داعش؛ از امپراطوری وحشت تا برند تبلیغاتی
خبرگزاری آنا- علی رحمانی: سابقه توسل به خشونت کور فرقهای و اوج و افول ناگهانی داعش، افکار عمومی را در قبال امکان قدرتیابی دوباره این گروه تروریستی-تکفیری در برزخی میان بیم و امید قرار داده است؛ به ویژه که تحولات یک سال اخیر منطقه ازجمله بیثباتی سوریه شرایط را برای تجدید قوای عناصر افراطی مساعد کرده است.
در همین ارتباط، خبرنگار آنا در گفتوگو با «سید یاسر قزوینی» پژوهشگر مسائل جریانهای تروریستی-تکفیری به بررسی روند تلاشهای اخیر شاخههای مختلف داعش برای احیای قدرت و نیز چگونگی تبدیل این گروهک تروریستی از یک جریان سلفی-تکفیری به یک برند سیاسی-تبلیغاتی پرداخته است.
قزوینی ضمن اشاره به وجود مجموعهای از خلاءهای سیاسی که اعضای داعش را به سمت بازیابی توان خود سوق میدهد؛ در خصوص عوامل منطقهای و برونزای مؤثر در این روند گفت: بعد از این که داعش در مناطقی مانند البوکمال و باغوز تا حدود زیادی شکست خورد، از پای ننشست و به یک گروه مخفی و زیرزمینی تبدیل شد و عملیاتهای خود را در ابعاد مختلف تداوم بخشید.
وی ادامه داد: اگر بخواهیم عوامل مؤثر در این زمینه را به درونزا و برونزا تقسیم کنیم؛ باید گفت: هر دو دسته از این عوامل در این مسئله دخیل هستند. یعنی اعضای داعش از هر فرصتی برای بازیابی قدرت خود استفاده میکنند. هر چند که در مقایسه با سال های گذشته کمترین میزان قدرت را دارند.
تلاش داعش برای ورود به مناطق جدید
این استاد دانشگاه و تحلیلگر ارشد مسائل گروه های تکفیری در خصوص وضعیت فعلی داعش در سوریه و برخی نقاط جهان گفت: بعد از سقوط نظام اسد در سال گذشته، داعشیها میزان عملیاتهای خود را بسیار کاهش دادند اما به تدریج (از چند ماه قبل) در تلاشند تا میزان عملیاتهای خود را به سطح دوره حکومت بشار اسد برسانند و همین طور به مناطق جدیدتری هم ورود کردند. البته عملیاتهای داعش عمدتاً شامل ترور و حمله است؛ به همین دلیل میتوان گفت داعش همچنان ضعف بسیار زیادی دارد به نحوی که مثلاً حتی میزان استفاده این گروه تروریستی از بمبهای جادهای خیلی کم شده است. اما تحولی که چند وقت پیش شکل گرفت این بود که داعش در نقاطی مانند حومه ادلب، دمشق و حلب عملیاتهایی را انجام داد.
ظهور دوباره امپراطوری وحشت در قلب آفریقا
عضو هیأت علمی گروه تاریخ دانشگاه تهران درباره چرایی و چگونگی قدرتیابی داعش در نقاطی از قاره آفریقا گفت: در هر صورت اینها مترصد فرصت میمانند تا در مناطق مختلف میزان کنترل دولت مرکزی کم شود. در سایه ضعف دولتهای مرکزی است که داعش میتواند ظرفیتهای خود را فعال کند.
وی ادامه داد: این فرصت هم عمدتاً در آفریقا و نقاطی مانند شرق جمهوری کنگو به عنوان یک کشور پیچیده و متزلزل به لحاظ هویتی فراهم میشود و بیشتر فعالیت اعضای داعش نیز در مناطق مرزی نظیر شمالشرق نیجریه و موزامبیک دیده میشود که در آن حاکمیتهای سیاسی به لحاظ هویتی مشکلات عدیدهای دارند و نمیتوانند آن طور که باید اعمال قدرت کنند. داعش هم از این پاردوکسهای هویتی برای بازیابی خود استفاده میکند. حالا در آفریقا با یک شیوهای و در سوریه و عراق با شیوهای دیگر.
خاصیت سیال پیمانهای منطقهای و بینالمللی ضدتروریسم
پژوهشگر تاریخ جریانهای سلفی-تکفیری ضمن تحلیل اتحادهای منطقهای و فرامنطقهای مبارزه با تروریسم، در مورد پتانسیلهای موجود در این ائتلافهای سیاسی-نظامی گفت: پیمانهای مختلفی که در این زمینه منعقد شده (اعم از پیمانهای منطقهای یا بینالمللی) به صورت سیال عمل میکنند. یکی از این پیمانها ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا است که اخیراً هم سوریه به صورت جدی به آن پیوسته است. چند روز پیش هم آمریکا عملیات جدیدی با عنوان «چشم شاهین» علیه داعش در سوریه کلید زد و شب گذشته نیز در نیجریه اقدام مشابهی انجام داد.
اما به نظر میرسد آغاز این عملیاتها نوعی بعد تبلیغاتی دارد؛ چراکه مثلا در سوریه طی یک عملیات هلیبرن فقط یکی از اعضای داعش به همراه همسرش کشته شده است. به نظر میرسد میزان تبلیغاتی که برای این عملیات انجام شده با نتایج به دست آمده چندان همخوانی ندارد!
ورود به پیمانهای مبارزه با تروریسم برگ برنده حکومت جولانی
قزوینی درباره علل پیوستن حکومت موقت دمشق به ائتلاف بینالمللی به اصطلاح ضدداعش گفت: به نظر میرسد برای حکومت جدید سوریه خیلی مهم است که چهرهای ضدتروریستی از خود نشان دهد هرچند که اینها از قبل هم همکاریهایی با سنتکام داشتند؛ به ویژه در پرونده حذف فیزیکی خلفای داعش در سالهای گذشته. نیروهای تحت امر جولانی حتی با ترکیه هم در این زمینه در مناطقی مثل ادلب همکاری داشتهاند. اخیراً هم هاکان فیدان وزیر خارجه ترکیه روی این مسئله تأکید کرده است. البته این رویه برای حکومت جدید سوریه منافع زیادی دارد و شاید فعلا ترامپ را راضی نگه دارد و روند ورود جولانی به پیمان ابراهیم را که شامل عادیسازی رابطه با اسرائیل و خط قرمز مردم سوریه است، به تاخیر بیندازد.
روند تبدیل داعش به یک برند تبلیغاتی
این پژوهشگر مسائل منطقه ضمن اشاره به رفتار دوگانه غرب و آمریکا در قبال پدیده داعش گفت: فعلا مقابله با داعش بُعد نظامی چندانی ندارد یا بهتر است بگوییم تقابل نظامی با آن دشوار است؛ چراکه این گروه تروریستی به یک برند تبلیغاتی تبدیل شده است. یعنی؛ زمانی که یکی از نیروهای جولانی (با این ادعا که داعشی است) نظامیان آمریکایی را به رگبار میبندد؛ پرهیز از تکرار حادثه مشابه، مسئلهای نیست که بتوان با پیمان و قول و قرار نظامی حل و فصل کرد.
اقدامات اخیر داعش نظیر عملیات اخیر تدمر و البته استرالیا، نشان داد که این گروه تروریستی به یک برند تبلیغاتی تبدیل شده و به همین دلیل رصد امنیتی اقدامات این گروه و حتی مبارزه نظامی با آن سختتر میشود.
سیاست پرابهام غرب در قبال داعش و تروریسم
قزوینی با تاکید دوباره بر دوگانگی رفتار غرب گفت: همه ما میدانیم که مفهوم تروریسم واژهای است که غربیها آن را برای ما درست کردند و هر طور که میخواهند از آن استفاده میکنند. در این خصوص هیچ شک و شبههای نیست که شما باید مفهوم تروریسم را در دایره خیلی بزرگتری ببینید زیرا به اعتقاد من این مفهوم در منظومه شرقشناسی میگنجد. بنابراین بحث در مورد این مفهوم خیلی جدیتر از یکسری مسائل سیاسی و روبنایی است. متأسفانه ما هم تا حدودی این مفهوم را پذیرفتهایم اما باید این مفهوم با تأمل بیشتری واکاوی شود زیرا غربیها از این مفهوم برای اختلاف انداختن بین مسلمانان استفاده میکنند.
دست برتر ایران در میدان مبارزه با داعش
این فعال رسانهای در پایان به تأثیر اقدامات ایران برای مقابله با داعش اشاره کرد و گفت: اقدامات ایران در مقابله با داعش مطمئناً مؤثر بوده چراکه تأثیر این مسئله در سوریه و عراق کاملاً روشن است. اهتمامی که به خصوص در دوره شهید سردار سلیمانی در خصوص این مسئله وجود داشت، جای شکی در این زمینه باقی نمیگذارد. البته این مسئله ابعاد مختلفی دارد و ایران به لحاظ امنیتی هم در این زمینه عملکرد خوبی داشته است زیرا ما در سالهای اخیر شاهد یک دوره سهمگین از حضور تاجیکها در داعش بودیم که چند عملیات انتحاری را در ایران انجام دادند. اما بعد از عملیات مشابه در روسیه، این موج کاملاً فروکش کرد؛ چراکه یکی از مهمترین داعیان و مبلغان سلفی با عنوان «ابومحمد المدنی» که طرفدار داعش بود به یکباره به سران این گروه تروریستی حمله کرد که در نتیجه نزاع شدیدی بین داعشیهای تاجیکستان و داعشیهای تاجیکتبار اهل افغانستان به وقوع پیوست. مطمئناً اقدامات امنیتی ایران و همچنین امارات اسلامی افغانستان در این زمینه بیتأثیر نبوده است.
انتهای پیام/
