پالایشگاه‌های کوچک‌مقیاس؛ راهکار یا چالش در توسعه صنعت پالایش؟
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری آنا؛ مدیریت در تولید بنزین، یکی از ارکان اصلی حفظ تعادل میان عرضه و تقاضا در بازار سوخت کشور است. با توجه به محدودیت منابع و رشد فزاینده مصرف، بهینه‌سازی فرآیند‌های پالایشی، ارتقاء بهره‌وری تجهیزات، و استفاده از فناوری‌های نوین از جمله ضرورت‌های راهبردی در این حوزه به شمار می‌رود.
این در حالی است که برخی راهکاریی را برای جبران ناترازی تولید و مصرف سوخت می‌دانند، اما کارشناسان هشدار می‌دهند پالایشگاه‌های کوچک‌مقیاس به‌دلیل هزینه‌های بالا و نبود صرفه اقتصادی، نمی‌توانند جایگزین مناسبی برای پالایشگاه‌های استاندارد و بزرگ باشند. بررسی‌ها نشان می‌دهد ظرفیت پایین و نبود زیرساخت صادراتی، بازده سرمایه‌گذاری در این طرح‌ها را با تردید جدی مواجه کرده است.
نقش کلیدی تولید بنزین در پایداری اقتصادی کشور
تولید هدفمند بر پایه نیاز واقعی بازار، کاهش تلفات در فرآیند پالایش، و بهره‌گیری از خوراک مناسب برای دستیابی به محصولات با کیفیت، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به کاهش هزینه‌ها، افزایش سودآوری پالایشگاه‌ها و ارتقاء تاب‌آوری صنعت انرژی کمک کند. در شرایط فعلی، مدیریت صحیح تولید بنزین نه‌تنها نقش کلیدی در پایداری اقتصادی کشور دارد، بلکه در تقویت امنیت انرژی و کاهش وابستگی به واردات نیز تأثیرگذار خواهد بود.
محمدصادق مهرجو، کارشناس حوزه انرژی، در گفت‌وگویی تحلیلی به بررسی ابعاد مختلف مدیریت مصرف و سهمیه‌بندی بنزین در کشور پرداخت و با اشاره به برخی سیاست‌های پیشنهادی جدید، بر لزوم اصلاحات ساختاری و هدفمند در نظام یارانه‌ای سوخت تأکید کرد.
وی در ابتدا به موضوع بنزین با کیفیت بالا و عرضه محدود آن با نرخ آزاد (نظیر بنزین ۵۰ هزار تومانی) اشاره کرد و گفت: این نوع سوخت دارای مصرف‌کنندگان خاص و عرضه‌ای محدود در جایگاه‌های مشخص است و دلیلی ندارد که دولت برای این بخش خاص، یارانه‌ای پرداخت کند. بهتر آن است که بنزین وارداتی یا با گرید بالا با قیمتی متناسب با هزینه واردات و سود منطقی در اختیار متقاضیان خاص قرار گیرد.
دولت‌ها باید به عنوان یک راهبرد ملی دیده شود
مهرجو با بیان اینکه دیدگاه‌های او طی سال‌های گذشته درباره مدیریت مصرف سوخت تغییر نکرده، افزود: این موضوع به امنیت ملی و اقتصاد کلان مرتبط است و فراتر از دولت‌ها باید به عنوان یک راهبرد ملی دیده شود.
وی با اشاره به برخی طرح‌های پژوهشی انجام‌شده در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: یکی از پیشنهاد‌های در حال بررسی، انتقال یارانه بنزین از خودرو به افراد است؛ به‌گونه‌ای که سهمیه به کد ملی هر فرد تعلق بگیرد، نه به پلاک خودرو. در این صورت کسانی که از سهمیه خود استفاده نمی‌کنند، می‌توانند آن را در بازار ثانویه عرضه کرده یا در قالب یارانه نقدی از دولت دریافت کنند.
مهرجو با ذکر مثالی ادامه داد: اگر مصرف روزانه بنزین را حدود ۱۰۵ میلیون لیتر و جمعیت کشور را ۹۲ میلیون نفر فرض کنیم، می‌توان به هر فرد روزانه یک لیتر بنزین یارانه‌ای اختصاص داد. این سازوکار شفاف‌تر و عادلانه‌تر از شیوه فعلی است و می‌تواند به کاهش مصرف و جلوگیری از قاچاق سوخت نیز کمک کند.
قیمت گذاری دستوری بلای جان تولید داخل شده است
وی در ادامه با انتقاد از قیمت‌گذاری دستوری در حوزه انرژی، تأکید کرد: قیمت تمام‌شده تولید بنزین بسیار بالاتر از نرخ یارانه‌ای فعلی است. اگر به‌درستی محاسبه شود، مشخص می‌شود که پالایشگاه‌ها صرفاً روی کاغذ سودده هستند و در واقعیت، بسیاری از آنها با زیان عملیاتی مواجه‌اند. این وضعیت در صنعت برق و انرژی‌های تجدیدپذیر نیز مشاهده می‌شود؛ جایی که سرمایه‌گذاران به‌دلیل نرخ‌های غیرواقعی و سرکوب‌شده، دچار ضرر و حتی ورشکستگی شده‌اند.
مهرجو افزود: دولت باید به‌تدریج به سمت حذف یارانه‌های زائد انرژی حرکت کند و قیمت سوخت حداقل به اندازه قیمت تمام‌شده عرضه شود، تا هم انگیزه برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های تولید و پالایش ایجاد شود و هم ساختار اقتصادی انرژی کشور اصلاح شود.
این کارشناس انرژی همچنین با اشاره به ساخت پالایشگاه‌های جدید تصریح کرد: ایجاد پالایشگاه با ظرفیت کمتر از ۵۰ هزار بشکه در روز توجیه اقتصادی ندارد. زیر این ظرفیت، به‌دلیل هزینه‌های ثابت بالا و نیاز به واحد‌های فرآیندی مانند برج تقطیر، نرخ بازگشت سرمایه منفی خواهد بود. از سوی دیگر، تمرکز بر احداث پالایشگاه‌ها در مناطق ساحلی، به‌ویژه در کرانه خلیج فارس، به‌دلیل دسترسی آسان به صادرات و حمل‌ونقل، می‌تواند استراتژی بهتری باشد.
مهرجو در پایان تأکید کرد: برای رسیدن به ساختاری پایدار در حوزه انرژی، باید تصمیمات اقتصادی شفاف و مبتنی بر واقعیات اتخاذ شود، چرا که سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برای ورود به این حوزه نیاز به ثبات، شفافیت و سودآوری منطقی دارند.
انتهای پیام/
