سریال «آخرین دیدار»، ادای دین به دریادلان صبور

خبرگزاری آنا، محسن محمدی- مجموعه نمایشی «آخرین دیدار» که پایان هفته‌ها از شبکه‌های افق و دوم سیما و هم‌زمان از دو سکوی دیگر پخش می‌شود، یک مجموعه نمایشی بی‌ادعا و جمع‌وجور، اما شریف است که اتفاقاً به‌لحاظ قصه و ساختار، حرف‌هایی برای گفتن دارد. تولید و پخش سریال‌هایی مانند «آخرین دیدار» را باید به فال نیک گرفت و امید داشت که هرچه بیشتر شاهد آثاری از این دست در صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران باشیم.

ساخت سریال «آخرین دیدار» از دو منظر و زاویه دید قابل تأمل، واکاوی و بحث است:

اول، این سریال به‌نوعی طلیعه‌دار مجموعه‌های نمایشی تلویزیون به‌شمار می‌رود که به‌شکل مستقیم و بی‌واسطه به زندگی مادران شهدا پرداخته است و از این بابت، قابلیت توجه و ارزش‌گذاری مضاعف را دارد. تا به امروز در میان سریال‌های روی آنتن رفته از شبکه‌های مختلف سیما، بوده‌اند آثاری که توجه ویژه به مادران شهدا داشته‌اند و این دریادلان صبور و مظلوم از نقشی به‌سزا و تأثیرگذار در قصه برخوردار بود‌ه‌اند. برای نمونه، بخشی از قصه در سریال‌هایی مانند «پرده‌نشین» بهروز شعیبی معطوف به مادران شهدا بوده است. در سریال «آخرین دیدار» اما، یکی از مادران شهدا نقش اصلی را در قصه دارد و تمامی کنش‌ها و واکنش‌های فیلمنامه حول محور این شخصیت شکل گرفته و طراحی شده است. فیلمنامه این سریال براساس زندگی اشرف‌السادات منتظری، مادر شهید والامقام محمد معماریان به رشته نگارش درآمده و این مادر شهید به‌عنوان قهرمان و شخصیت اصلی، نقشی ممتاز را در قصه و جلو بردن داستان بر عهده دارند.

قصه سریال با بازنمایی مقاطع مختلف زندگی شهید معماریان از خردسالی تا شهادت، مشقات و چالش‌هایی را که مادر این شهید بزرگوار در پرورش و تربیت فرزند خود متحمل شده است به تصویر می‌کشد. به عبارت دیگر، نمایش زندگی فرزند بهانه‌ای است برای بازتاب کرامات و بزرگواری مادر، به‌ویژه آن‌جا که دردانه خود را عازم جبهه می‌کند به قصد صیانت از دین و وطن و عزت و شرف. همین تمرکز و توجه بی‌واسطه و مستقیم به زندگی مادر شهید می‌تواند بزرگترین امتیاز و نقطه قوت سریال باشد.

دوم، اقتباس از آثار ادبی چه در تلویزیون و چه در سینمای ایران کارنامه قابل اعتنا و پرباری ندارد و تعداد سریال‌هایی که فیلمنامه‌شان بر مبنا یا با نگاه به یک کتاب نوشته شده باشد، شاید به تعداد انگشتان دو دست هم نرسد. این در حالی است که ادبیات ما در حوزه دفاع مقدس بسیار غنی و وزین است، تا جایی که این ادعا که ادبیات در حوزه دفاع مقدس از سینما و تئاتر سبقت گرفته و عملکرد بهتری داشته، گزافه و بزرگ‌نمایی به نظر نمی‌آید.

فیلمنامه سریال «آخرین دیدار» اقتباسی آزاد است از کتاب «تنها گریه کن» نوشته اکرم اسلامی و اتفاقاً اقتباس خوب و جمع‌وجوری هم به نظر می‌رسد. از این منظر، فیلمنامه این سریال سوای برخورداری از جاذبه‌های داستانی و استحکام ساختاری به‌لحاظ اقتباسی بودن نیز قابلیت توجه و امتیازدهی را دارد. در ادبیات حوزه دفاع مقدس آثار مکتوب متعددی یافت می‌شود که می‌توانند دستمایه و پایه ساخت سریال‌ها و تله‌فیلم‌های جذاب و تأثیرگذاری قرار گیرند و تولید مجموعه‌های نمایشی ماندگار و پربیننده‌ای را رقم بزنند.

می‌توان امید بست که ساخت سریال «آخرین دیدار» و استقبال مخاطبان، راه‌گشای تولید سریال‌های نمایشی در ژانر دفاع مقدس برمبنای ادبیات غنی موجود در این حوزه باشد. شاید اگر ایام و ساعات پخش مناسب‌تری برای «آخرین دیدار» در نظر گرفته می‌شد این سریال می‌توانست نظر توجه مخاطبان بیشتری را با به خود جلب کند. هرچه هست، سریال یک اثر بی‌حاشیه و کم‌ادعا، اما جذاب و برخوردار است. سریالی که علاوه‌بر نمایش آن‌چه بر قهرمان قصه‌اش می‌رود، نگاهی به سه دهه از تاریخ معاصر ایران نیز دارد؛ از دوران طاغوت گرفته تا زمان انقلاب اسلامی و سال‌های دفاع مقدس.