استاد معماری دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار آناتک:

هوش‌ مصنوعی مصرفی، مرگ خاموش خلاقیت است

هوش‌ مصنوعی مصرفی، مرگ خاموش خلاقیت است
در شرایطی‌ که دنیا هوش مصنوعی را به ابزاری برای نوآوری و تولید هوشمند تبدیل کرده، به گفته یکی از اساتید معماری دانشگاه تهران، ما هنوز در دنیای مصرف آن گیر کرده‌ایم؛ وقت آن است که از فناوری نه تنها به عنوان یک ابزار، بلکه به عنوان شریک خلاقیت استفاده کنیم. به گفته او هوش‌ مصنوعی (AI) دارای ۲ وجه مصرفی و تولیدی است و جامعه ایرانی، بیش‌تر بر بخش تولیدی این فناوری تمرکز دارد.

هوش‌مصنوعی دارای دو وجه مصرفی و تولیدی است و جامعه ایرانی، بیشتر روی بخش تولیدی این فناوری تمرکزدارد و با این وجود که، دنیا در حال پیشروی به سوی استفاده از هوش‌مصنوعی به عنوان ابزاری برای گسترش نوآوری ها و تولید هوشمند است به گفته اسلامی، ما بیشتر مصرف‌کننده محصولاتی هستیم که دیگران تولید کرده‌اند و در این زمینه عقب هستیم؛ آنچه توسط دیگران تولید می‌شود، ما مصرف می‌کنیم و در نهایت به شکل یک محصول نهایی ظاهر می‌شود. این محصولات وارد حوزه‌های مختلف کاربردی می‌شوند و ما بیشتر به کاربرد عملی و کمتر به هوش واقعی آنها توجه داریم، در ادامه مصاحبه خبرنگار آناتک با سیدغلامرضا اسلامی، استاد معماری دانشگاه تهران، در این خصوص را بخوانید.


معماری، اتصال اندیشه‌ها است

تعریف شما از معماری چیست؟

در حوزه معماری به دلیل تعاریف متفاوتی که از معماری و فناوری داریم، باید تعریف عمیق‌تری را مد نظر قرار دهیم. وقتی می‌گوییم «معماری»، ذهن ما تصویر یک ساختمان را مجسم می‌کند، در صورتی که «معماری» تنها ساخت ساختمان نیست. به اتفاق دوستان کتابی تحت عنوان «معماری اندیشه» نوشته‌ایم که در آن به این موضوع پرداختیم؛ معماری فقط اتصال مصالح ساختمانی مثل آجر یا خشت به یکدیگر نیست، معماری زمانی شکل می‌گیرد که اجزای مختلف اندیشه‌ای را به یکدیگر متصل کنیم و از آن یک محصول بسازیم که دارای مکتب فکری و ماندگاری در تاریخ، قدرت توسعه و تحول باشد. وقتی چنین نگاهی را داشته باشیم، اسم این کار معماری است.

هوش‌مصنوعی در جهت تقویت و گسترش خلاقیت‌ها عمل می‌کند و محدود کننده نیست. کسانی که  خلاقیتشان درکپی کردن ایده‌های دیگران است، هوش‌مصنوعی را محدود کننده می‌دانند

زمانی‌ که به این شکل نگاه کنیم باید قدرت ساختن، خلاقیت و ابداع در کارهایمان فراوان باشد و اگر تنها یک ساختمان را کپی کنیم، میزان یادگیری از آن کم می‌شود، چون ازروش آزمون و خطا داریم استفاده می‌کنیم و به مرور زمان و با تغییر مرحله به مرحله اندیشه‌ها، شما خودتان را منعکس می‌کنید و زمانی به بلوغ و کمال می‌رسید که کار کامل شده را ارائه دهید؛ تا آن لحظه، همواره در حال تجربه کردن کار‌های دیگران یا کار‌های خودمان هستیم. این نگاه، به معماری معنا می‌دهد تا خلاقیت ذاتی و ماهوی آن را درک کنیم.

نقش تولیدی هوش‌مصنوعی را نادیده گرفتیم

هوش‌مصنوعی چگونه دنیای تصمیم‌گیری را دستخوش تغییر کرده است؟

امروزه درحال استفاده از تولیدات ساخته شده با هوش‌مصنوعیِ دیگر کشور‌ها هستیم؛ به عنوان مثال در ساخت ماشین‌های خودران، دیگران نقش اصلی را داشته‌اند و ما تنها مصرف‌کننده بودیم. اکنون وارد فضایی مانند هوش‌مصنوعی شده‌ایم و از الکترونیک سنتی به سمت دنیای چهارم، یعنی متاورس، در حرکت هستیم و اگر بخواهیم از هوش‌مصنوعی در ارتقا کیفیت، معنا و خلاقیت انسان استفاده کنیم، باید به این سوال فکر کنیم که چگونه می‌توانیم با کمک هوش‌مصنوعی، هوش طبیعی انسان را ارتقا دهیم.

حدود یک الی دو ماه پیش، گوگل موتور‌های جستجوی خود را ارتقا داد و در تمام دنیا معرفی کرد. تا قبل از این ارتقا، وقتی شما چیزی را جست‌و‌جو می‌کردید، به شما چندین بسته نتیجه می‌داد؛ شما باید فکر، مشاهده و سپس بر اساس سلیقه‌تان انتخاب می‌کردید، اما اکنون با استفاده از هوش‌مصنوعی، این انتخاب را گوگل برای شما انجام می‌دهد، یعنی یک گام جلوتر رفته و به جای شما تصمیم می‌گیرد که کدام یک از این نتایج بهترین است. وقتی این اتفاق می‌افتد، ما می‌گوییم دیگر در تصمیم‌سازی دخالت نداریم، بلکه هوش‌مصنوعی در تصمیم‌گیری دخالت دارد. وقتی هوش‌مصنوعی تصمیم می‌گیرد، یعنی به اندازه یک انسان قدرت نفوذ دارد و می‌فهمد که چه چیزی بهتر است و این یک اتفاق فوق‌العاده در دنیاست و داریم به نقطه‌ای نزدیک می‌شویم که هوش‌مصنوعی به اندازه هوش طبیعی در تولید و تصمیم‌گیری دخالت پیدا کند. در حالی که حجم اطلاعات زیاد است، هوش‌مصنوعی نه تنها در تصمیم‌گیری، در تصمیم‌سازی نیز دخالت دارد.

خلاقیت، ستون فقرات معماری واقعی

 مفهوم «معماری» چیست و هوش‌مصنوعی چگونه می‌تواند به آن کمک کند؟

در پاسخ به این سوال که «معماری کردن» چیست؟ ساده‌ترین تعریف «ساختن» است، معمار به‌واسطه قدرت خلق اثر و خلاقیتی که در وجود او هست، وقتی می‌خواهد اجزا را به هم بچسباند، کاری را انجام نمی‌دهد که شبیه کلاژ باشد بلکه ایده‌ها را از الهاماتش بهره می‌گیرد و از آنها استفاده می‌کند؛ یکی از ویژگی‌های برجسته یک معمار، خلاقیت او است. این خلاقیت اگر به درستی مورد استفاده قرار گیرد، می‌تواند توانمندی‌های بیشتری به معمار دهد. هوش‌مصنوعی نیز انواع مختلفی دارد؛ از جمله هوش‌های عمومی و هوش‌های تخصصی که در دنیایی خاص سازمان‌یافته‌اند، اما اگر معمار از هوش‌مصنوعی به عنوان ابزاری برای ظهور خلاقیت بالقوه‌اش استفاده کند، قطعاً می‌تواند به بروز و گسترش بیشتر خلاقیت‌های خود دست پیدا کند.

زنگ خطری برای کپی سازان

آیا هوش‌مصنوعی خلاقیت انسانی را محدود می‌کند؟

هوش‌مصنوعی در جهت تقویت و گسترش خلاقیت‌ها عمل می‌کند و محدود کننده نیست. کسانی که تنها به چسباندن چند ایده به یکدیگر اکتفا می‌کنند و خلاقیتشان درکپی کردن ایده‌های دیگران است، هوش‌مصنوعی را محدود کننده می‌دانند؛ اما آدم‌های خلاق، کسانی هستند که خلاقیت در جوهر وجودی‌شان است به یک نمونه ثابت راضی نمی‌شوند، آنها دائماً به دنبال تغییر و بهبود هستند، مسائل را دوباره طراحی می‌کنند و به دنبال محصولی بهتر و کامل‌تر می‌روند. این افراد به دنبال کیفیت‌بخشی و نه کمیت در ذهن خود هستند.

به گفته یکی از اساتید دانشگاه‌تهران؛ آدم‌های خلاق، کسانی هستند که خلاقیت در جوهر وجودی‌شان است و به یک نمونه ثابت راضی نمی‌شوند، آنها دائماً به دنبال تغییر و بهبود هستند

کسانی که دنبال تولید انبوه و کمیت هستند، بسیار زیادند. آنها حرف‌های زیادی می‌زنند و کار‌هایی انجام می‌دهند که گاه خوب و گاه بد است. ولی درک ما از «درست» و «غلط» وقتی معنا پیدا می‌کند که تمام دنیا روی آن توافق کند. مثل دو ضرب در دو که می‌شود چهار؛ اگر بگویی پنج، غلط است. اما موضوع «خیر» و «شر» به این سادگی نیست. مثلاً دینامیتی که ساخته شده، خود به خود چیز خوبی است و خیلی خوب کار می‌کند، ولی اگر بد استفاده شود، می‌تواند باعث کشتار جمعی شود. همین اختراع باعث شد جایزه صلح نوبل ایجاد شود؛ آلفرد نوبل در آخر عمرش استغفار می‌کرد که چقدر از اختراعش سوءاستفاده شده است. حالا سوال این است که، ساختمان‌هایی که ما می‌سازیم، خیر است یا شر؟ در تهران ساختمان‌های بلندی درحال ساخت است که همه یک شکل و کپی از هم هستند. بعضی‌ها فکر می‌کنند این کار‌ها خلاقانه است، ولی در واقع، جلوی طبیعت، آسمان، کوه و زیبایی‌های طبیعی، هوای پاک و تراکم بی‌موردی در شهر ایجاد شده است؛ این کار‌ها دیگر خیر نیستند بلکه شر ایجاد کرده‌اند.



قدرتی جدید در دنیای آینده

جنگ‌های آینده، بر سر چیست و چه ارتباطی با معماری دارد؟

موضوعات زیادی در دنیای الکترونیک و هوش‌مصنوعی وجود دارد، بعضی معتقدند که جنگ‌های آینده دیگر برای انرژی پاک یا آب نیست، بلکه برای کنترل دنیای الکترونیکی و هوش‌مصنوعی خواهد بود؛ کشور‌هایی که تسلط بر این حوزه را پیدا کنند، قدرتی جهانی خواهند داشت. برای مثال آمریکا، سرور‌های زیادی دارد که تمام اطلاعات ما از طریق آنها جابه‌جا می‌شود. صحبتی که ما در اینجا داریم، بعد از اتصال به اینترنت ممکن است به آنها منتقل شود و دوباره برگردد. البته این ارتباط الزاماً از طریق تلفن برقرار نیست، اما با وصل شدن به اینترنت، چنین اتفاقی می‌افتد.

قدرتی که به واسطه هوش‌مصنوعی به وجود می آید ممکن است توسط افراد یا سیستم‌هایی که قصدشان انسانی نیست مثلاً قصد مالی یا حتی تبعیض نژاد دارند، مورد سوءاستفاده قرار گیرد. در برخی موارد، متوجه می‌شویم که یک سری اطلاعات حذف می‌شوند یا تغییر می‌کنند بدون اینکه کنترل کننده‌ای باشد، در این مواقع هوش‌مصنوعی است که خود تصمیمات لازم را می‌گیرد و مواردی که باید را می‌سازد به‌طور کلی مواردی که قبلا سعی می‌کردیم متوجه شویم چگونه و چطور بسازیم، اکنون در عرض چند ثانیه خلق می‌شوند.

انتهای پیام/

ارسال نظر
رسپینا
گوشتیران
قالیشویی ادیب