خون مصنوعی؛ امیدی نو برای نجات جان بیماران در شرایط بحرانی

به گزارش خبرنگار آنا به نقل از The Week ؛ دانشمندان در ایالات متحده موفق به توسعه نوعی خون مصنوعی شده‌اند که می‌تواند در شرایط اضطراری، به‌ویژه در صحنه‌های تصادف یا میدان‌های نبرد، جان انسان‌ها را نجات دهد. این پیشرفت پزشکی که به رهبری دکتر آلن داکتر در دانشکده پزشکی دانشگاه مریلند در حال انجام است، امید تازه‌ای برای مقابله با مرگ‌های ناشی از خونریزی شدید خارج از بیمارستان ایجاد کرده است.

طبق آمارها، سالانه ده‌ها هزار نفر در آمریکا قبل از رسیدن به بیمارستان و دریافت خون‌رسانی مناسب، به دلیل خونریزی شدید جان خود را از دست می‌دهند. یکی از دلایل اصلی این مرگ‌ها، نبود امکان نگهداری و حمل خون واقعی در شرایط میدانی است؛ چراکه خون به سرعت فاسد می‌شود و نیاز به دمای کنترل‌شده دارد.

پژوهشگران برای حل این مشکل، در حال توسعه نوعی خون مصنوعی پودری هستند که می‌توان آن را به‌راحتی ذخیره کرد و در لحظه نیاز، با ترکیب با آب، در عرض چند دقیقه به کار گرفت. این فرآورده که از هموگلوبین انسانی به‌دست‌آمده از خون‌های تاریخ‌گذشته ساخته شده، درون پوششی از چربی قرار می‌گیرد تا همانند سلول‌های قرمز طبیعی خون عمل کرده و اکسیژن را به اندام‌های بدن برساند.

آلن داکتر، سرپرست این پروژه تحقیقاتی، می‌گوید: ما موفق شده‌ایم هموگلوبین را در یک ساختار محافظ مصنوعی قرار دهیم که هم ایمنی را افزایش می‌دهد و هم عملکردی شبیه به سلول‌های خونی طبیعی دارد. این سلول مصنوعی در دمای اتاق قابل نگهداری است و می‌تواند انقلابی در مراقبت‌های اورژانسی ایجاد کند.

این خون مصنوعی با نام تجاری ErythroMer در آزمایش‌های حیوانی نتایج امیدوارکننده‌ای داشته است. به عنوان مثال، در یکی از آزمایش‌ها، پس از تزریق سه سرنگ خون مصنوعی به خرگوشی که دچار خونریزی شدید شده بود، حیوان ظرف چند دقیقه علائم حیاتی خود را بازیافت، تحرک خود را از سر گرفت و علائم اکسیژن‌رسانی طبیعی، از جمله صورتی شدن چشم‌ها و گوش‌ها، مشاهده شد.

این فرآورده نه‌تنها در پزشکی اورژانس غیرنظامی کاربرد دارد، بلکه پتانسیل بالایی برای استفاده در میدان‌های جنگ دارد. وزارت دفاع ایالات متحده با تخصیص بیش از ۵۸ میلیون دلار به این پروژه، در تلاش است تا بتواند از این خون مصنوعی برای درمان سریع مجروحان نظامی در شرایطی که دسترسی به تجهیزات کامل پزشکی وجود ندارد، استفاده کند.

سرهنگ جرمی پمپلین، مدیر پروژه در آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی (DARPA) می‌گوید: هم‌اکنون نیز خونریزی شدید، اصلی‌ترین علت مرگ‌های قابل پیشگیری در میدان جنگ است. چنین محصولی می‌تواند جان بسیاری را نجات دهد.»

تیم تحقیقاتی داکتر که با حمایت شرکتی به نام KaloCyte کار می‌کند، هم‌اکنون مشغول انجام صدها آزمایش حیوانی برای ارزیابی ایمنی و اثربخشی این خون مصنوعی است. طبق اعلام آن‌ها، نتایج تا این لحظه مثبت بوده، اما برای ورود به فاز انسانی، نیاز به تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) وجود دارد.

داکتر ابراز امیدواری کرده است که طی دو سال آینده، آزمایش‌های بالینی روی انسان آغاز شود. در همین حال، یک تیم تحقیقاتی در ژاپن نیز به‌صورت موازی در حال آزمایش نمونه‌ای مشابه از خون مصنوعی روی انسان‌هاست.

با وجود این پیشرفت‌ها، برخی کارشناسان با احتیاط به این موضوع نگاه می‌کنند. تیم استپ، مشاور شرکت Chart Biotech، معتقد است که اگرچه این رویکرد امیدبخش است، اما به دلیل شکست‌های گذشته در ساخت خون مصنوعی، تنها آزمایش‌های بالینی می‌توانند اثربخشی نهایی آن را تایید کنند.

وی ادامه داد: تاکنون پروژه‌های زیادی با امید به تولید خون مصنوعی آغاز شده‌اند، اما بسیاری از آن‌ها در مرحله ایمنی شکست خورده‌اند. اگرچه خوشبین هستم، اما نمی‌توان با قطعیت روی موفقیت یک فناوری خاص شرط بست.

با این حال، اگر آزمایش‌های انسانی موفقیت‌آمیز باشند، خون مصنوعی می‌تواند انقلابی در پزشکی اورژانس، کمک‌های اولیه میدانی، و مدیریت بحران‌های طبیعی و نظامی ایجاد کند؛ و جان هزاران نفر را نجات دهد.