ارزان بساز گران بفروش؛ مانع بزرگ ساخت خانه‌های سبز
ساختمان‌سازی سبز سال‌هاست که در کشور‌های مختلف دنیا اجرا می‌شود و حتی در مقررات ساخت‌وساز ایران نیز به آن اشاره شده است. با این حال، این رویکرد در کشور ما هنوز جدی گرفته نمی‌شود و تعداد کمی از سازندگان به سمت ساخت خانه‌های سبز می‌روند. این در حالی است که ایران در سال‌های اخیر با بحران‌های جدی کم‌آبی و کمبود برق مواجه بوده و توجه به ساخت‌وساز‌های سبز می‌تواند یکی از راهکار‌های مؤثر برای کاهش مصرف انرژی و حفظ منابع طبیعی باشد.
در همین زمینه خبرنگار آناتک گفت‌وگویی با نسیم اشرافی، استاد دانشگاه داشته است که در ادامه می‌خوانید.
ساختمان‌سازی سبز چیست و چه تفاوتی با ساختمان‌های معمولی دارد؟
تفاوت اصلی در رویکرد طراحی، ساخت و بهره‌برداری است. در ساختمان سبز تلاش می‌شود مصرف انرژی، آب، تولید ضایعات و اثرات زیست‌محیطی به حداقل برسد و در مقابل، آسایش، سلامت و دوام ساختمان به حداکثر افزایش پیدا کند.
اگر بخواهیم تفاوت‌ها را لایه‌به‌لایه بیان کنیم، در طراحی معماری، جهت‌گیری ساختمان و سایه‌اندازی‌ها، پوسته و مصالح، تاسیسات و تجهیزات، حتی محوطه و نوع آبرسانی به ساختمان، تفاوت‌های قابل توجهی با ساختمان‌های معمولی وجود دارد. در حوزه تاسیسات و بهره‌برداری نیز این تفاوت‌ها ادامه دارد.
مثلاً نوع عایق‌کاری، نحوه استفاده از سیستم‌های سرمایش و گرمایش، روشنایی‌ها، مدیریت هوشمند انرژی، تهویه طبیعی، طراحی معماری با استفاده از حیاط مرکزی یا بادگیرهای مدرن در مناطق گرم‌وخشک این موارد می‌تواند تفاوت اصلی را ایجاد کند. یعنی در هر حوزه‌ای از طراحی ساختمان، این امکان وجود دارد که آن را به صورت سبز یا معمولی طراحی کرد هم در طراحی معماری، هم در پوسته و مصالح، هم در تاسیسات، هم در محوطه‌سازی و هم در بهره‌برداری و نگهداشت.
آیا ساخت خانه سبز در ایران هزینه بیشتری دارد؟
بستگی به اقلیم و کیفیت اجرا دارد. در اقلیم‌های مختلف، این هزینه‌ها متفاوت است. در ساختمان سبز، به دلیل ارتقای پوسته ساختمان، استفاده از عایق‌ها، پنجره‌ها، بازشوهای مناسب، ارتقای تاسیسات پربازده، نورپردازی و کنترل هوشمند، و بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر مثل انرژی خورشیدی و فوتوولتائیک، هزینه ساخت افزایش پیدا می‌کند.
به طور طبیعی، هزینه در مناطق گرم و مرطوب با مناطق سرد یا معتدل (مثل تبریز) متفاوت خواهد بود. البته این افزایش هزینه با بازگشت سرمایه همراه است، زیرا صرفه‌جویی در مصرف انرژی، آب، گرمایش و سرمایش، باعث می‌شود هزینه اولیه جبران شود. این البته مشروط بر آن است که ساختمان از ابتدا اصولی و با مصالح و تجهیزات با کیفیت ساخته شود.
گاهی ساختمان‌های به‌اصطلاح سبز بدون رعایت اصول ساخته می‌شوند و به‌جای بازگشت سرمایه، هزینه‌های تعمیرات سنگین دارند که عملاً آن‌ها را به صرفه نمی‌کند. اما اگر درست و اصولی ساخته شود، دوره بازگشت سرمایه کوتاه خواهد بود و حتی سود بیشتری هم حاصل می‌شود.
صرفه‌جویی واقعی انرژی در ساختمان سبز چقدر است؟
بسته به اقلیم و کیفیت اجرا، صرفه‌جویی واقعی انرژی می‌تواند به ۳۰ تا ۶۰ درصد کاهش در مصرف کل انرژی ساختمان برسد. این میزان به عوامل متعددی بستگی دارد کیفیت پوسته و هوابندی، تجهیزات گرمایش و سرمایش، روشنایی‌ها، استفاده از پنل‌های خورشیدی و نوع اقلیم منطقه.
ساختمان سازی سبز بسته به اقلیم و کیفیت اجرا، می‌تواند منجر به ۳۰ تا ۶۰ درصد کاهش در مصرف کل انرژی ساختمان شود
چرا پذیرش ساختمان‌های سبز در ایران پایین است؟
دلیلش روشن است مردم ایران به دلیل دسترسی آسان و ارزان به انرژی، کمتر ضرورت و الزام استفاده از ساختمان‌های سبز را احساس کرده‌اند. فقط در سال‌های اخیر، با بحران انرژی به‌ویژه برق و آب مردم متوجه شده‌اند که باید به بهینه‌سازی مصرف انرژی روی بیاورند.
شکاف دانشی بین سازندگان و متخصصان با تجربه، کمبود تیم‌های اجرایی توانمند، و درک ناکافی بازار مسکن از ارزش ساختمان سبز، از عوامل دیگر است. وقتی سازندگان می‌خواهند ارزان بسازند و گران بفروشند، ساخت خانه سبز به صرفه نمی‌شود. نبود مشوق‌های مالی دولت مثل وام یا معافیت مالیاتی هم عامل مهمی در پایین بودن پذیرش است.
آیا فناوری‌ها و تجهیزات مورد نیاز در ایران وجود دارد؟
بله، ما فناوری‌های مورد نیاز را داریم از عایق‌های حرارتی، بلوک‌ها و پنجره‌های دوجداره و سه‌جداره گرفته تا پنل‌های خورشیدی و اینورترها. اما بعضی از این تجهیزات گران هستند و گاهی واردات آن‌ها به‌صرفه‌تر و باکیفیت‌تر از تولید داخلی است. البته همیشه این‌طور نیست و نمونه‌های داخلی باکیفیت نیز وجود دارد.
بازگشت سرمایه ساخت خانه سبز چقدر طول می‌کشد؟
طبق تحقیقات، معمولاً بین ۴ تا ۸ سال بازگشت سرمایه ساخت خانه سبز زمان می‌برد. این بستگی دارد به هزینه پایه ساخت و درصد هزینه اضافی که برای سبز کردن ساختمان صرف شده است.
آیا قوانین و مقرراتی برای ساخت ساختمان سبز وجود دارد؟
بله، در مقررات ملی ساختمان الزامات صرفه‌جویی انرژی مشخص شده است. اما الزام اجرایی جدی وجود ندارد. برای مثال، الزاماتی مانند نصب پنل‌های فوتوولتائیک یا طراحی ساختمان بر اساس شرایط اقلیمی در عمل رعایت نمی‌شود و بسیاری از موارد به فراموشی سپرده می‌شود.
در مقررات ملی ساختمان الزامات صرفه‌جویی انرژی مشخص شده است. اما الزام اجرایی جدی وجود ندارد
آیا اجرای ساختمان سبز در روستا هم ممکن است؟
بله، حتی در برخی موارد کارآمدتر از شهرهاست. در روستا امکان جهت‌گیری بهتر ساختمان، استفاده از مصالح بومی، بهره‌گیری از وام‌های سبز، داشتن باغچه و حیاط، و دسترسی به منابع طبیعی بیشتر وجود دارد. اجرای پایلوت در روستا‌ها و سپس انتقال تجربه به شهر‌ها می‌تواند بسیار مؤثر باشد. البته باید توجه داشت که هر اقلیم دستورالعمل‌های خاص خودش را می‌طلبد و نمی‌توان یک نسخه ثابت را برای همه مناطق به کار گرفت.
آیا می‌توان خانه‌های قدیمی را سبز کرد؟
بله، با اقداماتی مثل هوابندی بازشوها، نصب پرده‌های هوشمند، عایق‌کاری، ارتقای پنجره‌ها و تجهیزات، استفاده از روشنایی LED و سنسور‌های حرکتی، می‌توان خانه‌های قدیمی را از نظر مصرف انرژی بهینه کرد.
چرا فرهنگ استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران جا نیفتاده است؟
یکی از علل اصلی، قیمت پایین و دسترسی زیاد به انرژی است. همچنین، نبود آگاهی کافی، کمبود نمونه‌های موفق و نگرانی از خدمات پس از فروش تجهیزات نیز مؤثر است. برای فرهنگ‌سازی، نیاز به اراده جمعی و حمایت‌های دولتی وجود دارد وام، بیمه، قرارداد‌های صرفه‌جویی انرژی و مشوق‌های مالی می‌تواند ساخت خانه سبز را اقتصادی کند. با گسترش ساخت و ساز و مشاهده نتایج مثبت بهره‌برداری، این فرهنگ به‌تدریج ایجاد خواهد شد. فرهنگ‌سازی وقتی شکل می‌گیرد که سازندگان مطمئن باشند می‌توانند با کمترین هزینه، بهترین کیفیت را بسازند و بفروشند، و پس از بهره‌برداری، در ۳ تا ۴ سال، بازگشت سرمایه را ببینند.
انتهای پیام/
