ایران تنها یک بندر ندارد/ آتش به بازار کالای اساسی نخواهد رسید

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری آنا، با ادامه‌دار شدن آتش‌سوزی گسترده بندر رجایی شهر در پس انفجار‌هایی با دلایل نامعلوم، نگرانی‌های مختلفی در سطح جامعه شکل گرفته که بخش مهم آن اقتصادیست. فارغ از اهمیت تعداد مجروحان و وضعیت شهری بندرعباس، ابهامات درباره میزان خسارات وارده به این بندر و کالا‌های موجود در آن شدت گرفته و برخی صحبت‌ها درباره از بین رفتن اقلام اساسی و احتمال بروز موج گسترده گرانی‌ها در بازار‌های کالایی شنیده می‌شود. حتی تغییر نرخ ارز آن هم در شرایطی که تنش‌های دیپلماتیک کاهش یافته و طی چند روز گذشته دلار آزاد در کانال ۷۹ هزار تومان مبادله می‌شد، نشان‌دهنده تاثیرگذاری مهم این آتش‌سوزی در بخش‌های مختلف اقتصاد است. اما آنکه آیا این تاثیر صرفا روانی بوده و ردپای آن به وضوح در بازار دیده خواهد شد یا خیر، نکته‌ای قابل بررسی است.

نگرانی بابت هزینه‌های زنجیره تامین نیست

بندر شهید رجایی‌ به عنوان یکی از مهمترین بنادر استراتژیک ایران در ترانزیت کالاها، ظرفیت سالانه بیش از ۸۸ میلیون تن کالا را دارد. بدون در نظرگرفتن موقعیت طلایی این بندر در جهان، باز هم رجایی شهر با داشتن ۴۰ پست اسکله، جزو مهم‌ترین دروازه‌های تجارت ایران است و واردات اقلام مهم کشور و کالا‌های اساسی، تاحدی از طریق این بندر انجام می‌شود. یکی از نگرانی‌های فعالان اقتصادی در پس آتش‌سوزی‌های این بندر، خسارات مربوط به ظرفیت حمل ونقل کشور است؛ ایران پیش از این نیز با کمبود ماشین‌آلات حمل ونقل و چالش‌های ترانزیت کالا به دلیل ضعف تجهیزاتی مواجه بود و حال با از بین رفتن ماشین‌ها و کانتینرها، این نگرانی بیشتر شده است.

نباید فراموش کرد بخش مهمی از هزینه تمام‌شده کالا‌ها را فعالیت‌های زنجیره تامین و حمل بار شامل می‌شود. با کمبود ماشین‌آلات برای جابه‌جایی ها، هزینه‌ها دچار تغییرات جدی خواهد شد. در این باره مسعود دانشمند، عضو هیئت مدیره کانون موسسات حمل ونقل در گفت‌و‌گو با خبرنگارآنا اعلام کرد: نگرانی درباره ظرفیت کانتینری و همچنین وضعیت عملکرد بندر شهیدرجایی  پس از اطفای حریق وجود ندارد. چراکه آتش‌سوری محدود در انبار کانتینر‌ها و بار‌ها بوده و بخش حمل‌ونقل در آینده چه زمینی و چه دریایی در اینده دچار مشکل ناشی از این اتفاق نخواهد شد.

مشکل کانتینر نداریم

دانشمند در صحبت‌های خود درباره وضعیت بندر شهید رجایی و ابهامات موجود تاکید کرد: ۵۰ درصد واردات اقلام استراتژیک مانند گندم و جو توسط بندر امام‌خمینی (ره) انجام می‌شود. بندر شهید رجایی بیشتر در بخش وادرات قطعات یدکی، مواد اولیه تولید صنعتی به‌ویژه صنعت داروسازی فعال است. تنها پیش‌بینی که برای ادامه می‌توان داشت، بروز اختلال در روند تامین خوراک اولیه صنایع است؛ هنوز مشخص نیست چه میزان از مواد اولیه آسیب دیده و آیا اقلامی که به ظاهر سالم هستند، در باطن نیز قابل استفاده هستند یا خیر. 

وی ادامه داد: به عنوان مثال مواد اولیه بخش داروسازی اگر ظاهر سالمی داشته باشد، شاید در اثر گرمای بیش از حد یا آلودگی هوا دچار آسیب شده باشند. باید پس از اطفای حرق تمامی این کالا‌ها به آزمایشگاه برده شده و میزان آسیب شناسایی شود. برای بار‌کالاهای از دست رفته هم باید مجدد واردات صورت گیرد و کل این روند چند ماه زمان نیاز دارد. برای همین پیش‌بینی می‌کنیم که روند تامین خوراک صنایع، کمی با تاخیر باشد. اما به صورت کلی ایران تنها یک بندر ندارد و محدود نیست. بنادر دیگر در روند واردات کالا‌ها به کمک کشور خواهند آمد.

تعیین تکلیف‌ها زمان‌بر است

به گزارش آنا،از بین رفتن بار‌ها و عدم اطفای کامل حریق بندرشهید رجایی  تا به اکنون، نگرانی‌ها را بابت افزایش خسارت بیشتر کرده و هنوز معلوم نیست که هر بخش اقتصادی و تولیدی به چه میزان آسیب دیده است. سهم مهمی از فعالیت‌های تولیدی، مشروط به وجود مواد اولیه است که ایران در این مورد نیاز زیادی به واردات دارد. از این رو تولیدکنندگان و صنعتگران باید تا روشن شدن وضعیت بندر (اگر واردات کالا‌های موردنیاز آنها از بندر شهیدرجایی  انجام می‌شد) منتظر بمانند و سپس از بیمه دریافت خسارت کنند. فعالان اقتصادی معتقدند تا تعیین تکلیف پرداخت خسارت‌ها و جایگزین کردن کالا‌هایی به ویژه مواد اولیه برای تولید مجدد حداقل ٣ تا ۵ ماه زمان می‌برد. به عبارتی دیگر تا اوایل پاییز امسال باید منتظر باشیم زیان‌های امروز از سمت شرکت‌های بیمه پرداخت شود.

کالا‌های اساسی در بندر شهید رجایی نیست

علیرغم مشخص نبودن میزان دقیق مواد اولیه موجود در انبار‌های بندرشهید رجایی و درگیربودن کدام یک از صنایع در این باره از سوی مسئولان، یک مقام دولتی اعلام کرده تنها ۸ درصد کالا‌های استراتژیک از طریق این بندر تامین می‌شود و این میزان، رقمی نیست که بخواهیم درباره آن نگران باشیم.

میزان کل واردات کالا‌های اساسی از طریق بندر شهید رجایی در سال ۱۴۰۳، حدود ۳.۳ میلیون تن بود که ۴۰ درصد این حجم را گندم تشکیل می‌داد. از سویی دیگر در حالی که ۵۳ درصد کل حجم عملیات تخلیه و بارگیری کالا در کشور در بندر شهیدرجایی  انجام می‌شود، سهم واردات کالا‌های اساسی از این بندر ۸ درصد است. بندر امام خمینی (ره) بیشترین بار را در این باره به دوش کشیده و بندر مهمی برای تامین کالا‌های اساسی کشور با تامین حجم نزدیک ۶۰ درصد، شناخته می‌شود؛ بنابراین ضمن تایید گفته مقام مسئول درباره عدم وجود نگرانی برای تامین بازار‌های کالایی، باید گفت حتی در بدبینانه‌ترین حالت ممکن اگر تمام ۸ درصد کالا‌های اساسی موجود از بین روند، باز هم نباید در آینده شاهد تنش جدی در تامین کالا‌ها یا حتی گرانی به بهانه آتش‌سوزی بندر شهید رجایی‌ باشیم.