نقش دانشگاه در جنگ فناوری و دفاع از استقلال ملی

مهدی نقدی بهار در گفتگو با آنا با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری، صحبت‌های رهبری را متناسب با دغدغه‌های روز جامعه علمی و دانشجویی دانست و بیان کرد: این موضوع نیازمند تحلیل چندبعدی است. از یک سو، ایجاد زیرساخت‌هایی مانند پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد، و صندوق‌های نوآوری، همراه با برنامه‌هایی مثل فرصت‌های مطالعاتی ویژه نخبگان و معافیت از خدمت سربازی برای فناوران، نشان‌دهندۀ گام‌های مثبت در این زمینه است، رشد شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها نیز حاکی از ایجاد فضایی برای مشارکت نخبگان است. اما از سوی دیگر، چالش‌های جدی مانند فرار مغز‌ها به دلیل محدودیت‌های مالی و بوروکراسی اداری، فاصلۀ معنادار میان دانشگاه و صنعت که منجر به ضعف در تجاری‌سازی پژوهش‌ها می‌شود، کمبود سرمایه‌گذاری خطرپذیر برای طرح‌های نوآورانه، و قوانین دست‌وپاگیر در انتقال فناوری و مالکیت فکری، همچنان مانع بزرگی بر سر راه بهره‌برداری کامل از ظرفیت نخبگان هستند. امروز، جنگ‌ها در کنار جنگ اقتصادی و جنگ فناورانه، وارد حوزه علم شده‌اند. دانشگاه‌ها چند سالی است که تحقیقات خوبی در بحث اقتدار علمی آغاز کرده‌اند.

نخبگان علمی، محور اقتدار و توسعه فناوری کشور

وی با تأکید بر فرمایش رهبری که «علم اقتدار می‌آورد» ادامه داد: جامعه‌ای که به سمت علم حرکت کند، هم بازدارندگی دارد و هم در حوزه دفاعی قوی عمل خواهد کرد. بر همین اساس، قوه اقتصادی ما نیز باید مبتنی بر علم باشد تا بتواند در برابر تهدیدات دشمن ایستادگی کند. نقش نخبگان در پنج محور کلیدی قابل تبیین است: نخست، انجام پژوهش‌های مسئله‌محور و کاربردی که نیاز‌های واقعی صنعت و جامعه در حوزه‌هایی مانند انرژی‌های پایدار، سلامت و کشاورزی را هدف بگیرد و به تبدیل ایده‌های نظری به محصولات قابل تجاری‌سازی بینجامد؛ مثلاً پژوهش‌های کاربردی مانند توسعۀ مدل‌های حسابداری مدیریت برای صنایع خاص مثل مدل‌های هزینه‌یابی نوین در صنعت خودروسازی یا طراحی سامانه‌های گزارشگری مالی متناسب با استاندارد‌های بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) که به حل مشکلات واقعی بنگاه‌ها کمک می‌کند.

عضو هیئت علمی گروه حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال ادامه داد: دومین راهبرد، ایجاد پل ارتباطی بین دانشگاه و صنعت از طریق همکاری مستقیم با بنگاه‌های اقتصادی برای حل چالش‌های فناورانه و مشارکت در طراحی برنامه‌های درسی متناسب با نیاز‌های بازار کار است، مثلاً ارتباط دانشگاه با صنعت از طریق مشاوره به سازمان‌ها در پیاده‌سازی سامانه‌های ERP یا همکاری با نهاد‌های نظارتی مانند سازمان بورس برای اصلاح مقررات گزارشگری مالی از جمله مصادیق این راهبرد است.

این استاد دانشگاه سومین راهبرد را توسعه کارآفرینی دانش‌بنیان با تأسیس استارتاپ‌ها و شرکت‌های نوآورانه و جذب سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر دانست و چهارمین رویکرد دانشگاهیان را ایفای نقش مشاوره‌ای و سیاست‌گذاری با ارائه راهکار‌های علمی به نهاد‌های حاکمیتی و مشارکت در شورا‌های عالی علوم و فناوری با هدف ایفای نقش سیاست‌گذاری قلمداد کرد. وی مصداق علمیاتی این راهبر را مشارکت در تدوین استاندارد‌های ملی حسابداری یا ارائه طرح‌های اصلاحی برای نظام مالیاتی کشور عنوان کرد. 

نقدی بهار تربیت نسل آینده نیروی انسانی از طریق پرورش دانشجویان خلاق با مهارت‌های بین‌رشته‌ای و انتقال تجربیات عملی را به عنوان پنجمین راهبرد دانست و دهه چهارم انقلاب را دهه تمرکز بر علم و فناوری توصیف کرد.

وی گفت: ما به یک انقلاب و رستاخیزعلمی نیاز داریم. همه پژوهشگران و نخبگان باید برای رسیدن به قله‌های علمی تلاش کنند و این مسیر نباید کند شود. باید گامی بلند در این زمینه برداریم. ما برای رسیدن به اقتدار علمی، شهدای هسته‌ای داده‌ایم؛ اینها پیام‌آور الگویی برای پیشرفت ما بوده‌اند. دانشگاه می‌تواند از طریق ایجاد سازوکار‌های نهادی پایدار با بخش صنعت و دولت ارتباط مؤثر برقرار کنند، که این امر مستلزم اجرای راهکار‌های عملیاتی در سه سطح است.

عضو هیئت علمی گروه حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال سطح اول این اقدامات را آموزشی خواند و گفت: بازنگری در برنامه‌های درسی با مشارکت فعال صنعت مانند طراحی دوره‌های مشترک کارآموزی، ایجاد رشته‌های میان‌رشته‌ای مانند حسابداری فناوری اطلاعات و برگزاری کارگاه‌های حل مسائل واقعی صنایع از جمله برنامه های کاربردی در این سطح میتوان تعریف کرد. 

 نقدی بهار در بخش دوم سخنان خود بر ضرورت تقویت پیوند میان دانشگاه، صنعت و نهادهای حاکمیتی تآیید کرد و گفت: در سطح پژوهشی، باید کنسرسیوم‌های پژوهشی با محوریت چالش‌های فناورانه ملی  مانند مشارکت مرکز تحقیقات حسابداری و مالی دانشگاه با بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در پروژه‌های کلان شکل بگیرد.

وی در بخش سوم صحبت‌های خود ادامه داد: در سطح نهادی نیز می‌توان انتقال فناوری (TTO) را به عنوان پل ارتباطی راه‌اندازی کرد. همچنین ایجاد صندوق‌های ضمانت برای تجارت‌سازی تحقیقات و تدوین تفاهم‌نامه‌های عملیاتی با نهادهای حاکمیتی، مانند همکاری دانشگاه آزاد با وزارت امور اقتصادی و دارایی در به روزرسانی استانداردهای حساب عمومی، ضروری است.

این استاد دانشگاه سیاست تشویق را لازمه تقویت این ارتباطات دانست و افزود: باید برای صنایعی که با دانشگاه‌ها همکاری پژوهشی دارند، معافیت مالیاتی در نظر گرفت. همچنین اعطای امتیازات خاص به اعضای هیئت علمی مشارکت کننده در پروژهای کاربردی و ایجاد بانک اطلاعاتی یکبارچه از نیازهای صنعت است.

نقدی بهار با اشاره به تلاش‌های دانشمندان جوان افزود: دانشمندان ما با سخت‌کوشی، به استقلال علمی دست یافته‌اند و امروز در علوم هسته‌ای، فناوری سلول‌های بنیادی، صنایع ماهواره‌ای، نظامی، موشکی و پهپادی و حتی در مراکز صنعتی به پیشرفت‌های قابل‌توجهی دست یافته‌ایم. اینها الهام‌بخش نسل دانشجو هستند. دشمنان ما تحمل این دانش بومی را ندارند و به دنبال وابسته نگه‌داشتن ما هستند. اما ما ثابت کردیم که می‌توانیم مستقل باشیم؛ همان‌طور که در شعار استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی آمده، باید به استقلال علمی نیز برسیم.

وی همچنین از انتقال دانش به جبهه مقاومت به عنوان نمونه‌هایی از بلوغ علمی کشور یاد کرد. 

نقش استادان در ارتقاء شعور اجتماعی و تربیت نسل متعهد

عضو هیئت علمی گروه حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال با اشاره به اینکه اساتید چه نقشی در ارتقاء شعور اجتماعی، تقویت اتحاد ملی و تربیت نسل متعهد ایفا می‌کنند گفت: اساتید در چهار حوزه نقش اصلی را ایفا می‌کنند نخست، آموزش عمومی با تدریس درس‌هایی مانند فلسفه اخلاق و برگزاری کارگاه‌های تحلیل مسائل است.

نقدی بهار دومین حوزه را تقویت همبستگی ملی دانست و در ادامه به سومین حوزه اشاره کرد: سوم، پرورش نیروی انسانی متعهد است که با تلفیق آموزش تخصصی و اخلاق حرفه‌ای ممکن است و الگوهای ملی موفق را معرفی می‌کند. تجربیات موفق جهانی همچون مدل‌های «خدمت اجتماعی اجباری»، برنامه‌های «اساتید جامعه‌نگر» و پروژه‌های «علم در خدمت جامعه» نشان می‌دهد که نقش بهینه اساتید زمانی محقق می‌شود که بین سه عنصر تخصص علمی، مسئولیت اجتماعی و استقلال فکری توازن برقرار شود، تا دانشگاه هم به عنوان مغز متفکر جامعه و هم وجدان بیدار ملت عمل کند.

وی در پایان گفت: فضای دانشگاه دارای قابلیت‌ها و چالش‌های متعددی است که باید به صورت واقع‌بینانه مورد ارزیابی قرار گیرد. از یک سو، وجود نهاد‌های فرهنگی مانند کانون‌های بسیج بستر‌هایی را برای ترویج ارزش‌های انقلابی فراهم کرده‌اند. بسیاری از واحد‌ها میزبان نشست‌های گفتمان‌سازی انقلابی با حضور چهره‌های تاثیرگذار بوده و برخی اساتید با تلفیق مباحث علمی با مبانی انقلابی در سرفصل‌های درسی، به تقویت این مفاهیم می‌پردازند. از سوی دیگر، برخی چالش‌های ساختاری مانند کم‌رنگ شدن ارتباط نسل جدید با آرمان‌های اصلی انقلاب، سیطره فضای مجازی با محتوای متناقض، و گاهی نگاه فرمالیته به برنامه‌های انقلابی، تاثیرگذاری این فعالیت‌ها را محدود کرده است. بنده معتقدم به جای شور زودگذر، باید بر «شعور انقلابی» تاکید شود که مبتنی بر درک عمیق مفاهیمی مانند عدالت‌خواهی و پیشرفت علمی است.