سینما در صد ثانیه؛ روایت‌های موجز، تأثیر‌های ماندگار
به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، جشنواره بین‌المللی فیلم ۱۰۰، امسال در حالی طی سه روز در پردیس سینمایی ملت برگزار شد که اختتامیه آن در شب میلاد امام رضا (ع)، در تاریخ ۱۹ اردیبهشت، رنگ و بویی معنوی و متفاوت به خود گرفت. این جشنواره که با محوریت فیلم‌های صدثانیه‌ای، سال‌هاست بستری خلاقانه برای تجربه‌گرایی، تمرین روایت‌گری و بیان موجز در سینما فراهم کرده، در دوره اخیر خود نیز میزبان آثار متنوعی از فیلم‌سازان جوان و پرانگیزه بود.
از میان این آثار، برخی برای نخستین بار به جشنواره راه یافته بودند و برخی دیگر موفق شدند در بخش‌های رقابتی، جوایز ارزشمندی کسب کنند. گفت‌و‌گو با چهار فیلم‌ساز جوان حاضر در این دوره از جشنواره، تصویری روشن‌تر از کیفیت و تحولات این رویداد سینمایی ارائه می‌دهد.
نگاهی از درون: ارزیابی فیلم‌سازان از کیفیت جشنواره فیلم ۱۰۰
امیر رویینی، نویسنده و کارگردان فیلم کوتاه «مشق هرروز»، که برای سومین بار در جشنواره فیلم ۱۰۰ حضور داشته، معتقد است کیفیت بخش رقابتی در این دوره به شکل محسوسی ارتقا یافته است:
«نسبت به دوره قبل، رشد چشم‌گیری را در آثار رقابتی دیدم. فیلم‌ها پخته‌تر شده بودند. البته اضافه شدن بخش فراصَد که آثار متفاوت‌تری را نمایش می‌داد، باعث شد تمرکز مخاطب در بخش‌هایی از جشنواره به هم بخورد. اگر این آثار جداگانه یا با فاصله‌گذاری بیشتری ارائه می‌شدند، بهتر بود.»
محمد رازدار، تدوین‌گر و بازیگر فیلم «تارعیش»، نیز نسبت به ارتقاء سطح کیفی جشنواره در مقایسه با سال‌های قبل خوش‌بین است: «فیلم‌ها نسبت به گذشته بهتر شده بودند. حتی برنامه‌های جنبی مثل کارگاه آقای رامبد جوان هم خیلی کاربردی بود. اگر چنین کارگاه‌هایی بیشتر شود، فیلم‌ساز‌ها چیز‌های مهمی یاد می‌گیرند که می‌تواند به تولیدات آینده‌شان جهت بدهد.»
محمدجواد معصومی، که با فیلم «گلچین» توانست در بخش بین‌الملل جشنواره مورد تقدیر قرار بگیرد، با اینکه فرصت تماشای بسیاری از آثار را نداشته، اما با نگاهی به فیلم‌های منتشر شده در فضای مجازی، کیفیت آثار را بالا ارزیابی می‌کند: «واقعاً بعضی فیلم‌هایی که در فضای مجازی دیدم ضرب، روایت و کاراکتر داشت و جذاب بود. از نظر فنی هم خیلی خوب ساخته شده بودند. این یعنی جشنواره دارد به سمت حرفه‌ای‌تر شدن پیش می‌رود.»
افسانه برزکار، بازیگر تئاتر و فیلم‌ساز جوان، که اثرش امسال در بخش رقابتی پذیرفته نشد، اما سابقه موفقیت در جشنواره‌های دیگر را دارد، نگاه واقع‌بینانه‌ای به نقاط ضعف و قوت جشنواره امسال دارد: «هرچند فیلم من امسال به جشنواره راه پیدا نکرد، اما همچنان حضور در جشنواره برایم اهمیت داشت، چون بهترین فیلم‌های ۱۰۰ ثانیه‌ای کشور اینجا هستند. دیدن این فیلم‌ها برای من مثل یک کلاس آموزشی است.»
کارگاه‌ها؛ فرصتی برای ارتقاء مهارت‌های فیلم‌سازان
یکی از ویژگی‌های برجسته جشنواره فیلم ۱۰۰ در دوره امسال، اضافه شدن اکران فیلم‌های بلند و برگزاری نشست‌های تخصصی با حضور سینماگران شناخته‌شده بود. این تغییرات به ویژه برای فیلم‌سازان جوان فرصتی مغتنم برای کسب تجربه و ارتقاء مهارت‌های حرفه‌ای به شمار می‌آمد.
افسانه برزکار، بازیگر و فیلم‌ساز، با اشاره به اهمیت این کارگاه‌ها می‌گوید: «بی‌شک این بخش‌ها در توانمندسازی فیلم‌سازان تأثیرگذار هستند. یکی از نکات مثبت جشنواره‌های فیلم کوتاه همین کارگاه‌ها و نشست‌ها هستند که به ما انگیزه و انرژی می‌دهند. در جشنواره‌های مختلف حضور داشته‌ام، حتی زمانی که فیلمی نداشته‌ام، اما همیشه از حضور در این فضا‌ها بهره‌برداری کرده‌ام. به ویژه این که افراد صاحب‌نام مانند آقای خردمندان، تجربیات خود را در اختیار ما قرار می‌دهند. ایشان به ما یاد دادند که در ساخت فیلم عجله نکنیم، به جای آن به داستان توجه کنیم و فرآیند تولید را به‌درستی طی کنیم. این نوع سخنان برای من بسیار ارزشمند بود.»
محمد رازدار، تدوین‌گر و بازیگر، نیز نکته‌ای از کارگاه رامبد جوان را به یاد می‌آورد که به نظرش بسیار آموزنده بود: «کارگاه رامبد جوان برای من آموزنده بود. او تأکید کرد که ممکن است لازم باشد ۱۰۰ فیلم بسازید تا به توانمندی واقعی برسید. این سخن، در حقیقت اشاره به اهمیت تجربه و تولید در مسیر موفقیت است. ایشان همچنین به ما توصیه کردند که با چند فیلم وارد شویم و از ساخت فیلم‌های مداوم و بدون نگرانی از شکست، بهره ببریم.»
امیر رویینی، کارگردان و نویسنده، نیز در ارزیابی خود از بخش‌های آموزشی جشنواره می‌گوید: «اضافه شدن اکران فیلم‌های بلند به جشنواره اتفاق مثبتی است، ولی به نظر من کارگاه‌ها باید بیشتر بر فیلم‌سازان کوتاه تمرکز کنند. چرا که فاصله زیادی بین سینمای کوتاه و بلند وجود دارد. فیلم‌سازان جوانی که در این جشنواره حضور دارند، بیشتر علاقه‌مند به ساخت فیلم‌های کوتاه هستند و ممکن است از افرادی که تجربه ساخت فیلم کوتاه دارند، بیشتر استفاده کنند. سینمای بلند دنیای خاص خود را دارد و به نظر من باید به‌طور مجزا و مرحله به مرحله، فیلم‌سازان را به سمت آن هدایت کرد.»
فیلم‌های ۱۰۰ ثانیه‌ای؛ فرصتی برای تجربه‌گری و سنجش خلاقیت
در سال‌های اخیر، با گسترش فضای مجازی و تغییر ذائقه مخاطبان، فیلم‌های کوتاه به‌ویژه آثار ۱۰۰ ثانیه‌ای جایگاه ویژه‌ای در سینمای ایران یافته‌اند. این قالب نه تنها برای فیلم‌سازان جوان، که برای مخاطبانی با حوصله محدود و گرایش به روایت‌های سریع و موجز نیز جذابیت خاصی دارد.
معصومی با اشاره به این موضوع می‌گوید: «با توجه به شرایط امروز که مردم اغلب تمایل دارند پیام فیلم را در کوتاه‌ترین زمان ممکن دریافت کنند، فیلم‌های ۱۰۰ ثانیه‌ای با ریتم تند و روایت فشرده، برای مخاطب جذاب‌تر هستند. این قالب هم برای فیلم‌سازان نوپا بستری مناسب برای ورود به دنیای سینما فراهم می‌کند، و هم با هزینه و زمان تولید کمتر، نتیجه‌گیری سریع‌تری را ممکن می‌سازد. البته در عین حال کاری بسیار دشوار است؛ چراکه باید در زمانی بسیار محدود، کاراکتر را معرفی، پیام را منتقل، و ضربه نهایی را وارد کرد.»
رازدار نیز از جنبه دشواری این سبک سخن می‌گوید: «فیلم ۱۰۰ ثانیه‌ای امروز به‌خوبی جای خود را در سینمای ایران باز کرده است. بسیاری از کارگردانان مطرح نیز اذعان کرده‌اند که ساخت فیلمی تأثیرگذار در این مدت زمان کوتاه، بسیار دشوارتر از تولید آثار بلند یا سریال است. چراکه در آن قالب‌ها امکان استفاده از پلان‌های بیشتر و روایت گسترده‌تر وجود دارد، اما در فیلم ۱۰۰، هر ثانیه باید حاوی معنا باشد.»
رویینی نیز با نگاه تحلیلی‌تری به این قالب اشاره دارد و پیشنهاد می‌کند فیلم‌های کوتاه به دو بخش حرفه‌ای و تجربی تقسیم شوند چراکه جایگاه فیلم کوتاه به اهداف و پیشینه فیلم‌ساز بستگی دارد: «برای برخی فیلم‌سازان حرفه‌ای، این قالب می‌تواند یک چالش فنی و هنری باشد، در حالی که برای تازه‌واردان، تجربه‌ای ارزشمند برای آغاز مسیر فیلم‌سازی محسوب می‌شود. اگر جشنواره‌ها بتوانند این دو گروه را تفکیک کرده و با برنامه‌ریزی دقیق‌تر مخاطب‌سازی کنند، قطعاً بهره‌وری آثار نیز افزایش خواهد یافت.»
از جرقه‌های شخصی تا مسیر‌های حرفه‌ای؛ تجربه و توصیه‌هایی برای علاقه‌مندان به فیلم‌سازی
معصومی با تأکید بر اهمیت توجه به لحظات ساده و الهام‌بخش زندگی روزمره، توصیه‌ای کاربردی به علاقه‌مندان به فیلم‌سازی دارد: «گاهی اوقات در دل زندگی شخصی، در خانواده، محیط کار یا حتی در برخورد‌های روزمره، اتفاقاتی رخ می‌دهد که می‌تواند جرقه‌ای برای ساخت یک فیلم کوتاه باشد. ما نیز خودمان تجربه کردیم که یک رویداد ناگهانی و ساده، الهام‌بخش ساخت فیلم ۱۰۰ ثانیه‌ای شد. به نظرم فیلم‌سازان جوان باید به اطرافشان دقیق‌تر نگاه کنند؛ چراکه بسیاری از موضوعات مهم مانند مسائل خانوادگی، سیاسی، اقتصادی یا آسیب‌های اجتماعی می‌توانند در دل همین رخداد‌های روزمره شکل بگیرند و دست‌مایه‌ای برای تولید آثاری تأثیرگذار باشند.»
در سوی دیگر، محمد رازدار با نگاهی انتقادی، به چالش‌های پیش‌روی بازیگران و هنرمندان جوان برای ورود به بدنه حرفه‌ای سینما اشاره می‌کند: «گرچه بسیاری از ما بازیگرانی هستیم با توانایی‌هایی، چون گویش‌های محلی، خوانندگی یا مهارت‌های فنی مرتبط با بازیگری، اما مسیر دسترسی به تصمیم‌گیران اصلی سینما هنوز هم دشوار و پر از واسطه است. معمولاً بازیگرانی با عناوین اولویت A و B انتخاب می‌شوند و دیگران در بهترین حالت به مرحله تست می‌رسند. به نظر من، باید ساختار‌های ارتباطی شفاف‌تری شکل بگیرد. مثلاً کارگاه‌های تخصصی و مسیر‌های مشخصی برای ارتباط با اساتید و کارگردانان برجسته تعریف شود. اگر امکانی باشد که دستیاران یا مشاوران این بزرگان، آثار گلچین‌شده را ببینند و به ایشان منتقل کنند، می‌توان امیدوار بود که استعدادهای بیشتری از دل این جریان کشف و به کار گرفته شوند.»
انتهای پیام/
