سایه سنگین فرسودگی خودروها و مشکلات اقتصادی بر بحران آلودگی هوا

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، روز به روز به فصول سرد سال نزدیک می‌شویم و بدون شک بحران‌ آلودگی هوا باز هم به کلان‌های کشورمان برمی‌گردد. وضعیتی که هرسال نسبت به قبل بدتر می‌شود و متاسفانه مسئولین امر نیز راهکاری به غیر از تعطیلی کشور و محدودیت‌های ترافیکی اعمال نمی‌کنند.

با نگاهی به آمار مرگ و میر و بیماری در 6 ماهه دوم سال پی ‌می‌بریم که سلامت جامعه و به خصوص افراد آسیب پذیر در فصول سرد سال بیش از گذشته تهدید می‌شود اما باز هم راهکار عملی برای کاهش آلودگی توسط مسئولین در کشور ارائه نمی‌شود. مشکل اصلی اینجاست که این اثرات تدریجی است و مثل مسمومیت‌های غذایی فورا بروز نمی‌کنند، همین باعث می‌شود مردم و حتی مسئولان حساسیت کمتری نسبت به آن نشان دهند.

در همین رابطه، حسن اصیلیان، معاون اسبق سازمان حفاظت محیط زیست، در گفت‌وگو با خبرنگار آنا از اثرات مخرب و مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا بر سلامت مردم گفت و ریشه این بحران را در فرسودگی خودروها و سوخت غیر استاندارد دانست. وی همچنین در این‌گفت‌وگو راهکار برون‌رفت از این بحران را توسعه حمل‌ونقل عمومی و محدودیت خودرو شخصی عنوان کرد. 

مرگ‌ومیر خاموش در روزهای وارونگی دما

اصیلیان می‌گوید آمار دقیقی از تعداد فوت ناشی از آلودگی هوا در ایران نداریم، اما داده‌های آرامستان‌هایی مانند بهشت زهرا نشان می‌دهد در روزهای سرد سال، به‌ویژه در پاییز و زمستان، تعداد مرگ‌ومیرها به شکل معناداری افزایش پیدا می‌کند و بسیاری از سرطان‌ها و بیماری‌های تنفسی و قلبی در تهران و دیگر کلان‌شهرها با آلودگی هوا ارتباط مستقیمی دارند.

ریشه بحران خودروهای فرسوده و سوخت غیراستاندارد است

این کارشناس محیط زیست، مهم‌ترین عامل آلودگی هوا را تردد بی‌رویه خودروها و موتورسیکلت‌ها در سطح شهر می‌داند

وی افزود: استاندارد جهانی برای شهری با وسعت تهران که حدود ۸۰۰ کیلومتر مربع است، حداکثر یک میلیون خودرو است. اما در عمل بیش از ۵ تا ۶ میلیون خودرو و میلیون‌ها موتورسیکلت در این شهر در حال تردد اند. حتی اگر خودروها استاندارد باشند، چنین تراکمی آلودگی تولید می‌کند. حال آنکه اغلب خودروهای داخل ایران فرسوده و غیر استاندارد هستند.

اصیلیان به وضعیت نامطلوب کاتالیزور خودروهای داخلی که نقش دودگیر ماشین را دارد اشاره کرد و گفت: عمر مفید این کاتالیزورها حدود ۸۰ هزار کیلومتر است. اما بیشتر خودروهای ما از این حد گذشته‌ و مردم هم به‌دلیل گرانی قیمت بیش از ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومانی ان تمایلی به تعویض ندارند. گفته شده حتی بعضی تعمیرکارها کاتالیزور‌ها را برمی‌دارند چون معتقد اند قدرت موتور را کم می‌کنند. 

از نظر وی، مشکل دیگر به سوخت غیراستاندارد بازمی‌گردد: بنزین و گازوئیل در ایران همچنان مقادیر بالای گوگرد و بنزن دارند. در حالی که اروپا سال‌هاست استاندارد یورو۵ و یورو۶ را اجرا می‌کند.

معاینات فنی ناکارآمد است و نظارتی بر آن نیست

معاون اسبق محیط زیست با بیان اینکه، معاینه فنی خودروها هم به‌دلیل ضعف تجهیزات کارآمد نیست گفت: وقتی برای معاینه فنی استاندارد یورو۵ تعریف می‌شود، باید تجهیزات معاینه فنی هم توان تست یورو۵ را داشته باشند. اما اغلب مراکز هنوز نمی‌توانند حتی یورو۲ را دقیق اندازه بگیرند.

وی ادامه داد: در گذشته دستگاه‌های کنترل سیار آلایندگی خریداری شد تا خودروها در سطح شهر به‌طور تصادفی تست شوند، اما هیچ‌وقت به کار گرفته نشدند. امروز هم خودروهای دودزا آزادانه در خیابان‌ها تردد می‌کنند.

راهکارهای کوتاه‌مدت: توسعه حمل‌ونقل عمومی و محدودیت خودرو شخصی

اصیلیان در پاسخ به سوال خبرنگار آنا درخصوص اقداماتی که می‌تواند بخشی از این بحران را مهار کند، گفت: اقداماتی نظیر تزریق ۲ هزار اتوبوس برقی یا کم‌آلاینده به ناوگان حمل‌ونقل عمومی تهران، اختصاص خطوط ویژه بیشتر برای اتوبوس‌ها حتی در خیابان‌های فاقد مسیر ویژه و اعمال محدودیت برای خودروهای شخصی از طریق عوارض، طرح ترافیک گسترده‌تر و فرهنگ‌سازی در صداوسیما می‌توان به صورت کوتاه مدت و بلند مدت این بحران را کاهش داد. 

وی تأکید کرد: اگر حمل‌ونقل عمومی کارآمد باشد، مردم حاضرند خودرو شخصی را فقط برای سفرهای ضروری استفاده کنند. اما وقتی زیرساخت کافی نیست، نمی‌توان انتظار داشت مردم خودرو را کنار بگذارند.

این کارشناس محیط زیست به تجربه کشورهایی مثل آلمان در زمینه کنترل آلاینده‌ها اشاره کرد و افزود: آلمانی‌ها محدوده‌های بدون خودرو را هر سال از مرکز شهر گسترش دادند تا کل شهر پاک شود. در ایران اما فقط در روزهای آلوده تصمیم‌های مقطعی گرفته می‌شود و بعد فراموش می‌شوند.

اصیلیان با بیان اینکه خروج خودروهای فرسوده باید در کشور دائمی باشد افزود: نمی‌شود ناوگان خودرو در کشور هر سال ورودی داشته باشد اما خروجی آن صفر یا ناچیز باشد. متاسفانه امروز هنوز کامیون‌های دیزلی ۶۰ ساله در خیابان‌ها تردد می‌کنند.

سایه سنگین مشکلات اقتصادی بر وضعیت آلودگی هوا

اصیلیان مهم‌ترین مانع اجرای برنامه‌های تحولی در بحران آلودگی هوا را شرایط اقتصادی مردم دانست و گفت: وقتی خودرو هیبریدی میلیاردی است یا کاتالیزورها ۲۵ میلیون تومان، مردم توان خرید ندارند. اینجا دولت باید سوبسید بدهد؛ بخشی از هزینه را مردم و بخشی را دولت تأمین کند. در غیر این صورت هیچ‌کس به سمت خودروهای پاک یا تعویض قطعات آلاینده نمی‌رود و این وضعیت ادامه دارد. 

معاون اسبق سازمان حفاظت محیط‌زیست افزود: چون اثرات آلودگی هوا تدریجی است، مردم آن را یک اولویت فوری نمی‌بینند، دولت باید با سیاست‌گذاری جدی و حمایت مالی وارد عمل شود.

در پایان باید گفت آلودگی هوا در کلان‌شهرهای ایران مثل تهران و مشهد همچنان بزرگ‌ترین معضل زیست‌محیطی کشور است؛ معضلی با اثرات تدریجی اما مرگبار.

راهکارها اما روشن‌اند: توسعه حمل‌ونقل عمومی، خروج خودروهای فرسوده، سوخت استاندارد و برنامه‌ریزی بلندمدت. گفتنی است که این امر، بدون حمایت مالی و اجرایی دولت و بدون الزام قانونی، این راهکارها تنها در حد حرف باقی خواهند ماند.