«حسینیه معلی»؛ تلاقی هنر، رسانه و نهضت حسینی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، فصل هشتم برنامه تلویزیونی «حسینیه معلی» که طبق روال سال‌های اخیر از ابتدای ماه محرم در شبکه سه سیما روی آنتن رفته است، به‌عنوان یکی از پرمخاطب‌ترین برنامه‌های این ایام شناخته می‌شود و با رویکردی تحلیلی و فراگیر به موضوع نهضت عاشورا و آیین‌های عزاداری پرداخته است. این برنامه با بهره‌گیری از قالب، محتوا و فرمی نوآورانه، نقشی برجسته در ترویج فرهنگ عاشورا و نمایش ارادت به خاندان اهل بیت (ع)، به‌ویژه حضرت اباعبدالله الحسین (ع) ایفا می‌کند.

یکی از مشخصات بارز و برجسته «حسینیه معلی» در دوره کنونی، پخش همزمان آن در کشور‌های مختلفی، چون لبنان، پاکستان و ترکیه است. این ویژگی، برنامه را از یک برنامه صرفا ملی فراتر برده و به بستری برای نمایش مشترکات فرهنگی و دینی در منطقه تبدیل کرده است. این همزمانی پخش، نشان‌دهنده ظرفیت بالای رسانه در ایجاد پیوند میان ملت‌ها بر پایه مفاهیم مشترک دینی و انقلابی است.

در عصری که رسانه‌ها نقشی تعیین‌کننده در شکل‌دهی به افکار عمومی و انتقال ارزش‌ها دارند، «حسینیه معلی» با تمرکز بر آیین‌های عزاداری ایرانی و همچنین نگاهی به مراسم‌های مشابه در کشور‌های منطقه، توانسته است محتوایی تأثیرگذار را به مخاطبان خود ارائه دهد. حضور ذاکران و مداحان مطرح کشور و همچنین شخصیت‌های مذهبی از کشور‌های منطقه مانند حاج حیدر البیاتی از عراق، به غنای محتوایی برنامه افزوده و جنبه‌های جهانی نهضت عاشورا را برجسته کرده است.

برنامه «حسینیه معلی» در کنار نمایش باشکوه آیین‌های عزاداری و هنرنمایی مداحان، از یک عنصر کلیدی دیگر نیز بهره می‌برد که به کیفیت محتوایی و عمق‌بخشی به پیام‌های عاشورا کمک شایانی می‌کند؛ نقش برجسته مجری یعنی نجم‌الدین شریعتی و همراهی فعال کارشناسان و ذاکران در کنار مداحان. این تعامل سه‌جانبه، برنامه را از یک اجرای صرف مذهبی فراتر برده و به یک گفت‌وگوی فرهنگی-دینی پویا تبدیل کرده است.

نجم‌الدین شریعتی با تسلطی قابل قبول بر روند برنامه توانسته است فضایی آرام، معنوی و در عین حال پویا را مدیریت کند. او به خوبی زمان‌بندی اجرا‌ها را رعایت کرده و با ظرافت، مداحان و کارشناسان را به سمت ارائه بهترین عملکرد هدایت می‌کند. شریعتی با لحنی صمیمی و در عین حال رسمی، ارتباطی عمیق با مخاطبان تلویزیونی برقرار می‌کند. قبل از شروع هر اجرای مداحی، شریعتی معمولا با ارائه مقدمه‌ای کوتاه، فضای معنوی را آماده می‌کند و گاهی به معرفی مختصر مداح یا اشاره‌ای به موضوع مرتبط با اجرای او می‌پردازد. پس از اتمام اجرا نیز با طرح پرسشی یا ارائه یک نکته کلیدی، زمینه را برای تحلیل کارشناسان فراهم می‌آورد.

حضور کارشناسان مذهبی، ذاکران و حتی خود مداحان پس از اجرایشان، فرصتی مغتنم برای تبیین ابعاد مختلف تاریخی، اجتماعی، اخلاقی و عرفانی اشعار و نوحه‌ها فراهم می‌کند. این توضیحات، صرفا به تحلیل فنی سبک مداحی محدود نمی‌شود بلکه به پیام‌های عمیق‌تر شعر، ارتباط آن با واقعه کربلا، سیره اهل بیت (ع) و درس‌هایی که می‌توان از نهضت عاشورا آموخت، می‌پردازد. این بخش از برنامه، به شکلی طبیعی، فضایی برای گفت‌و‌گو و تبادل نظر میان کارشناسان و مداحان ایجاد می‌کند. گاهی یک مداح پس از اجرای خود، به نکته‌ای اشاره می‌کند و کارشناس یا ذاکر دیگر آن را بسط داده و ابعاد جدیدی به آن می‌افزاید. این گفت‌وگوها، دیدگاه‌های مختلفی را در مورد یک موضوع واحد مطرح کرده و به درک عمیق‌تر مخاطب یاری می‌رسانند.

توضیحات کارشناسان و ذاکران، اغلب با ارجاع به سیره عملی اهل بیت (ع) و شهدای کربلا همراه است. این امر باعث می‌شود که آیین‌های عزاداری فقط یک شکل ظاهری نباشند، بلکه محتوایی از الگو‌های رفتاری، فکری و ارزشی را با خود حمل کنند که قابل اقتباس در زندگی امروز است.

ترکیب هوشمندانه این سه ضلع (مجری، مداح و ذاکران و کارشناسان) در «حسینیه معلی»، برنامه را به قالبی جامع تبدیل کرده است. مجری، نقش پل ارتباطی را ایفا و با مدیریت صحنه، فرصت را برای هنرنمایی و تبیین فراهم می‌کند. مداح، با شور و احساس خود، مخاطب را به صحنه کربلا می‌برد و احساسات دینی را برمی‌انگیزد و در نهایت، کارشناسان و ذاکران با تحلیل‌های خود عمق مفهومی و معرفتی برنامه را تضمین می‌کنند. این هم‌افزایی، «حسینیه معلی» را به برنامه‌ای تبدیل کرده است که هم جنبه‌های عاطفی و حماسی عزاداری را پوشش می‌دهد و هم ابعاد فکری و معرفتی آن را برای مخاطبان روشن می‌کند. این رویکرد، نشان‌دهنده درک صحیح از رسالت رسانه در ایام مذهبی و تلاش برای ارائه محتوایی چندوجهی و تأثیرگذار است.

گروه و دست‌اندرکاران این برنامه با مدیریت صحیح آن توانسته‌اند فضایی معنوی، تحلیلی و در عین حال جذاب را برای مخاطبان فراهم آورند. انتخاب این ترکیب مدیریتی و اجرایی، در کنار پرداختن به جنبه‌های مختلف عزاداری و تبیین پیام‌های عاشورا، جایگاه «حسینیه معلی» را به عنوان رسانه‌ای مؤثر در پاسداشت و ترویج فرهنگ ایثار، شهادت و ظلم‌ستیزی تثبیت کرده است.

در مجموع، «حسینیه معلی» نمونه‌ای موفق از به‌کارگیری رسانه در تبیین عمیق‌تر مفاهیم عاشورایی و نمایش وحدت امت اسلامی حول محور پیام کربلا است و نقش آن در انتقال این میراث گران‌بها به نسل‌های حال و آینده، شایان تقدیر است.