الگو‌های موفق، کلید جذب نسل جوان به حجاب
فائزه آقامحمدی کارشناس مطالعات زنان در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری آنا درباره اینکه چرا امروز به این حد از بی‌حجابی رسیدیم، بیان داشت: رسیدن به این نقطه، تنها یک دلیل ندارد، بلکه حاصل یک مجموعه عوامل فرهنگی، اجتماعی و رسانه‌ای است که مانند تکه‌های پازل کنار هم قرار گرفته‌اند.
شکست در تبیین چرایی حجاب برای نسل جوان
وی یکی از عوامل را ضعف در انتقال مفهوم حجاب به نسل جدید دانست و افزود: ما نتوانستیم فلسفه و حکمت حجاب را به زبانی که برای نسل جوان جذاب و قانع‌کننده باشد، بیان کنیم. به جای توضیح درباره امنیت، کرامت و آزادی که حجاب برای زن به ارمغان می‌آورد، فقط بر جنبه الزام و قانون آن تأکید کردیم. وقتی جوانان امروز چرایی را درک نکنند، طبیعی است که در برابر چگونگی مقاومت نشان می‌دهند.
بمباران فرهنگی و شبکه‌های اجتماعی: حجاب، نشانه عقب‌ماندگی؟
آقامحمدی با اشاره به نقش تهاجم فرهنگی و رسانه‌های خارجی در تشدید بی‌حجابی ابراز داشت: رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به طور مداوم حجاب را نشانه عقب‌ماندگی و بی‌حجابی را نماد آزادی و مدرنیته معرفی می‌کنند. این بمباران فرهنگی، به‌ویژه روی نوجوانان و جوانان که هویت‌یابی برایشان مهم است، تأثیر زیادی گذاشته است.
الگو‌های نادرست: سلبریتی‌ها و بی‌حجابی به عنوان «مد روز»
وی ادامه داد: سومین عامل وجود الگو‌های نادرست در جامعه است، متأسفانه گاهی افرادی که به عنوان الگو معرفی می‌شوند (مثلاً در فضای مجازی یا سلبریتی‌ها)، به جای نمایش ارزش‌های اصیل، بی‌حجابی را به عنوان یک مدل جذاب و به روز نشان می‌دهند. این موضوع به طور غیرمستقیم بر ذهن جوانان اثر می‌گذارد.
برخورد‌های بدون تدبیر: گشت ارشاد و ایجاد نفرت
این کارشناس مطالعات زنان درباره چهارمین عامل با عنوان برخورد‌های نامناسب و بدون تدبیر اظهار داشت: گاهی برخورد‌های خشن و بدون تفهیم که نظیر آن را در گشت ارشاد دیدیم، باعث ایجاد نفرت و لجاجت شده است. وقتی به جای گفت‌و‌گو و احترام، از زور استفاده شود، قطعاً نتیجه معکوس خواهد بود.
تغییر سبک زندگی و نفوذ فرهنگ غربی
وی پنجمین عامل را تغییر سبک زندگی و ارزش‌ها برشمرد و گفت: برخی از مردم، بدون اینکه خودشان متوجه باشند، تحت تأثیر فرهنگ غربی که از طریق فیلم‌ها، شبکه‌های اجتماعی و مدل‌های زندگی غربی منتشر می‌شود، ارزش‌های اصیل خود را فراموش می‌کنند.
«حجاب» سپری برای کرامت زن؛ جایگزینی اقناع به جای اجبار، کلید حل چالش
آقامحمدی تصریح کرد: در این فرآیند، حجاب که نماد عزت و احترام زن است غالباً مثل یک ارزش کمرنگ و حتی گاهی بی‌ارزش جلوه داده می‌شود. البته این تغییر، ناگهانی نیست؛ مثل آبی که قطره‌قطره روی سنگ می‌چکد و آن را فرسایش می‌دهد، فرهنگ بیگانه هم آرام‌آرام باور‌ها را می‌شوید و جایگزین می‌کند. درمان آن هم نیازمند هوشیاری، صبر و فرهنگ‌سازی تدریجی است. نه با زور، بلکه با آگاهی‌بخشی، نشان دادن زیبایی‌های ارزش‌های اصیل و ارائه الگو‌های درست.
وی افزود: نباید فراموش کنیم که دین و مسائل دینی باید به گونه‌ای مطرح شوند که بتوانند با نیاز‌ها و شرایط زنذگی امروز سازگار باشند. این یعنی نسل جدید به دنبال تبیین عقلانی و منطقی مسائلی مثل حجاب است و اگر دلایل قانع کننده‌ای برای آن پیدا نکنند، ممکن است آن را با قاطعیت کنار بگذارند و یا به شکلی متفاوت به آن نگاه کنند.
لزوم توجه به نیاز امروز نسل جوان
این فعال فرهنگی خاطرنشان کرد: بزرگ‌ترین چالش در زمینه حجاب و عفاف این است که ما نتوانسته‌ایم به نسل جوان به زبان قانع‌کننده و امروزی توضیح دهیم که حجاب چه نفعی برای خودشان دارد. متأسفانه گاهی بحث حجاب به اجبار و محدودیت تقلیل پیدا کرده، در حالی که اصل ماجرا فراموش شده: حجاب در اسلام یک ابزار برای حفظ کرامت و امنیت زن است، نه یک مانع برای آزادی او.
وقتی نمی‌داند برای چه باید حجاب را رعایت کند؟
وی ادامه داد: در واقع مشکل از جایی شروع می‌شود که یک دختر جوان نمی‌داند چرا باید حجاب را رعایت کند. اگر به او بگوییم حجاب مانند یک محافظ است که اجازه نمی‌دهد دیگران تنها به ظاهر او توجه کنند، بلکه کمک می‌کند بر اساس شخصیت، دانش و توانایی‌هایش دیده شود، آن وقت پذیرش آن بسیار راحت‌تر خواهد بود. اما وقتی فقط به جنبه دستوری آن تأکید شود، طبیعی است که مقاومت ایجاد کند.
بی‌قیدی نماد آزادی است!
آقامحمدی با بیان اینکه رسانه‌های جهانی حجاب را نشانه عقب‌ماندگی معرفی می‌کنند و بی‌قیدی را نماد آزادی! ابراز داشت: مقابله با این جریان نیازمند ساختن الگو‌های موفق و جذاب از زنان محجبه در عرصه‌های علمی، ورزشی و هنری است تا نسل جوان ببیند که حجاب هیچ تضادی با پیشرفت ندارد.
جایگزینی توضیح به جای اجبار
وی گفت: در پایان، کلید حل این چالش، جایگزینی دیالوگ و توضیح به جای اجبار و دستور است. باید با زبان نرم و منطقی، فواید فردی و اجتماعی حجاب را نشان دهیم و بپذیریم که اگر دلیلی قانع‌کننده ارائه شود، بسیاری از مردم به صورت خودجوش آن را می‌پذیرند.
فرهنگ‌سازی و توضیح چرایی
این کارشناس مطالعات زنان بیان داشت: برای مقابله با این چالش باید یک راهکار سه لایه را در پیش بگیریم که فقط تکیه بر اجبار نیست. در لایه اول که حول «فرهنگ‌سازی و توضیح چرایی» است، در مدرسه و خانواده از همان کودکی، به دخترانمان یاد بدهیم که حجاب یک ارزش درونی است، نه یک اجبار بیرونی.
وی افزود: باید با زبان خودشان به آنها بگوییم که حجاب مثل یک محافظ شخصی است که باعث می‌شود دیگران به شخصیت و مغز آنها توجه کنند، نه فقط به ظاهرشان. همچنین در رسانه‌ها به جای نشان دادن تصاویر منفی، موفقیت‌های زنان محجبه در زمینه‌های علمی، ورزشی و اجتماعی را پررنگ‌تر نشان دهیم. باید الگو‌های جذاب و موفق برای نسل جوان بسازیم.
تقویت جذابیت و ارائه الگو
آقامحمدی درباره لایه دوم «تقویت جذابیت و ارائه الگو» اظهار داشت: «پوشش زیبا و متنوع» باید به سمت طراحی پوشش‌های چادری و مانتویی برویم که هم شرعی باشند، هم زیبا، مدرن و متنوع با سلیقه جوانان. وقتی پوشش زیبا و راحت باشد، استقبال بیشتر می‌شود.
جای قانون در اولویت‌بندی
وی ادامه داد: «الگو‌های محبوب» از زنان محجبه‌ای که در عرصه‌های مختلف محبوب هستند (مثل یک ورزشکار، دانشمند یا هنرمند موفق) دعوت کنیم تا درباره انتخاب آزادانه و آگاهانه حجابشان صحبت کنند. قطعاً حرف آنها از هزاران قانون اثرگذارتر است.
این فعال حوزه حجاب تصریح کرد: در لایه سوم «اولویت‌بندی و دوری از افراط» قانون باید باشد، اما آخرین راهکار باشد: قانون مثل دیوار آخر است. اما اگر فقط به اجبار قانونی تکیه کنیم، نتیجه مطلوب را نمی‌گیریم. اولویت اصلی باید بر روی آموزش و اقناع باشد.
کاری کنیم که حجاب در دل جوانان بنشیند
وی گفت: «نگاه مهربانانه» به جای برخورد تند، با افراد به صورت محترمانه و دلسوزانه صحبت کنیم. بسیاری از بدحجابی‌ها از روی ناآگاهی یا مدگرایی کورکورانه است، نه لجبازی. با صحبت دوستانه می‌توان بسیاری از مشکلات را حل کرد. در یک جمله باید بگویم راه حل اصلی، جایگزین کردن اقناع به جای اجبار است. ما باید کاری کنیم که حجاب در دل جوانان بنشیند، نه اینکه فقط در قالب یک روسری یا شال روی سرشان باشد.
آقامحمدی حلقه مفقوده در بحث حجاب و عفاف را ناتوانی در تبدیل اجبار بیرونی به انتخاب آگاهانه درونی مطرح کرد و اظهار داشت: به بیان ساده‌تر، ما نتوانسته‌ایم به نسل جوان به ویژه زنان نشان دهیم که حجاب چه سود مستقیم و ملموسی برای خودشان دارد. مشکل از آنجایی شروع شد که به جای توضیح فلسفه حجاب، تنها بر جنبه فقهی و قانونی آن تأکید کردیم.
«حجاب» یک ابزار محافظتی و عزت‌بخش
وی افزود: حجاب در اسلام به عنوان یک ابزار محافظتی و عزت‌بخش معرفی شده است؛ مانند سپری که از زن در برابر نگاه‌های ابزاری و کاهش ارزش انسانی‌اش محافظت می‌کند و به او اجازه می‌دهد بر اساس شایستگی‌های فکری و اخلاقی‌اش دیده شود. اما در عمل، این مفهوم به درستی انتقال داده نشد.
این کارشناس مطالعات زنان با تأکید بر اینکه جهان امروز با بمباران فرهنگیِ رسانه‌های غربی مواجه است که بی‌حجابی را نماد آزادی و حجاب را نشانه محدودیت جلوه می‌دهند، خاطرنشان کرد: در چنین فضایی، اگر ما نتوانیم الگو‌های جذاب و موفق از زنان محجبه مانند دانشمندان، ورزشکاران و هنرمندان برجسته را پررنگ کنیم، نسل جوان به سمت الگو‌های غیربومی گرایش پیدا می‌کند.
نقش انتخاب آگاهانه
وی ادامه داد: راه حل این است که به جای تکیه بر اجبار، به سراغ آموزش، گفت‌و‌گو و الگوسازی برویم. باید به زبان نسل جوان توضیح دهیم که حجاب چگونه می‌تواند به امنیت روانی، احترام اجتماعی و پیشرفت فردی آنها کمک کند. وقتی حجاب از حالت یک دستور خارج شود و به یک انتخاب آگاهانه بر اساس درک فواید آن تبدیل شود، آنگاه است که می‌تواند در جامعه نهادینه شود.
انتهای پیام/
