زنده‌سازی یک میراث جهانی با تزریق ۳۰ میلیارد تومان اعتبار
به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، پس از سال‌ها رکود و توقف در روند مرمت و توسعه آرامگاه شمس تبریزی در شهر خوی، بالاخره در بهمن‌ماه سال گذشته، تزریق ۳۰ میلیارد تومان اعتبار، جان تازه‌ای به این پروژه ملی بخشید؛ اعتباری که امیدها را برای احیای یکی از مهم‌ترین آثار فرهنگی و عرفانی ایران زنده کرده است.
مقبره شمس تبریزی، با سابقه‌ای کهن و جایگاهی منحصر به‌فرد در تاریخ عرفان ایرانی، سال‌هاست که در انتظار توجهی در خور شأن خود بوده است. این مجموعه که در دل شهری تاریخی و در مسیر جاده ابریشم قرار گرفته، نه تنها محل دفن یکی از چهره‌های تاثیرگذار تاریخ عرفان اسلامی است، بلکه خود بخشی از هویت معماری، فرهنگی و تاریخی منطقه آذربایجان محسوب می‌شود.
اکنون، با آغاز فاز جدی مرمت، آزادسازی و توسعه این مجموعه در عرصه‌ای به وسعت بیش از ۷ هزار متر مربع، نگاه‌ها بار دیگر به سوی خوی و شمس دوخته شده است؛ جایی که یک مناره صفوی، سفالینه‌های سلجوقی، و خاطره‌هایی از کاخ شاه اسماعیل، داستان ناتمام پیوند خاک و معنا را روایت می‌کنند.
این گزارش نگاهی دارد به روند بازسازی مجموعه شمس تبریزی در خوی، از دل خاک تا چشم‌انداز آینده‌ای فرهنگی؛ به همراه روایت‌ها و تحلیل‌هایی از مدیران، کارشناسان و مسئولانی که تلاش می‌کنند این میراث جهانی را از سایه فراموشی به روشنای توجه بازگردانند؛
مقبره شمس تبریزی در خوی؛ زنده‌سازی یک میراث جهانی در سایه همدلی و فرهنگ
در شمال غرب ایران، در دل شهر تاریخی خوی، بنای آرامگاه شمس تبریزی ـ عارف نام‌آور و مراد معنوی مولانا ـ این روزها در کانون توجه نهادهای فرهنگی، علمی و حتی مردمی قرار گرفته است. این بنای ارزشمند که در محوطه‌ای به وسعت بیش از هفت هزار متر مربع قرار دارد، نه‌تنها یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های گردشگری و معنوی کشور محسوب می‌شود، بلکه نشانه‌ای از پیوند ریشه‌دار فرهنگ، تاریخ و عرفان در دل آذربایجان است.
محوطه مقبره شمس تبریزی این روزها شاهد اقدامات گسترده‌ای برای مرمت، بازسازی و گسترش فضاهای پیرامونی است. در سال‌های اخیر، تلاش‌های بی‌وقفه‌ای برای آزادسازی حریم اطراف، احیای ساختار تاریخی و توسعه بناهای جانبی این مجموعه انجام شده است. علاوه بر آن، فعالیت‌های فرهنگی و جشنواره‌های علمی و هنری در حال تبدیل کردن این مکان به قطب گردشگری معنوی ایران هستند.
سجاد چهره‌آرا، رئیس شورای اسلامی شهرستان خوی از جدی بودن اراده مسئولان شهری برای احیای مجموعه شمس تبریزی می‌گوید. او معتقد است که پروژه شمس تبریزی نه‌تنها در سطح شهرستانی بلکه در مقیاس ملی باید مورد توجه قرار گیرد.
وی می‌گوید که خوی با وجود همه محدودیت‌های مالی، سال گذشته هفتمین دوره جشنواره موسیقی را با حضور پانزده گروه از سراسر کشور برگزار کرده و امسال نیز در شهریورماه، هشتمین دوره این جشنواره را به نام شمس برگزار خواهد کرد. همایش بین‌المللی شمس نیز در مهرماه امسال وارد دهمین دوره خود می‌شود و به گفته او، این رویدادها با حضور وزیران و مسئولان کشوری تثبیت شده‌اند.
چهره‌آرا با اشاره به اختصاص سی میلیارد تومان برای احیای پروژه پس از چند سال رکود، ابراز امیدواری کرد: با همدلی و تخصیص بودجه‌ای معادل این مبلغ در مرحله بعد، پروژه به سرانجام برسد. پروژه شمس در حال جان گرفتن دوباره است و اگر این مسیر با همین روند ادامه یابد، می‌توان چشم‌انتظار بهره‌برداری کامل آن در آینده‌ای نزدیک بود.
فرهنگ، مطالبه‌گر توسعه تاریخی
محمدرضا پیری، رئیس کمیسیون فرهنگی و سخنگوی شورای شهر خوی از جنبه فرهنگی پروژه شمس تبریزی سخن گفت: تلاش‌ها برای اثبات حضور شمس در خوی، به شکل علمی و فرهنگی دنبال می‌شود. در کنار برنامه‌های عمرانی، جشنواره‌های علمی، مراسم ورزشی و موسیقی، نقش پررنگی در مطالبه‌گری از وزارتخانه‌های مرتبط دارند. هدف نهایی ما احیای ابنیه و احیای شخصیت شمس در ذهن و زبان مردم ایران و جهان است.
پیری ابراز امیدواری می‌کند که با این روند، مناره تاریخی شمس نیز امسال به سرانجام مرمت برسد و سال آینده پروژه به لحاظ ساختاری تکمیل شود.
اسرار زیر خاک؛ روایت باستان‌شناسی از شمس تبریزی
افراسیاب گراوند، رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان خوی به پشتوانه مطالعات باستان‌شناسی انجام‌شده در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۷، نگاهی تاریخی و تحلیلی به مجموعه شمس کرد و گفت: در گمانه‌زنی‌های باستان‌شناسی سال ۹۷، آثاری از دوره‌های سلجوقی، ایلخانی، تیموری، صفوی و قاجار در محوطه کشف شد. در عمق ۶ متری خاک به بقایای باستان‌شناسی رسیدیم، اما به دلایل فنی به لایه بکر نرسیدیم.
وی درباره ساختار فعلی نیز توضیح داد: مناره‌ای که امروزه دیده می‌شود، یادگار دوران صفوی است. این مناره بخشی از کاخ سه‌مناره‌ای شاه اسماعیل صفوی بوده است. دو مناره دیگر به مرور زمان از بین رفته‌اند. ویژگی منحصربه‌فرد این مناره، تزئینات آجرچینی و استفاده از کله‌قوچ‌هایی در ۲۸ ردیف با تعداد ۱۱۴۸ کله قوچ است که هم کاربرد یادمانی داشته و هم گاه به‌عنوان جایگاه اذان‌گویی استفاده می‌شده است.
گراوند همچنین به کاشی‌های لعاب‌دار کشف‌شده اشاره کرد که نشان از بنای مذهبی دارند و افزود: اگر کاوش‌ها ادامه یابد، احتمال دسترسی به لایه‌های قرون اولیه اسلامی نیز وجود دارد.
وی افزود: خوی شهری تجاری با دو مسیر جاده ابریشم، کاروانسراهای متعدد، و حتی مسجد تاریخی مطلب‌خوان ـ تنها مسجد روباز جهان ـ است که در ده کیلومتری آرامگاه شمس قرار دارد. از سال ۹۷ مرمت بخش شمالی و غربی آرامگاه آغاز شده و اکنون محوطه‌ای به مساحت ۳۲۰۰ متر مربع و عرصه‌ای ۷۰۰۰ متری در حال توسعه است که با آزادسازی‌های صورت‌گرفته، به ویژه در جنوب غربی محوطه، و با اختصاص سی میلیارد تومان از بهمن سال گذشته، پروژه با جدیت در حال پیشروی است.
گراوند در پایان گفت: اتصال مجموعه آرامگاهی شمس به امامزاده سید بهلول از طریق مسیر زیارتی مشترک که می‌تواند به قطب جدید زیارت و گردشگری فرهنگی در شمال‌غرب ایران تبدیل شود.
آینده‌ای روشن در سایه میراثی کهن
مقبره شمس تبریزی در خوی، با همه قدمت و رازهای نهفته‌اش، در حال تجربه یک بازآفرینی تاریخی و فرهنگی است. این بنای نمادین نه‌تنها با مرمت و احیای معماری، بلکه با جشنواره‌های بین‌المللی، پژوهش‌های تاریخی و مشارکت اجتماعی به حیات تازه‌ای بازمی‌گردد.
شاید در آینده‌ای نه‌چندان دور، نام شمس تبریزی بار دیگر در کنار خوی بدرخشد، نه فقط در کتاب‌ها و یادها، که در دل یک مجموعه فرهنگی زنده و پویا.
انتهای پیام/
