اقتصاد تک‌محصولی در مازندران رنگ می‌بازد؛ از ساخت ۵۰۰ا مگاوات نیروگاه خورشیدی تا تثبیت جایگاه سرزمین سبز

خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ استان مازندران در سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و سرسبزترین نقاط کشور به مرکز فعالیت‌های اقتصادی و کشاورزی تبدیل شده است، این استان نه‌تنها به دلیل منابع آبی غنی، باغ‌های حاصلخیز و طبیعت کم‌نظیرش شناخته می‌شود، بلکه به‌عنوان قطبی صنعتی با ظرفیت‌های بزرگ گردشگری نیز مطرح است.

با توجه به موقعیت جغرافیایی استثنایی مازندران و نیاز به استفاده بهینه از منابع موجود، برنامه‌های بسیاری به‌منظور توسعه پایدار این استان طراحی و اجرا شده است به‌طوری‌که اقدامات بزرگی برای نوسازی زیرساخت‌های گردشگری و بهبود شرایط اقتصادی در حوزه‌های مختلف از جمله کشاورزی، گردشگری و صنایع مرتبط در دستور کار استانداری مازندران قرار گرفته است.

این تلاش‌ها با هدف جذب بیشتر گردشگران داخلی و بین‌المللی طراحی شده و به بهبود کیفیت زندگی مردم و افزایش درآمد‌ها منجر خواهد شد.

یکی از اولویت‌های اصلی استانداری مازندران، نوسازی واحد‌های فرسوده در صنایع مختلف به‌ویژه در صنایع طیور و گلخانه‌هاست و این اقدامات به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که با بهره‌برداری بهینه از منابع و کاهش هزینه‌های تولید، ثمرات مثبتی را کسب کنند.

علاوه بر این با توجه به ظرفیت‌های موجود در استان مازندران، برنامه‌ریزی‌های منسجمی درراستای بهبود زیرساخت‌های گردشگری با هدف تأمین نیاز‌های اقتصادی و اجتماعی جامعه محلی و گسترش صنعت گردشگری در مازندران صورت گرفته است.

استان مازندران با داشتن جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی فراوان به‌عنوان یک استان گردشگرپذیر شناخته می‌شود؛ بنابراین، بهبود شرایط سفر و افزایش تعداد خطوط پروازی به مقاصد مختلف ازجمله موارد کلیدی در جذب گردشگر است.

استانداری مازندران در این راستا، برنامه‌هایی را برای برگزاری رویداد‌های فرهنگی و اجتماعی در کشور‌های همسایه و دیگر نقاط جهان در نظر گرفته تا این طریق به افزایش آگاهی جامعه جهانی از جاذبه‌های این استان کمک کند.

تقویت گردشگری سلامت با هدف جذب گردشگران بین‌المللی و توسعه زیرساخت‌های مرتبط نیز از دیگر برنامه‌های مهم در این سال خواهد بود. حفاظت از بافت روستایی و فرهنگ بومی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و به‌منظور حفظ هویت فرهنگی و تاریخی استان، برنامه‌هایی برای توسعه گردشگری روستایی پایدار با استفاده از اقامتگاه‌های بوم‌گردی تدوین شده است و توسعه کشاورزی با رویکردی مدرن و پایدار نیز از اولویت‌های مهم استانداری مازندران است.

با توجه به چالش‌های محیط زیستی و کمبود منابع آبی، اقدامات لازم برای بهبود مدیریت منابع آب و استفاده از فناوری‌های نوین در این حوزه در حال انجام است و بهره‌مندی از روش‌های کشاورزی پایدار و تلاش برای تولید محصولات سالم و ارگانیک به‌عنوان راهکار‌هایی موثر در تأمین امنیت غذایی و افزایش درآمد کشاورزان در مازندران مطرح شده‌اند.

در نهایت با بهره‌مندی از ظرفیت‌های اقتصادی، اجتماعی و طبیعی استان مازندران و همکاری‌های مشترک بین بخش خصوصی و دولتی، می‌توان به یک الگوی موفق برای توسعه پایدار در این استان دست یافت.

استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر اقدام دیگر استانداری مازندران است به‌طوری‌که ساخت ۵۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی براساس قوانین موجود تا پایان سال ۱۴۰۸ در استان مازندران در دستورکار استانداری قرار دارد.

خبرنگار آنا به‌دلیل گردشگرپذیر بودن استان صنعتی مازندران، ظرفیت‌های فراوان اقتصادی و کشاورزی این استان، استعداد جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی و در نهایت ظرفیت بالای مازندران در زمینه نیروگاه خورشیدی و اقدامات صورت گرفته در این زمینه گفت‌وگویی را با مهدی یونسی رستمی استاندار مازندران ترتیب داده است.

این گفت‌و‌گو در دو بخش تقدیم مخاطبان خبرگزاری آنا می‌شود.

بخش نخست گپ و گفت آنا با استاندار مازندران در پی می‌آید:

از تأکید بر حفظ بافت‌های روستایی و شهری تا رونق گردشگری کشاورزی

آنا: مازندران به‌عنوان یکی از قطب‌های گردشگری کشور شناخته می‌شود. سال جدید (۱۴۰۴) چه برنامه‌هایی برای توسعه صنعت گردشگری و جذب گردشگران داخلی و خارجی در این استان دارید؟

یونسی رستمی: سال جدید (1404) زیرساخت‌های گردشگری ازجمله تأسیسات اقامتی و پذیرایی از طریق رفع موانع سرمایه‌گذاری و تسهیل صدور مجوز‌های مربوطه توسعه خواهد یافت.

ازسویی استفاده از ظرفیت فرودگاه‌های استان مازندران و افزایش خطوط پروازی به مقاصد متنوع برای تسهیل سفر گردشگران داخلی و خارجی از دیگر برنامه‌های استانداری برای گسترش صنعت گردشگری و جذب گردشگران داخلی و خارجی است.

همکاری‌های فرهنگی و گردشگری با کشور‌های حاشیه خلیج فارس و حوزه دریای خزر را نیز در برنامه توسعه صنعت گردشگری گنجانده‌ایم تا به این ترتیب به‌منظور توسعه گردشگری منطقه‌ای و افزایش جذب گردشگر از کشور‌های همسایه استفاده کنیم و گردشگران بیشتری را از این کشورها جذب کنیم.

مهم‌‌ترین موضوع برای جذب گردشگران داخلی و خارجی برگزاری رویدادهای فرهنگی است، در این راستا برگزاری رویداد‌های فرهنگی در کشور‌های هدف گردشگری ازجمله نمایشگاه‌ها، هفته‌های فرهنگی، نشست‌ها و ... را دردستورکار داریم، چراکه مازندران استان گردشگرپذیری است و گردشگران داخلی و خارجی تمایل بسیاری برای حضور در این استان پهناور دارند تا از نعمات الهی در مازندران بهره‌مند شوند.

مازندران به‌عنوان یک استان صنعتی به‌دلیل موقعیت جغرافیایی جایگاه نخست کشور را در پذیرش گردشگران دارد.

برنامه دیگر استانداری مازندران در سال‌ جاری (۱۴۰۴) توسعه زیرساخت‌های گردشگری دریایی و فعال‌سازی ظرفیت بنادر استان مازندران برای افزایش سهم اقتصاد دریامحور است و کمک به مراکز درمانی استان مازندران برای تقویت گردشگری سلامت و افزایش سهم مازندران در جذب گردشگران بین‌المللی از دیگر برنامه‌هاست.

همانطور که می‌دانید روستاها هدف گردشگری در استان مازندران هستند؛ بنابراین باید از بافت روستاها و فرهنگ بومی ـ محلی حفاظت کنیم، در این زمینه برنامه ما همچون گذشته حفظ و صیانت از بافت روستاهای استان مازندران، فرهنگ بومی ـ محلی و در عین حال توسعه گردشگری روستایی پایدار با کمک اقامتگاه‌های بوم‌گردی به‌منظور افزایش سطح اشتغال و تولید در مناطق کم‌برخوردار است.

توسعه کشاورزی اولویت مهم استانداری مازندران است، در این راستا رونق گردشگری کشاورزی به‌منظور ایجاد اشتغال و افزایش درآمد پایدار کشاورزان مورد توجه جدی قرار دارد و در عین حال جلوگیری از تغییر کاربری اراضی کشاورزی استان مازندران را هم با جدیت پیگیری می‌کنیم.

همانطور که پیش از این گفتم درصدد حفظ بافت روستایی هستیم و در این راستا برای حفظ بافت‌های شهری هم برنامه داریم و در این راستا به کمک شهرداری‌ها شتافته‌ایم تا برای حفظ، احیا و بهره‌برداری گردشگری از بافت تاریخی مناطق شهری برای جذب گردشگر به مناطق شهری نهایت بهره‌برداری را داشته باشیم.

در زمینه توسعه و احیای صنعت گردشگری استان مازندران از ظرفیت بخش خصوصی غافل نشده‌ایم و درصدد واگذاری تأسیسات اقامتی دولتی به‌خصوص در نوار ساحلی به بخش خصوصی به‌منظور افزایش ظرفیت اقامتی و رضایت‌مندی گردشگران هم هستیم.

آنا: مازندران با توجه به تنوع اقلیمی و منابع طبیعی، چگونه می‌تواند در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی بادی و خورشیدی در آینده جایگاه مناسب خود را بیابد؟

یونسی رستمی: میزان تابش خورشید در استان مازندران با توجه به نقشه تابش ارائه شده در اطلس خورشیدی جهان در محدوده ۳ تا ۵ کیلووات ساعت در هر روز است که این عدد برای هر منطقه وابسته به موقعیت جغرافیایی و همچنین فصول مختلف تعیین می‌شود.

در فصل تابستان که بیشترین میزان مصرف بار و ناترازی انرژی برق در استان مازندران وجود دارد، به‌دلیل وجود بالاترین میزان تابش خورشید می‌توان از این ظرفیت‌ به‌خصوص در نقاط جنوبی استان مازندران بهره گرفت.

با توجه به زمان کوتاه احداث این نیروگاه‌ها و قابلیت دستیابی به این انرژی پاک در سریع‌ترین زمان ممکن، حرکت به سمت استفاده از انرژِی خورشیدی در استان مازندران در زمینه شناسایی زمین‌های مستعد با قابلیت تملک از اداره منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران و جذب سرمایه بخش خصوصی با جدیت در دست اقدام و پیگیری است.

 تملک یک‌هزار و ۵۰۰ هکتار زمین در منطقه کیاسر در دست بررسی است

آنا: براساس برنامه هفتم، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر باید در دستورکار استان‌ها قرار داشته باشد، برنامه‌تان در این زمینه چیست؟ 

یونسی رستمی: با توجه به پیش‌بینی صورت گرفته توسط شرکت برق منطقه‌ای استان مازندران درباره میزان تقاضای انرژی تا پایان برنامه هفتم توسعه در نظر گرفتن تکالیف قانونی موجود در زمینه توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر در قانون برنامه هفتم و همچنین تکالیف قانونی صنایع و دستگاه‌های اجرایی در تأمین بخشی از انرژی مصرفی از محل انرژی‌های تجدیدپذیر، احداث ۵۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی براساس قوانین موجود تا پایان سال ۱۴۰۸ در استان مازندران در دستورکار قرار دارد.

در این راستا بررسی امکان تملک یک‌هزار و ۵۰۰ هکتار زمین در منطقه کیاسر در دست بررسی و رایزنی با اداره منابع طبیعی است که تاکنون امکان واگذاری ۳۴۰ هکتار مورد توافق شفاهی قرار گرفته است.

همچنین صنایع چوب و کاغذ نیز با واگذاری ۵۰ هکتار زمین موافقت کرده‌اند که براساس توافقات صورت گرفته، مقرر شد احداث نیروگاه خورشیدی در این دو ساختگاه از محل منابع دولتی انجام شود.

با توجه به شناسایی ۵۰۰ مگاوات ظرفیت برق‌آبی در مسیر رودخانه‌ها، پای سد‌ها و مسیل‌های انتقال آب و طبق نرخ‌های در نظر گرفته شده برای توسعه مولد‌های برق‌آبی کوچک مقیاس با جذب سرمایه‌گذار در این حوزه می‌توان شاهد استفاده از این ظرفیت در استان مازندران بود.

آنا: با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص مازندران و معضلات مربوط به تغییرات اقلیمی، چه تدابیری برای مقابله با بحران‌های محیط‌زیستی مانند خشک‌سالی و آلودگی منابع آبی اتخاذ کرده‌اید؟

یونسی رستمی: شرکت‌های دانش‌بنیان ظرفیت بالایی در زمینه مقابله با بحران زیست‌محیطی دارند، بر این اساس، استفاده از شرکت‌های دانش‌بنیان درراستای مقابله با آلودگی زیست‌محیطی در مرغداری‌های استان مازندران در دستور کار قرار دارد، جمع‌آوری فضولات دامی در بستر جایگاه دام و تبدیل به کود زیستی (بی‌هوازی کردن) نیز از دیگر اولویت‌های استانداری مازندران است.

با توجه به شناسایی ۵۰۰ مگاوات ظرفیت برق‌آبی در مسیر رودخانه‌ها، پای سد‌ها و مسیل‌های انتقال آب و طبق نرخ‌های در نظر گرفته شده برای توسعه مولد‌های برق‌آبی کوچک مقیاس با جذب سرمایه‌گذار در این حوزه می‌توان شاهد استفاده از این ظرفیت در استان مازندران بود

استفاده از الگوی بومی مدیریت تحویل آب را نیز در پروسه مقابله با آلودگی زیست‌محیطی در نظر داریم، به‌طوری‌که بازچرخانی آب مصرفی در گلخانه‌ها در سطح مزارع شالیزاری مورد بررسی قرار دارد.

با همکاری اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان مازندران به پایش مستمر از آبزی‌پروری استان مازندران می‌پردازیم و توسعه برنامه‌ کشت محصول با الگوی ICM در مسیر ارتقای سلامت محصول قرار دارد.(کشت محصول با الگوی ICM یا مدیریت یکپارچه آفات و بیماری‌ها (Integrated Crop Management) به مجموعه‌ای از روش‌ها و استراتژی‌هایی اطلاق می‌شود که هدف آن افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و بهبود کیفیت محصولات زراعی با استفاده بهینه از منابع است.

این الگو براساس شیوه‌های پایدار و علمی بنا شده و به کشاورزان کمک می‌کند تا با کمترین آسیب به محیط‌زیست و بهداشت عمومی، تولید خود را افزایش دهند و تنوع کشت یکی از اجزای ICM را تشکیل می‌دهد.

تولید محصولات سالم در استان مازندران را نیز برمبنای برندسازی در دستورکار داریم، به این وسیله محصولات ارگانیک را از دل تولید محصولات سالم به‌دست می‌آوریم.

موضوع مهم‌تر دیگر حفاظت حمایتی از منابع طبیعی و محیط زیست با مدیریت بهره‌برداری اصولی و علمی است که به ایجاد فرصت‌های درآمدزایی منطقی از ظرفیت‌های گردشگری استان مازندران و حمایت از سرمایه‌گذاری در این بخش کمک فراوانی می‌کند.

ازسویی نسبت به نوسازی واحد‌های فرسوده اقدام کرده‌ایم به‌خصوص در حوزه صنایع طیور و گلخانه‌ها که با استفاده از ظرفیت تهاتر انرژی، صرفه‌جویی شده به سود سرمایه‌گذاران حاصل شده، این نوسازی نه‌تنها موجب افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید شده، بلکه به بهبود کیفیت محصولات نیز منجر شده است.

آنا: اقتصاد مازندران وابسته به کشاورزی است، چگونه چالش‌هایی نظیر کمبود منابع آبی و تغییرات اقلیمی را مدیریت کرده و از رشد پایدار کشاورزی در استان مازندران حمایت خواهید کرد؟

یونسی رستمی: استان مازندران با بهره‌مندی از طبیعتی کم‌نظیر، زمین‌های حاصلخیز، منابع آبی سطحی و زیرزمینی و اقلیمی مطلوب، سال‌هاست که به‌عنوان یکی از قطب‌های اصلی کشاورزی کشور شناخته می‌شود.

بخش عمده‌ای از اقتصاد، اشتغال و معیشت خانوار‌های روستایی در استان مازندران به کشاورزی، باغداری و دامپروری گره خورده به همین دلیل، کشاورزی نه‌تنها یک فعالیت اقتصادی، بلکه یک سبک زندگی در مازندران است؛ اما با وجود این مزیت طبیعی و تاریخی، توسعه کشاورزی مازندران با چالش‌هایی جدی مواجه شده که بدون اصلاح رویکرد‌ها و اتخاذ سیاست‌های مدرن، این مزیت می‌تواند به یک نقطه آسیب‌پذیر تبدیل شود.

یکی از بزرگ‌ترین تهدید‌هایی که کشاورزی استان مازندران با آن روبه‌روست، تغییرات اقلیمی و کمبود منابع آب است، افزایش دمای هوا، کاهش بارش‌های مؤثر، بروز پدیده‌های شدید جوی و خشکسالی‌های متناوب موجب شده تا کشاورزان نتوانند مانند گذشته به الگو‌های سنتی تولید تکیه کنند.

از سوی دیگر، فشار بر منابع آبی در سطح سفره‌های زیرزمینی و حوزه رودخانه‌ها و آب‌بندان‌ها، موجب افت کیفیت و کمیت آب در دسترس شده است، در چنین شرایطی، تداوم کشاورزی تنها با اصلاح جدی الگو‌های کشت و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین امکان‌پذیر است.

افزایش دانش، مهارت و توانمندی کشاورزان و باغداران

آنا: مدیریت آبی می‌تواند محور اصلی نجات کشاورزی استان مازندران باشد؟ 

یونسی رستمی: بله. مدیریت منابع آب، محور اصلی نجات کشاورزی در این منطقه است و بهره‌گیری از سیستم‌های نوین آبیاری مانند آبیاری قطره‌ای و بارانی، استفاده از سنسور‌های هوشمند برای پایش رطوبت خاک، کشت محصولات مقاوم به خشکی و اصلاح تقویم زراعی ازجمله راهکار‌هایی هستند که می‌توانند با هزینه کمتر و بازدهی بیشتر، کشاورزی را در برابر بحران آب مقاوم سازند.

در کنار این اقدامات فنی، لازم است فرهنگ مصرف بهینه آب نیز میان بهره‌برداران نهادینه شود و کشاورزان با آموزش‌های کاربردی، به ابزار‌های مدیریت آب و خاک مجهز شوند.

تحقق کشاورزی پایدار در مازندران، نیازمند تغییر نگاه از تولید صرف به زنجیره ارزش است و باید از نگاه سنتی و تک‌محصولی فاصله گرفت و به سمت بهره‌برداری چند لایه و اقتصادی از منابع رفت، به‌عنوان مثال توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات، می‌تواند هم ارزش افزوده بالایی برای تولیدکنندگان ایجاد و هم از اتلاف محصولات مازاد جلوگیری کند، علاوه بر این، با هدف‌گذاری دقیق برای صادرات و شناسایی بازار‌های هدف در خارج از کشور، می‌توان محصولات باغی و زراعی استان مازندران را از خام‌فروشی نجات داد و جایگاه استان مازندران را در بازار‌های بین‌المللی تثبیت کرد.

افزایش دانش، مهارت و توانمندی کشاورزان و باغداران نیز رکن دیگر توسعه پایدار است و آموزش‌های علمی و مهارتی، اصلاح ارقام زراعی و باغی، نوسازی تجهیزات و ماشین‌آلات، ساماندهی نهالستان‌ها و حمایت از کشت ارگانیک، باید در اولویت قرار گیرد.

مشارکت اتحادیه‌ها و تشکل‌های تخصصی در تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های استانی، ضمن ارتقای بهره‌وری موجب می‌شود تا برنامه‌های توسعه‌ای با مشارکت واقعی ذی‌نفعان تدوین شود.

نقش دولت نیز در این میان باید به‌عنوان سیاستگذار، ناظر و تسهیل‌گر تعریف شود، نه مجری مستقیم. واگذاری امور اجرایی به اتحادیه‌ها و بخش خصوصی و تمرکز دولت بر حمایت‌های هوشمند، تأمین مالی مناسب، تقویت مراکز تحقیقاتی، راه‌اندازی بانک‌های اطلاعاتی دقیق و جلوگیری از تغییر کاربری‌های غیرقانونی اراضی، گامی مهم درراستای تقویت بنیان‌های کشاورزی استان مازندران خواهد بود.

استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان، جذب سرمایه‌گذاری هدفمند، توسعه زیرساخت‌های صادراتی، به‌کارگیری فناوری‌های نوین و طراحی یک نقشه راه واقع‌گرایانه و عمل‌گرا، کلید عبور از چالش‌ها و دستیابی به پایداری در این حوزه حیاتی خواهد بود.

مازندران با کشاورزی پویا، علمی و پایدار، نه‌تنها می‌تواند امنیت غذایی کشور را تقویت کند، بلکه به الگویی موفق برای سایر استان‌ها در مسیر توسعه متوازن و مبتنی بر ظرفیت‌های بومی تبدیل خواهد شد.

ادامه دارد...