اربعین؛ تمرین جهانی قیام برای خداست/ از فردگرایی غربی تا تمدن‌سازی اسلامی
حجت‌الاسلام هادی عجمی کارشناس فقه فرهنگی در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری آنا، با اشاره به نقش مردم در تحقق مفاهیم بلند قرآنی گفت: یکی از خطا‌های رایج درباره حرکت دینی، این تصور است که حاکمیت اسلامی آمده تا به جای مردم، همه‌چیز را اصلاح کند؛ در حالی که قرآن بار‌ها بر حضور مستقیم مردم در دین‌داری اجتماعی تأکید دارد.
دین، مسیری مردمی است نه حکومتی
وی با اشاره به اینکه نگاه مسئول‌گریزانه به دین، یکی از انحرافات جدی جوامع اسلامی است، افزود: برخی تصور می‌کنند که اگر جمهوری اسلامی شکل گرفت، پس دیگر مسئولیت‌ها برعهده حاکمیت است؛ مثل اینکه نماز و حجاب را حکومت باید درست کند، در حالی‌که چنین تفکری خلاف نص صریح آیات الهی است. قرآن بار‌ها تأکید می‌کند: وَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّةٌ... یعنی از خودِ مردم باید گروهی برای دعوت به خیر و اصلاح اجتماعی برخیزند.
قیام‌لله؛ نخست اجتماعی، سپس فردی
حجت‌الاسلام عجمی با اشاره به ریشه‌های اجتماعی در دین اسلام ابراز داشت: قیام لله که قرآن بر آن تأکید دارد، اول یک قیام اجتماعی است، نه فقط یک عبادت فردی. در آیه قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُم بِوَاحِدَةٍ أَن تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَىٰ وَفُرَادَىٰ، ابتدا قیام اجتماعی (دو نفره) مطرح می‌شود، بعد قیام فردی. این ترتیب کاملاً هدفمند است. دین اسلام از ما خواسته فقط برای خودمان خوب نباشیم، بلکه برای ساختن جامعه اسلامی هم اقدام کنیم.
اربعین، تمرین عینی قیام اجتماعی
وی با اشاره به پدیده جهانی پیاده‌روی اربعین ادامه داد: اربعین یک تمرین واقعی برای قیام اجتماعی لله است؛ مردم در آن نه برای سود و منفعت شخصی، بلکه برای خدا و اهل‌بیت (ع)، اموال و جان و آبرویشان را خرج می‌کنند. به‌ویژه مردم عراق، که با همان داشته‌های ساده، میزبانانه‌ترین شکل مهمان‌نوازی را نشان می‌دهند.
این کارشناس دینی این حرکت را نمونه‌ای از «تمدن‌سازی اسلامی» دانست و اظهار داشت: تمدن اسلامی قرار نیست عجیب و پیچیده باشد؛ کافی است مردم برای خدا به میدان بیایند، مثل انقلاب اسلامی، مثل اربعین. اگر زبان قیام‌مان زبان خدا باشد، مردم فطرتاً همراه می‌شوند.
تضاد بنیادین با فردگرایی غربی
وی با بیان اینکه علت تعجب غربی‌ها از پدیده اربعین دقیقاً به ساختار تمدنی‌شان بازمی‌گردد، گفت: غرب از قرن نوزدهم به این‌سو، انسان را جایگزین خدا کرد. برایشان قابل‌درک نیست که کسی بی‌مزد و منت، شبانه‌روز برای دیگری خدمت کند. اربعین دیوار سودمحوری و فردگرایی آنها را فرو می‌ریزد. برایشان شوک است که می‌بینند کسی بدون سود مادی، با عشق خدمت می‌کند.
فقها و دانشگاهیان باید اجتماعی فکر کنند
حجت‌الاسلام عجمی با اشاره به ضعف نگاه اجتماعی در بین متدینین، تصریح کرد: خیلی‌ها در حوزه فردی آدم‌های خوبی هستند، اما وقتی پای اقدام اجتماعی برای خدا وسط می‌آید، سکوت می‌کنند. اینجا نیازمند تفکر اجتماعی هستیم. فقهای ما، جامعه‌شناسان و اساتید دانشگاه باید دین را با رویکرد اجتماعی ببینند. تا این نگاه تغییر نکند، قیام لله در جامعه شکل نمی‌گیرد.
رشوه؛ نمونه‌ای از خطای نگاه فردی
وی مثالی از مسائل روز جامعه را مطرح کرد و افزود: فرض کنید کسی در یک اداره می‌خواهد با رشوه کارش را راه بیندازد. اگر نگاهش فقط فردی باشد، توجیه می‌کند که راه دیگری ندارد. اما اگر نگاه اجتماعی داشته باشد، می‌فهمد این کارش کل نظام اجتماعی را خراب می‌کند. متأسفانه ما در فضای شیعه به‌دلیل سابقه نداشتن حکومت، به نگاه فردی خو گرفته‌ایم.
تجربه‌های موفق قیام اجتماعی
این کارشناس دینی با بیان اینکه نمونه‌های متعددی از قیام اجتماعی در فضای انقلاب اسلامی و پس از آن قابل مشاهده است، خاطرنشان کرد: راهیان نور، اردو‌های جهادی، هیئات مردمی، حتی برخی مناسک مثل اعتکاف، نماز جمعه و موکب‌داری همگی تمرین‌هایی برای قیام اجتماعی لله هستند. اینها باید تقویت و الگوسازی شوند.
رسانه؛ منشور نور اربعین
وی نقش رسانه‌ها را در این قیام اجتماعی بسیار مهم دانست و گفت: نور الهیِ اربعین مثل نوری است که وقتی از منشور می‌گذرد، رنگ‌های مختلفش دیده می‌شود. رسانه باید آن منشور باشد و ابعاد مختلف این نور را نشان دهد؛ چه رسانه سنتی مثل منبر، چه رسانه دیجیتال.
حجت‌الاسلام عجمی بیان داشت: رسانه‌نگار دینی باید خود اهل قیام لله باشد مثل شهید آوینی که صدایش، بیانش، نوشته‌هایش همه از یک فهم عمیق نشأت می‌گرفت. اگر کسی خودش اهل این فضا نباشد، نمی‌تواند نور اربعین را به‌درستی بازتاب دهد.
تمدن‌سازی از همین‌جا آغاز می‌شود
وی پیاده‌روی اربعین را الگویی عملی برای ساخت مدینه فاضله دانست و ادامه داد: تمدن اسلامی از همین قیام‌های مردمی آغاز می‌شود. اربعین فقط یک راهپیمایی نیست، یک مدل تمدنی است که اگر جدی گرفته شود، می‌تواند پایه‌گذار جامعه الهی آینده باشد و این نیاز به یک کار رسانه‌ای و فکری عظیم دارد.
انتهای پیام/
