هوش مصنوعی در مدارس؛ فرصت آموزش نوین یا تهدید خلاقیت کودکان؟

به گزارش خبرنگار آنا، در دنیایی که فناوری روز به روز حضورش را در تمامی زمینه‌های زندگی تثبیت می‌کند، نظام آموزشی هم دیگر نمی‌تواند بدون لمس این تحول بماند. هوش مصنوعی، به عنوان یکی از مهم‌ترین انقلاب‌های عصر حاضر، امروز پای در کلاس‌های درس ایرانی هم گذاشته است. اما این حضور چه قیمتی می‌طلبد؟

رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، در گفت‌و‌گو با خبرنگار آنا، از خطرات بالقوه استفاده بی‌رویه از هوش مصنوعی برای خلاقیت دانش‌آموزان هشدار داده است.

وی خطابه‌ای روشن دارد: هوش مصنوعی نباید جایگزین تفکر، بازی و خلاقیت طبیعی کودکان شود. این جمله، نه تنها یک هشدار، بلکه یک پرسش عمیق از نظام آموزشی است، آیا ما فقط به دنبال به‌روز کردن ابزار‌ها هستیم یا واقعاً به دنبال بهتر کردن یادگیری؟

هوش مصنوعی؛ فرصت یا تهدید؟

هوش مصنوعی می‌تواند به شخصی‌سازی آموزش، ارزیابی دقیق‌تر عملکرد دانش‌آموزان و حتی کشف بهتر استعداد‌های آنان کمک کند. اما این فناوری وقتی خطرناک می‌شود که به جای ابزار، به هدف تبدیل شود. در سنین ابتدایی، جایی که ذهن کودک مثل کاغذ سفید است و خلاقیت و کشف طبیعی دنیا نقش محوری دارند، استفاده نادرست از هوش مصنوعی می‌تواند منجر به خاموش شدن جرقه‌های خلاقیت شود.

حکیم‌زاده در این زمینه گفت: اگر معلمان آموزش نبینند، نتیجه معکوس خواهد بود. این جمله به خوبی برجسته می‌کند که بدون توانمندسازی انسان‌های کلیدی در آموزش، فناوری می‌تواند به جای کمک به یادگیری، مانع از توسعه ذهنی و خلاقیت دانش‌آموزان شود.

آموزش معلم، پایه‌گذاری برای استفاده صحیح

وزارت آموزش و پرورش برنامه‌های جدی برای توانمندسازی معلمان داشته و قصد دارد در تابستان امسال ۱۰۰ هزار معلم را در زمینه استفاده از هوش مصنوعی آموزش دهد. این رقم، نشان از توجه جدی دولت به این تحول دارد. اما سؤال اصلی این است، آیا آموزش صرفاً فنی کافی است؟ یا باید معلمان درک عمیق‌تری از اثرات فرهنگی و روانی استفاده از این فناوری نیز داشته باشند؟

همچنین، حضور خانواده‌ها در این تحول نباید فراموش شود. والدین باید بدانند که استفاده از هوش مصنوعی در آموزش فرزندانشان چه معنایی دارد و چگونه می‌توانند از آسیب‌های آن جلوگیری کنند. اینجاست که نیاز به یک حرکت جامع و ملی مشخص می‌شود.

سند راهبردی؛ چشم‌اندازی برای آینده

وزارت آموزش و پرورش در حال همکاری با معاونت علمی ریاست‌جمهوری است تا سند راهبردی استفاده از هوش مصنوعی در دوره ابتدایی را تدوین کند. این سند، نه‌تنها مسیر فناوری را مشخص می‌کند، بلکه زمینه‌ای برای تعامل بین فرهنگ، آموزش و تکنولوژی فراهم می‌کند. اما موفقیت این سند در این است که بتواند از یک متن رسمی فراتر رود و به یک فرهنگ عملی تبدیل شود.

حکیم‌زاده تاکید کرد: آموزش و پرورش در تلاش است تا با برنامه‌ریزی دقیق و آموزش‌های لازم، زمینه استفاده مؤثر و مسئولانه از هوش مصنوعی را در مدارس ابتدایی فراهم آورد. این اقدامات، به‌ویژه با مشارکت معاونت علمی ریاست‌جمهوری، گامی مهم در جهت تضمین موفقیت بلندمدت این فناوری در آموزش کشور خواهد بود.

حکیم‌زاده به برنامه‌های آینده وزارت آموزش و پرورش در زمینه بهره‌برداری از هوش مصنوعی اشاره کرد و افزود: ما به‌دنبال توسعه سیستم‌های هوش مصنوعی هستیم که می‌توانند در تحلیل داده‌ها، شخصی‌سازی آموزش، و ارزیابی بهتر عملکرد دانش‌آموزان کمک کنند. این ابزار‌ها می‌توانند معلمان را در شناسایی نیاز‌های خاص هر دانش‌آموز یاری دهند و آموزش را بر اساس توانمندی‌ها و علاقه‌های هر فرد تنظیم کنند.

هوش مصنوعی در آموزش، مانند هر ابزار قدرتمندی، دو وجه دارد، یکی از این وجوه روشنایی و دیگری سایه است. اگر با احتیاط و برنامه‌ریزی استفاده شود، می‌تواند تحولی شگرف در نحوه یادگیری فراهم کند. اما اگر بدون آمادگی و درک عمیق اجرا شود، ممکن است به جای تقویت ذهن، آن را سرکوب کند. مسئله این نیست که آیا باید از هوش مصنوعی استفاده کنیم، بلکه این است که چگونه این کار را انجام دهیم. آیا می‌خواهیم دانش‌آموزان ما فقط به جواب‌های سریع دست پیدا کنند یا اینکه یاد بگیرند سوال بپرسند؟