هیچ راهی بهتر از پژوهش برای پیشرفت نظام آموزش و پرورش وجود ندارد

به گزارش خبرنگار آنا، علی محبی، رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، در بیست‌وششمین جشنواره ملی تجلیل از پژوهشگران، فناوران و آثار پژوهشی برگزیده کشور که امروز یکشنبه ۲۳ آذرماه در اردوگاه باهنر برگزار شد، با اشاره به جایگاه محوری پژوهش در پیشرفت جوامع اظهار کرد: از خدای متعال تا معصومین و بزرگان همگی بر اهمیت پژوهش تأکید کرده‌اند. خداوند انسان را از پافشاری بر چیزی که نسبت به آن علم ندارد نهی می‌کند و امام علی علیه‌السلام می‌فرمایند هیچ کاری بهتر از پژوهش و هیچ راهی برتر از پژوهش وجود ندارد.

وی با اشاره به دیدگاه مقام معظم رهبری افزود: پژوهش یک رکن اساسی و شاخص رشد یا عقب‌ماندگی است و نبود آن به معنای درجا زدن و فاصله گرفتن از مسیر پیشرفت خواهد بود. بسیاری از تصمیم‌های مدیریتی به‌راحتی گرفته می‌شود، در حالی که اگر بر پایه پژوهش باشد، نتایج متفاوت و مؤثرتری رقم خواهد زد.

محبی با اشاره به برخی یافته‌های پژوهش‌های بین‌المللی در حوزه آموزش ابتدایی گفت: امروز تقریباً در سطح جهانی بر روش‌های این پژوهش‌ها خدشه‌ای وارد نیست. اگر از ما پرسیده شود عوامل اصلی عقب‌ماندن دانش‌آموزان از تحصیل در دوره ابتدایی چیست، معمولاً به پیش‌دبستان، معلم یا مدرسه اشاره می‌کنیم و برای این بخش‌ها سرمایه‌گذاری و هزینه‌های زیادی انجام می‌دهیم، در حالی که دو عامل اساسی و کم‌هزینه‌تر وجود دارد که بیشترین تأثیر را دارند؛ نخست شغل و نقش والدین و میزان توجه به آنها در دوره ابتدایی و دوم میزان اعتمادبه‌نفس دانش‌آموزان.

رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش ادامه داد: یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد میزان علاقه دانش‌آموزان به مطالعه، علاقه معلمان به شغل خود و زمان آموزش از عوامل مهم دیگر هستند. در کشور ما آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها معمولاً اولین بخش‌هایی هستند که تعطیل می‌شوند، در حالی که از نظر زمانی نیز نسبت به بسیاری از کشور‌های دنیا تعطیلات بیشتری داریم.

وی با تأکید بر اینکه کشور همواره در حال رشد است، تصریح کرد: آنچه باعث می‌شود این رشد کمتر دیده شود، سرعت رشد بالاتر سایر کشورهاست. اگر قرار است تصمیمی گرفته شود، باید بر اساس یافته‌های پژوهشی باشد. در پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش تمام فعالیت‌ها بر اساس یک سند راهبردی انجام می‌شود که متناسب با برنامه هفتم توسعه تدوین شده و جایگاه مورد انتظار کشور را مشخص می‌کند.

محبی هدف اصلی پژوهشگاه را حرکت از یک مؤسسه پژوهشی عمومی به یک مرکز پژوهشی تخصصی مأموریت‌گرا دانست و گفت: دستاورد این رویکرد، شناسایی علمی مسائل نظام تعلیم و تربیت و انجام پژوهش‌های مبتنی بر نظام مسائل است. تمرکز ما از پژوهش‌های جزئی به سمت پژوهش‌های اصلی و تحولی رفته است؛ از جمله در بازطراحی آموزش و پرورش، کاهش تنوع مدارس، سنجش ملی، استعدادیابی، هدایت تحصیلی، نظام جامعه تعلیم و تربیت هوشمند و تنظیم‌گری آموزشی.

وی افزود: این رویکرد باعث شد از ظرفیت‌های عظیم دانشگاه‌ها، انجمن‌ها و مؤسسات علمی کشور به‌خوبی استفاده شود. امسال نیز با فراخوان اولویت‌های پژوهشی که در رسانه‌ها و سایت پژوهشگاه منتشر شد، بهترین پژوهشگران انتخاب شدند. همچنین بیش از ۵۰ پژوهش فوری مبتنی بر مسائل مورد نیاز وزیر آموزش و پرورش و اعضای شورای معاونان انجام شده و نتایج آن در قالب توسعه سیاستی و مدیریتی ارائه می‌شود.

محبی با اشاره به پایش عملکرد پژوهشگاه گفت: چهار فصل ارزیابی داریم که هر چهار مورد از بهترین‌های کشور هستند و به‌صورت دقیق نشان می‌دهند در کدام بخش‌ها جلو یا عقب هستیم تا اصلاحات لازم انجام شود.

وی درباره سامانه‌های پژوهشی توضیح داد: سامانه سیما که پژوهشکده‌ها در آن مستقر هستند، به‌زودی در سطح استان‌ها نیز فعال می‌شود تا امکان بارگذاری و استفاده از پژوهش‌ها فراهم شود. همچنین سامانه جامع اطلاعات علمی در حال تکمیل است تا تمامی پژوهش‌ها و فعالیت‌های علمی مرتبط با آموزش و پرورش، در گام نخست در سطح ملی و سپس بین‌المللی، در دسترس معلمان قرار گیرد.

رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در بخش دیگری از سخنان خود به جشنواره ملی پژوهش اشاره کرد و گفت: این جشنواره در هشت محور از جمله دانش‌آموز پژوهشگر فناور، معلم پژوهنده، فرهنگی پژوهشگر فناور، پژوهش برتر و شورای تحقیقات استان برتر برگزار شد. فرایند داوری از سطح منطقه، استان و کشور انجام گرفت و امروز برترین‌ها معرفی شدند.

وی با ارائه آمار دقیق افزود: امسال در بخش دانش‌آموز پژوهشگر، ۸۱ هزار و ۳۰۰ دانش‌آموز در جشنواره شرکت کردند. در بخش معلمان نیز تعداد شرکت‌کنندگان از ۵۳ هزار نفر در سال گذشته به ۷۸ هزار و ۶۴۹ نفر در سال جاری رسید که نشان‌دهنده رشد قابل توجه است، هرچند هنوز رضایت‌بخش نیست.

محبی گفت: بر اساس تأکید وزیر آموزش و پرورش در شورای سیاست‌گذاری، هدف‌گذاری شده است که حداقل ۳۰ درصد معلمان کشور در زمره معلمان پژوهنده قرار گیرند. برای رسیدن به این هدف، مشارکت بیش از ۲۰۰ هزار معلم لازم است و امیدواریم با فراهم‌سازی زیرساخت‌ها، این هدف محقق شود.