد منشأ، روش صید یا تولید، گواهیهای استاندارد (در صورت وجود)، و داستان تولیدکننده آن را در بر میگیرد. مصرفکنندگان میتوانند با اسکن یک کد، به تمامی این اطلاعات دسترسی پیدا کرده و از خرید خود اطمینان حاصل کنند.
توانمندسازی تولیدکنندگان کوچک و حذف واسطهها: این پلتفرم به صیادان و صنعتگران کوچک اجازه میدهد تا محصولات خود را به طور مستقیم و با قیمت منصفانه به بازار عرضه کنند و سهم بیشتری از ارزش افزوده نصیب آنها شود. همچنین، با ایجاد یک برند معتبر برای محصولات پایدار ایرانی، امکان دسترسی به بازارهای صادراتی نیز فراهم میشود.
ترویج فرهنگ مصرف مسئولانه: این بازارچه نه تنها یک فضای تجاری، بلکه یک پلتفرم آموزشی نیز خواهد بود که اطلاعاتی در مورد اهمیت انتخاب محصولات پایدار، معرفی گونههای دریایی کمتر شناختهشده، اما مغذی، و حمایت از معیشت جوامع محلی به مصرفکنندگان ارائه میدهد.
نقش حیاتی اکوسیستم اقتصاد دیجیتال ایران
تحقق این سناریوها و ایدههای مشابه، نیازمند یک اکوسیستم پویا، خلاق و همکار در حوزه اقتصاد دیجیتال ایران است. شرکتهای دانشبنیان و استارتآپهای فعال در زمینههای بلاکچین، هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء، تحلیل داده، و هنر دیجیتال، بازیگران کلیدی در توسعه ابزارها و پلتفرمهای مورد نیاز خواهند بود. سرمایهگذاران خطرپذیر و صندوقهای سرمایهگذاری جسورانه باید پتانسیل بالای بازدهی مالی و اجتماعی این طرحها را شناسایی کرده و از آنها حمایت کنند. نهادهای دولتی و قانونگذار نیز وظیفه دارند با ایجاد محیطهای نظارتی شفاف، مشوق و تسهیلگر، مسیر را برای نوآوری و رشد این کسبوکارها هموار سازند.
دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی نیز باید با انجام پژوهشهای کاربردی و تربیت نیروی انسانی متخصص، به توسعه دانش و فناوریهای مورد نیاز در این عرصه کمک کنند؛ و در نهایت، رسانهها و فعالان اجتماعی نقش مهمی در افزایش آگاهی عمومی، ترویج فرهنگ پایداری، و ایجاد تقاضا برای محصولات و خدمات نوآورانه در این حوزه ایفا خواهند کرد.
نتیجهگیری و فراخوان به اقدام؛ به سوی آیندهای که در آن هر موج، حامل نوآوری و هر ساحل، نماد پایداری است
مسیر پیش روی ایران برای تحقق کامل پتانسیلهای اقتصاد آبی دیجیتال و پایدار، مسیری پر از فرصت، اما همچنین نیازمند تلاش، همت و همافزایی ملی است. همانطور که در این یادداشت خبری مورد بررسی قرار گرفت، همپیوندی میان قدرت تحولآفرین اقتصاد دیجیتال و الزامات حیاتی توسعه پایدار در اکوسیستمهای دریایی، نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت راهبردی برای آینده کشور است. تجارب موفق جهانی و منطقهای، از سواحل نروژ و سنگاپور گرفته تا کرانههای خلیج فارس، به وضوح نشان میدهد که سرمایهگذاری هوشمندانه در فناوری، نوآوری و همکاری، میتواند منجر به ایجاد ارزش افزوده اقتصادی، بهبود معیشت جوامع، و حفاظت مؤثر از میراث طبیعی گرانبهای دریایی شود.
ایران، با تاریخ غنی خود و با تکیه بر خلاقیت و توانمندی جوانان و متخصصانش، میتواند نه تنها از این تجارب بیاموزد، بلکه خود به الگویی برای سایر کشورها در این زمینه تبدیل شود. ابتکاراتی که به طور نامحسوس به آنها اشاره شد – از جمله بازتعریف ارزش میراث فرهنگی از طریق فناوریهای نوین و هدایت منابع حاصل از آن به سمت پروژههای زیستمحیطی، یا ایجاد پلتفرمهای شفاف و مشارکتی برای حمایت از گونههای در معرض خطر و ترویج صید و گردشگری پایدار – تنها نمونههایی از ظرفیتهای بیپایان نوآوری در این عرصه هستند.
اکنون، گوی و میدان در اختیار فعالان اکوسیستم اقتصاد دیجیتال ایران است. از توسعهدهندگان نرمافزار و سختافزار گرفته تا کارآفرینان جسور، از سرمایهگذاران آیندهنگر تا سیاستگذاران مسئولیتپذیر، همگان در این جهاد ملی برای ساختن ایرانی آبادتر، پایدارتر و پیشروتر، نقشی حیاتی بر عهده دارند. بیایید با عزمی راسخ و با نگاهی به افقهای دوردست، امواج نوآوری دیجیتال را با خردورزی و تعهد به پایداری، به سمت کرانههای توسعه هدایت کنیم.
فراخوان ما، فراخوانی است برای اقدام، برای همکاری، و برای باور به اینکه میتوان با دستان خود، آیندهای را رقم زد که در آن، هر تپش قلب خلیج فارس و هر نفس دریای عمان، طنینانداز سمفونی هماهنگ انسان، طبیعت و فناوری باشد. این یک دعوت به سفری است که مقصد آن، ایرانی سرفراز در قلب یک اقتصاد آبی دیجیتال، شکوفا و پایدار است.
انتهای پیام/