بازی؛ نه یک سرگرمی، بلکه ابزاری جدی برای آموزش

به گزارش خبرنگار آنا، در گامی نوآورانه برای تغییر رویکرد سنتی در آموزش ابتدایی، اداره کل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران با اجرای طرح «کلاس‌های مستقل بازی و یادگیری» و توسعه آن در قالب «جشنواره بازی و یادگیری»، افق تازه‌ای را در ارتقای کیفیت آموزش و یادگیری دانش‌آموزان گشوده است. این طرح با تأکید بر خلاقیت معلمان، انگیزه‌بخشی به دانش‌آموزان و تجهیز فضا‌های آموزشی با مشارکت مردمی، تحولی جدی در آموزش پایه به شمار می‌رود.

بازی؛ نه یک سرگرمی، بلکه ابزاری جدی برای آموزش

محمدعلی زنجانی، معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران در گفت‌و‌گو با آنا گفت: طرح کلاس‌های بازی و یادگیری از سال گذشته آغاز شد و امسال با عنوان جشنواره بازی و یادگیری در حال گسترش است. هدف ما سوق دادن فرآیند‌های آموزش ابتدایی به سمت یادگیری مبتنی بر بازی است؛ معلم‌ها باید محتوا‌های آموزشی را بازسازی و تجربه‌های خود را در این زمینه به اشتراک بگذارند.

وی با تأکید بر اینکه بازی فقط به معنای سرگرمی نیست افزود: بازی یک چارچوب منظم، هدفمند و آموزشی دارد. نباید آن را با فعالیت‌های ورزشی، کاردستی یا آزمایشگاه اشتباه بگیریم؛ هرچند می‌توان این فعالیت‌ها را در قالب بازی آموزشی طراحی کرد.

کلاس‌های بازی‌محور؛ راهی برای غنی‌سازی تجربه آموزشی

زنجانی در تشریح جزئیات این طرح گفت: در هر یک از ۲۱ منطقه آموزشی استان تهران، یک مدرسه دولتی کم‌برخوردار و پرتراکم را انتخاب کردیم. این فضا‌ها را با وسایلی تجهیز کردیم که به معلمان در طراحی آموزش بازی‌محور کمک کند. اما تجهیزات فقط ۱۰ تا ۱۵ درصد از این کلاس‌ها را تشکیل می‌دهند؛ مهم‌ترین عنصر، طرز تفکر و خلاقیت معلم است.

وی ادامه داد: معلم‌ها می‌توانند با ساده‌ترین ابزار‌ها مثل کاغذ، لیوان یا حتی محیط حیاط مدرسه، یک بازی گروهی یا انفرادی طراحی کنند. این یعنی هزینه کم، ولی اثرگذاری بالا در فرآیند یادگیری.

فضای مستقل، محیطی برای خلاقیت و اشتراک تجربه

زنجانی در پاسخ به چرایی انتخاب فضایی جدا از کلاس درس معمول، گفت: وقتی دانش‌آموز از کلاس سنتی وارد فضای بازی می‌شود، تغییر وضعیت محیطی باعث افزایش تمرکز و انگیزه او می‌شود. این فضا برای معلمان هم مفید است؛ چرا که در آن می‌توانند ایده‌ها را به اشتراک بگذارند، از هم یاد بگیرند و فرهنگ خلاقیت را گسترش دهند.

وی افزود: این فضا‌ها انگیزه‌ای برای معلمان تازه‌کار نیز ایجاد می‌کند تا به شیوه‌های نوین تدریس علاقه‌مند شوند. با دیدن نمونه‌های موفق، آنها هم به تدریج درگیر این رویکرد می‌شوند.

جشنواره‌ای برای آموزش، بازی و مشارکت اجتماعی

زنجانی از گسترش این طرح در قالب جشنواره خبر داد و گفت: امسال تصمیم گرفتیم طرح را در قالب جشنواره بازی و یادگیری توسعه دهیم. این کار با ارائه یک پکیج جامع شامل حمایت‌های اعتباری استانی، مشارکت مردمی و ورود خیرین آغاز شد. مدارس واجد شرایط امکان تجهیز فضا‌ها را پیدا کردند.

وی تأکید کرد: در بسیاری از مدارس، کمک خیرین نقش کلیدی در راه‌اندازی اولیه فضا‌ها داشت. ما حتی از میز و صندلی‌های سنتی در این فضا‌ها استفاده نمی‌کنیم. کل فضا، از دیوار تا سقف، در خدمت اهداف آموزشی و بازی‌محور طراحی شده است.

راهبران بازی و نمایشگاه تجربه‌ها در مناطق آموزشی

زنجانی درباره نحوه ادامه طرح گفت: از هر منطقه خواستیم ایده‌های بازی‌محور معلمان را جمع‌آوری کنند. برای این کار، یک سرگروه و راهبر بازی در هر منطقه تعیین شد. این افراد وظیفه دارند ایده‌های قابل تعمیم را انتخاب و مستندسازی کنند.

وی ادامه داد: در سطح هر منطقه نیز یک نمایشگاه برگزار می‌شود تا معلمان بتوانند از تجربیات یکدیگر استفاده کنند. در کنار این نمایشگاه، بازی‌های آموزشی اجرا می‌شود و کارگاه‌هایی با حضور متخصصان برگزار خواهد شد.

بازی‌محوری؛ چارچوبی نظام‌مند برای طراحی آموزش

زنجانی تأکید کرد که در اجرای این طرح باید به درک درست از بازی توجه شود.

وی گفت: بازی آموزشی نیازمند چارچوب و طراحی حرفه‌ای است. ما به معلم‌ها آموزش داده‌ایم که بازی را به‌درستی در فرآیند تدریس به‌کار گیرند، نه به‌عنوان یک فعالیت جنبی.

معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران افزود: تلاش ما بر این است که از طریق آموزش معلمان، تولید الگو‌های موفق و حمایت اجرایی، فرهنگ آموزش بازی‌محور را در مدارس نهادینه کنیم. دبستان سنگ بنای آموزش است و بهترین بستر برای اجرای چنین طرح‌هایی محسوب می‌شود.

الگویی ملی برای آموزش نوین

جشنواره بازی و یادگیری و طرح کلاس‌های مستقل، گامی هوشمندانه در جهت تحول آموزش ابتدایی کشور است. این طرح با تکیه بر نوآوری، خلاقیت، و مشارکت اجتماعی، فضایی جذاب و معنادار برای یادگیری فراهم می‌آورد و معلمان را به سمت بازطراحی آموزش با محوریت بازی سوق می‌دهد.

زنجانی گفت: ما در حال تولید محتوای لازم برای گسترش طرح در سطح ملی هستیم. این تجربه نشان می‌دهد که با خلاقیت و مشارکت، می‌توان آموزش را از حافظه‌محوری به سمت یادگیری فعال و لذت‌بخش هدایت کرد.