این هک نیست، پس نهراسید!

پشت تلفن دوستم با نگرانی گفت: «گوشی‌م این روزا بی‌دلیل داغ می‌کنه... نکنه هک شده باشم؟» این جمله‌ای است که نه‌تنها از زبان او، بلکه از بسیاری از اطرافیانم در هفته‌های اخیر شنیده‌ام. پرسشی ساده، اما پر از اضطراب…

گوشی هوشمند، همراه همیشگی ماست؛ حافظ خاطرات، راهنمای مسیرها، منبع آگاهی و گاهی هم سنگ صبور تنهایی‌ها. اما وقتی این دوست همیشه‌همراه، بی‌دلیل داغ می‌شود و حرارتش کف دستمان را می‌سوزاند، سؤال‌هایی مثل «نکند گوشی‌م ویروسی شده؟»، «آیا باتریش در حال انفجار است؟» یا «آیا هک شدم؟» مثل آتش در ذهن شعله‌ور می‌شود. با خواندن نظرات افراد متخصص، فهمیدم که آن‌چه ما داغی گوشی می‌نامیم، لزوماً فاجعه یا حمله سایبری نیست، بلکه گاهی فقط حاصل رفتار‌های ناآگاهانه روزمره ماست. گوشی‌ها در حالت عادی تا دمای حدود ۳۵ درجه سانتی‌گراد عملکرد بهینه‌ای دارند. اما وقتی از ۴۰ درجه عبور می‌کنند، یعنی وارد محدوده هشدار شده‌اند. این افزایش دما دلایل متعددی دارد:

شارژر‌های غیراستاندارد، در ظاهر ساده‌اند. اما همین کابل‌های غیراستاندارو بی‌نام‌ونشان می‌توانند با نوسان ولتاژ، باعث سوختن قطعات داخلی گوشی شوند و باتری را فرسوده کنند. روشنایی بالای صفحه نمایش در فضای بسته، دشمن پنهان باتری است. هر چه بیشتر، گوشی داغ‌تر. مخصوصاً وقتی نیازی به آن نیست. برنامه‌های مشکوک و غیررسمی؛ نصب‌شان آسان و حذف‌شان سخت است. آنها در پس‌زمینه کار‌هایی می‌کنند که ما از ان بی‌خبر هستیم. استفاده از توان و ظرفیت «پردازنده مرکزی» گوشی (CPU) برای انجام کار‌های مختلف از آن جمله کار‌ها است که باعث می‌شود گوشی داغ شود. هر برنامه‌ای که در گوشی اجرا می‌شود، بخشی از قدرت پردازنده رو به خودش اختصاص می‌دهد. حال اگر یک برنامه بدون اینکه ما متوجه شویم، پشت‌صحنه دائماً فعال باشد، مثلاً اطلاعات بفرستد، موقعیت مکانی بگیرد، یا خودش را به‌روز کند، درحال استفاده از پردازنده است؛ وقتی هم برنامه‌های زیادی یا برنامه‌های سنگین، هم‌زمان مشغول مصرف پردازنده باشند، فشار روی CPU زیاد می‌شود، دمای گوشی بالا می‌رود و باتری هم زودتر خالی می‌شود.

وقتی Wi-Fi و موبایل دیتا هر دو روشن‌اند، گوشی درگیر جابه‌جایی بین آنهاست مثل دویدن بی‌دلیل میان دو مقصد. در نتیجه وقتی به آن نیازی نیست خاموش باشد بهتر است. حال بیایید بینیم که یک مشاور امنیت فناوری اطلاعات دراین‌باره چه می‌گوید. علی کیایی‌فرد، درباره دلایل دیگر داغی گوشی به آناتک گفت: «فیلترشکن‌ها فقط برای دور زدن فیلترینگ نیستند، بلکه فرآیند‌های سنگینی روی پردازنده انجام می‌دهند. مخصوصاً وقتی سرعت اینترنت کند باشد، اپ‌ها تلاش مضاعف می‌کنند تا به سرور‌ها برسند، این یعنی مصرف بی‌وقفه CPU و داغ شدن.» درباره گرمای گوشی می‌توان ساعت‌ها صحبت کرد که دیگر حتی فرصت فکر کردن به اینکه نکند گوشی هک شده است نباشد. مثلا یکی دیگر از آن دلایل، زمانی است که گوشی در منطقه‌ای با آنتن ضعیف قرار دارد، مدام در حال سوئیچ بین BTS‌های مختلف است؛ تلاشی بی‌نتیجه که تنها مسبب داغ شدن گوشی می‌شود و از عمر دستگاه می‌کاهد.

پس به این نتیجه رسیدیم که هر داغ شدنی لزوما هک شدن نیست و واقعیت این داغ شدن گاهی فقط حاصل چند رفتار ساده است؛ روشن ماندن اینترنت در حین استفاده از وای‌فای، یا شارژر ارزان‌قیمتی که برای گوشی‌ما طراحی نشده؛ همین موارد ساده هستند که اگر نادیده گرفته شوند، می‌توانند در بلندمدت به خرابی جدی یا حتی خطرات ایمنی منجر شوند. اما راهکار‌های مقابله با این دشمنان پنهانی گوشی چیست؟

در مناطق کم‌آنتن، حالت هواپیما را فعال کنید. وقتی به وای‌فای وصل هستید، داده موبایل را خاموش کنید. از شارژر‌های اصلی و معتبر استفاده کنید. اپ‌های غیرضروری در پس‌زمینه را ببندید. روشنایی صفحه را در محیط داخلی کاهش دهید و گوشی و اپ‌ها را همیشه به‌روز نگه دارید. همان‌طور که ما نیاز به استراحت داریم، گوشی‌ها نیز گاهی به یک نفس عمیق نیاز دارند. ما عادت کرده‌ایم که گوشی برای ما کار کند، حتی بیشتر از توانش. اما هر پردازنده‌ای، هر باتری‌ای، هر مدار کوچکی هم، محدودیت دارد و پشت هر دمای بالا، شاید فقط یک فریاد خاموش باشد! دفعه بعد که حس کردی گوشی داغ شده، لحظه‌ای فکر کن؛ شاید لازم است نه تنها گوشی، بلکه ما هم گاهی از این حجم اتصال و سرعت، کمی فاصله بگیریم...