حذف ۴ صفر از پول ملی؛ دستاورد محاسباتی یا توهم اقتصادی؟
به گزارش خبرگزاری آنا، این روزها موضوع حذف صفر از پول ملی به یک بحث جدی در بین نمایندگان مجلس و صاحبنظران اقتصادی تبدیل شده است.مصوبه اخیر مجلس مبنی بر حذف چهار صفر از پول ملی، که بر اساس آن هر ۱۰،۰۰۰ ریال فعلی معادل ۱ واحد پول جدید (ریال یا تومان جدید) خواهد بود، پس از سالها بحث و بررسی نهایی شد. این اقدام، که در تاریخ ۱۳ مهر ۱۴۰۴ به تصویب رسید، با هدف سادهسازی محاسبات، کاهش هزینههای چاپ اسکناس و بهبود وجهه بینالمللی ایران صورت گرفته است. اما در ۲۸ مهرماه همین سال، سخنگوی شورای نگهبان از بازگشت لایحه اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی کشور به مجلس شورای اسلامی به دلیل وجود برخی ابهامات خبر داد.
اما آیا این تغییر ظاهری، درمانی برای ریشههای تورم و کاهش ارزش پول ملی است یا تنها یک اقدام روبنایی محسوب میشود؟
تبعات اقتصادی علاج ریشهای یا تغییر شمایل؟
مهمترین بحث در مورد حذف صفرها این است که آیا این اقدام ذاتاً بر قدرت خرید مردم یا نرخ تورم تأثیر میگذارد یا خیر.اکثر کارشناسان اقتصادی متفقالقولند که حذف صفر به تنهایی تورم را مهار نمیکند. اگر اصلاحات ساختاری همراه این اقدام نباشد، عملاً پس از مدتی، تورم مجدداً منجر به ظهور صفرهای جدید خواهد شد. تجارب کشورهایی نظیر ونزوئلا و آرژانتین گواه این مدعاست.
حذف صفر میتواند صورتهای مالی و تراکنشهای بینالمللی ایران را سادهتر کرده و در بلندمدت، اعتماد خارجی و تسهیل مبادلات تجاری را بهبود بخشد.از نظر صرفه اقتصادی، کاهش حجم اسکناسهای پرشمار و در نتیجه کاهش هزینههای چاپ، نگهداری و حملونقل پول نقد، یک مزیت ملموس محسوب میشود.
اجرای این طرح نیازمند یک پروژه ملی عظیم با هزینههای اجرایی بالاست به طوری که تمامی سامانههای بانکی، نرمافزارهای حسابداری، دستگاههای خودپرداز، و نرمافزارهای مالیاتی باید بهروزرسانی شوند. این فرآیند زمانبر و پرهزینه است.از سوی دیگر مهمترین ریسک کوتاهمدت، سردرگمی موقت مردم در مواجهه با قیمتها و مبالغ جدید است. نیاز به یک کمپین آموزشی بسیار گسترده و فراگیر برای جلوگیری از خطاهای محاسباتی و سوءاستفادههای احتمالی احساس میشود.
همچنین در صورت عدم مدیریت صحیح، ممکن است برخی فروشندگان از فضای سردرگمی برای افزایش قیمتهای واقعی (بدون در نظر گرفتن تبدیل صفرها) استفاده کرده و این امر به تورم پنهان دامن بزند.
تبعات اجتماعی و روانشناختی
حذف صفرها بیش از آنکه یک اقدام اقتصادی باشد، یک اقدام روانی است به طوری که دیدن مبالغ چند رقمی برای خرید کالاهای اساسی، بار روانی منفی بزرگی برای جامعه ایجاد میکند. تغییر واحد پول به ریال/تومان جدید، حس پول باارزشتر بودن را بهطور روانی القا میکند، حتی اگر قدرت خرید واقعی تغییری نکرده باشد.
چه کسانی در معرض خطر حذف صفر از پول قرار می گیرند
در دوران گذار، اقشار کمدرآمد که ممکن است درک کمتری از محاسبات جدید اصلاحات اقتصادی و حذف صفرداشته باشند، بیش از سایرین در معرض ضرر قرار میگیرند.لطفعلی بخشی در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی آنا، گفت: برخی معتقدند حذف صفر تأثیر تورمی مثبتی دارد، اما عدهای دیگر خلاف آن را بیان میکنند و میگویند این اقدام نه تنها کاهشی در نرخ تورم ایجاد نمیکند، بلکه تأثیری بر افزایش قدرت خرید مردم نیز نخواهد داشت. نظر شما درباره اینکه آیا این اقدام دولت چهاردهم اصلاح ساختار اقتصادی محسوب میشود، چیست؟
عضو هیات علمی دانشگاه علامه افزود: تقریباً هیچ اقتصاددانی ادعا نکرده که حذف صفر تورم را کاهش میدهد؛ اصلاً این مسئله ربطی به تورم ندارد و حتی یک کمی هم موجب افزایش تورم میشود، زیرا قیمتها به سمت بالا رُند میشوند. نکته اینجاست که در اقتصادی بهشدت تورمی، حذف چهار صفر پس از چند سال دوباره تکرار خواهد شد. اقتصاددانان توصیه میکنند این کار زمانی انجام شود که تورم کنترل شده باشد.
جنبههای روانی و محاسباتی حذف صفر
بخشی گفت: با توجه به اینکه اعداد اکنون به میلیارد و تریلیارد رسیده و محاسبه دشوار شده است، حذف چهار صفر میتواند محاسبات مردم، حسابداری و حکومتها را سادهتر کند. اما دردسرهایی نیز دارد، بهویژه برای سنین بالا و روستاییان که بین ریال قدیم و جدید گیج میشوند. آیا این اقدام روی ارزش پول ملی تأثیر میگذارد؟
وی افزود: این اقدام قدرت خرید پول ما را بالا نمیبرد؛ بلکه صرفاً نسبتهای واحد پولی ما را با ارزهای بینالمللی، مانند دلار، در وضعیتی «قابل قبولتر» قرار میدهد تا از حالت «جوک و خنده» خارج شود. بنابراین، تأثیر اصلی بیشتر جنبه روانی و محاسباتی دارد تا تأثیر اقتصادی بنیادین.
راهکار اصلی کنترل تورم: کوچکسازی دولت
عضو هیات علمی دانشگاه علامه با طرح این سوال که در این راستا، چه اقدام مهم دیگری میتواند دولت برای تثبیت نرخ تورم انجام دهد؟گفت: تمام تورم ما ناشی از هزینههای دولت است؛ دولت بسیار بزرگ شده و هزینههایش بالاست. هرچقدر نفت بفروشد و مالیات بگیرد، باز هم کم میآورد و در نهایت به بانک مرکزی دستور چاپ پول میدهد که این چاپ پول بزرگترین مصیبت و مشکل تورم است. دولت باید کوچک شود؛ سازمانهای موازی باید ادغام شوند و اگر ادارهای با ۲۰ نفر کار میکند، نباید ۱۰۰ نفر نیرو داشته باشد. با کاهش مخارج دولت، چاپ پول کمتر شده و تورم کاهش مییابد.
به گزارش آنا، حذف چهار صفر از پول ملی، در صورت همراهی با کنترل پایدار تورم و اصلاحات عمیق در سیاستهای مالی و بودجهای دولت، میتواند به عنوان یک دستاورد زیرساختی و اعتباری تلقی شود. اما اگر این اقدام تنها در حد تغییر نام و اعداد باقی بماند، تجربه جهانی نشان میدهد که ارزش ذاتی پول ملی به سرعت مجدداً تحلیل رفته و صفرهای جدیدی متولد خواهند شد.
انتهای پیام/
