دانشگاه، قلب تپنده تمدن اسلامی؛ نقش نخبگان علمی در ساختاردهی فناوری، فرهنگ و هویت جامعه اسلامی
طاهره زرنگار، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، پژوهشگر و کارشناس ارشد فرهنگی و اجتماعی، مشاور خانواده و مسئول کانون آموزشی و پژوهشی نخبگان، در گفتوگو با خبرگزاری آنا درباره نقش نخبگان علمی در توسعه فناوری و ابزار‌های اقتصاد دانش‌بنیان جامعه اسلامی اظهار کرد: سیاست‌های کلی که بر‌مبنای اهداف و آرمان‌ها در قانون اساسی تدوین می‌شوند و تعیین کننده چارچوب‌ها و جهت‌گیری‌های کلان کشور هستند و این مسئله به عنوان ابزاری در دست رهبری جامعه اسلامی و به منظور راهبری کلان کشور در مسیر ارزش‌ها طراحی شده است تا تعیین کننده حدود، ضوابط، قوانین و مقررات کشور باشد. برای اطمینان از اجرایی شدن این سیاست‌ها صلاحیت نظارت بر حسن اجرای این سیاست‌ها بر اساس بند ۲ اصل ۱۱۰ قانون اساسی پیش‌بینی شده تا ضامن تحقق اجرای سیاست‌های کلی نظام باشد.
مسئول کانون آموزشی و پژوهشی نخبگان ادامه داد: جزئیات و سازوکار‌های این نظارت در قانون اساسی مشخص نشده است چرا که از منظر قانون‌گذار قانون اساسی ولی فقیه براساس جایگاهی که در نظام جمهوری اسلامی دارد می‌تواند راه‌ها و شیوه‌های مختلفی را تعیین و ابلاغ کند.
وی در مورد نقش اصلی نخبگان علمی بیان کرد: اهداف و تأثیرات سیاست‌ها باید معرفی شود، قلمرو اثر سیاست‌ها مشتمل بر اشخاص و نهاد‌های اثرپذیر و استثنائات آن باید بیان شود، تاریخ لازم‌الاجرا شدن سیاست‌ها باید تعیین شود، همچنین الزامات تعیین سیاست‌ها باید ذکر شود و قوانین و مقررات مورد نیاز برای اجرای سیاست‌ها بیان و فهرستی از قوانین مغایر با سیاست‌ها ارائه شود.
زرنگار در پاسخ به این پرسش که دانشگاه‌ها چگونه می‌توانند یادگیری را ارتقا دهند، گفت: نظریه‌پردازان معتقدند هر آموزشی منجر به یادگیری می‌شود، اما میزان عمق و پایداری در روش‌های مختلف آموزشی متفاوت است. در برخی از روش‌ها انجام تکالیف صرفاً برای رضایت استاد و کسب امتیاز است که مهم‌ترین هدف است، یعنی به کارگیری آموزش در دانشجو به نحو مطلوب محقق نمی‌شود. در این مسیر محققان پی بردند برای آموزش کارآمد به تغییر روش یادگیری از سطحی به عمق نیاز است. اهمیت این نکته آن است که هیچ تغییری در رفتار یادگیرنده رخ نمی‌دهد مگر آنکه از میل درونی و احساس نیاز به آن سرچشمه گرفته باشد؛ در مسیر تأثیرگذاری و نفوذ هرچه بیشتر آموزش‌ها در محیط دانشگاه باید به دنبال شرایطی بود که آموزه‌های علمی از جاذبه و تناسب بیشتری با نیاز‌های دانشجویان برخوردار باشد تا نقش بهتری را ایفا کنند.
وی به نقش اساتید دانشگاه در ارتقاء شعور اجتماعی، اتحاد ملی و تربیت نسل متعهد اشاره کرد و گفت: یکی از عوامل موفقیت انسان‌ها نظم فکری است. تاریخ علم مملو از نظم فکری است؛ نظم فکری ضمن سامان‌دهی ذهن و روان انسان، حرکت علمی فرد را مدیریت می‌کند. چنین فردی از این شاخه علمی به شاخه دیگر نمی‌پرد و سیر حرکت علمی او منطقی و قابل دفاع است. نظم فکری، آرامش درون می‌آورد و زمینه رشد و خلاقیت را فراهم می‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: برنامه‌ریزی نیز رکن اساسی موفقیت است و متشکل از پنج عنصر است: هدف، روش، وسایل، عمل و ارزشیابی است. برنامه‌ریزی درست برنامه‌ای است که متناسب با اهداف، امکانات، زمان و مکان دانشجو باشد و آنها را برای رسیدن به هدف هدایت کند. اساتید دانشگاه با برنامه‌ریزی و مدیریت درست نقش بسیار خطیری دارند. استاد باید مسئولیت خود را در قبال جامعه‌ای که در آن رشد یافته است، بداند و این مسئولیت را در ذهن دانشجویان تجلی بخشد.
زرنگار اظهار کرد: یکی از مباحث مهم حوزه اخلاق و سیاست، کنشگری اخلاقی سیاسیون است. ورود دانشجویان به فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی باید با مهارت‌های اخلاقی همراه باشد. در تحلیل سیاسی باید انصاف، قدرت نقد و بصیرت تقویت شود و دانشجویان نباید بدون مقدمات لازم به نتیجه‌گیری و موضع‌گیری برسند. سعه صدر و تحمل دیدگاه‌های مخالف باید در فضای دانشگاه تقویت شود.
وی گفت: اختلاف میان احزاب و سیاسیون مادامی به دنبال بهترین راه‌حل‌ها برای مشکلات جامعه باشد، می‌تواند منشأ راه‌حل‌های درمان باشد. اصل موضوع اجتماعی و موضع سیاسی در اخلاق مدنی مطلوب است و شرایط باید بیان شود و مبانی تحلیل سیاسی تقویت شود. اهداف دانشجویان در تشکل‌های سیاسی باید اول الهی و دوم هدایت فکری مردم و پرهیز از بازی قدرت باشد. اساتید و کارشناسان فرهنگی و سیاسی دانشگاه در این زمینه نقش بسیار مهمی دارند.
زرنگار درباره وظیفه نویسندگان و گویندگان به عنوان حافظان عزت ملی نیز گفت: هویت جمعی و ملی ملت ایران نظام اسلامی است که هم دارای کاربرد ملی، هم اسلامی و هم جهانی است. این هویت فراملی است، نظام اسلامی دارای تأثیرات گسترده‌ای است. انقلاب اسلامی و قدرت مرد الهی امام خمینی (ره) ثابت کرد قدرت دین و معنویت بر قدرت مادیت و پول و سلاح غلبه دارد. تردید‌ها باید از ذهن‌ها زدوده شوند. نویسندگان و گویندگان فضای علمی و رسانه‌ای کشور وظیفه دارند به درستی عزت ملی را حفظ کنند.
پژوهشگر و کارشناس ارشد فرهنگی و اجتماعی درباره نقش دانشگاه در تقویت روحیه جامعه و رفع مشکلات فرهنگی و اجتماعی اظهار کرد: دانشگاه می‌تواند در این زمینه نقشی ایفا کند. استقلال فرهنگی بالاترین نوع استقلال است و تامین کننده آن از استقلال سیاسی و اقتصادی مهم‌تر است. فرهنگ، هویت هر ملت است و نباید جریحه‌دار شود. دانشگاه‌ها باید سبک زندگی اسلامی ایرانی را دنبال کنند و مصادیق آن را مشخص کنند و دستورالعمل‌ها و جزوه‌هایی منتشر کنند. سبک زندگی اسلامی ایرانی باید در اهداف، روش‌ها و رفتار اجتماعی مشخص شود. همانطور که علم را ترویج می‌کنیم، صنعت را ترویج می‌دهیم و به اختراع و نوآوری می‌پردازیم و از مبتکران و مخترعان تمجید می‌کنیم پس باید به معنویت هم توجه کنیم. ترویج فرهنگ شهدا، فرهنگ بسیجی، ترویج و تقویت روحیه انقلابی، حفظ و تقویت اعتماد به نفس ملی تقویت فرهنگ کار جمعی، ترویج فرهنگ کتابخوانی اینها همه از روش‌های مفید و موثری است که دانشگاه‌ها برای تقویت روحیه جامعه و رفع مشکلات اجتماعی فرهنگی باید به آن اهتمام بورزند.
زرنگار درباره تضمین به‌کارگیری پژوهش‌های دانشگاهی در حل مسائل جامعه گفت: با آسیب‌شناسی وضعیت موجود و فهم صحیح آرمان مطلوب می‌توان به هدف رسید. ارتقاء نقش‌ها نیازمند مشورت و اخذ نظرات متخصصان و استفاده از تجارب آنها است. مشکلات واقعی بشر غالباً مشکلات روحی، ناامنی و تنهایی است اسلام ناب، قرآن کریم و احکام آسمانی می‌توانند آن را نجات دهند. اسلام با شاخصه‌های ایمان، علم و اخلاق می‌تواند، پیشرفت را به امت اسلامی و بشریت هدیه دهد. جمهوری اسلامی اسوه و الگو باقی خواهد ماند؛ دشمنان و شیاطین برای پایین آوردن جمهوری اسلامی از این مرتبه به جایی نخواهند رسید. انقلاب اسلامی، یک الگوی جدید برای زندگی اجتماعات بشری و کشور‌ها است اگر خوب عمل کنیم این الگو برای جوامع بشری شاید تا قرن‌ها الگوی یگانه خواهد بود. اگر در این زمینه مدیریت هوشمندانه باشد و برای نسل جوان ما مطلب تبیین شود، منجر به خروج نخبگان از کشور نخواهد شد.
وی در پایان درباره انتظارات از دانشگاه و حاکمیت برای رفع نواقص و رسیدن به جهش‌های علمی گفت: بدون داشتن مکتب، فکر و ایمان و بدون تلاش و هزینه‌کردن، تمدن‌سازی ممکن نیست. مکتب توحید، هدایت کننده علم، صنعت و پیشرفت است و تمدنی بزرگ و ریشه دار می‌سازد. نخبگان دانشگاهی، حوزویان، رسانه‌ها، مدیران و کسانی که سرفصل‌های آموزشی را تعیین می‌کنند، همه مسئولیت خطیری بر دوش دارند. حفظ و تقویت هویت ملی بسیار مهم و نقش‌آفرین است همچنین کسانی که سرفصل‌های آموزشی را برای کتاب‌های درسی تعیین می‌کنند رسالت و وظیفه سنگینی بر دوش دارند؛ عزم انسان تعیین کننده است؛ حفظ و تقویت هویت ملی می‌تواند در این زمینه بسیار مفید، اثرپذیر و نقش‌آفرین باشد.
انتهای پیام/
