اگر تکنولوژی جای فرایند طبیعی سوگواری را بگیرد، به سوگ منجمد منتهی میشود
«کالوم ورثی» بازیگری که طرفداران دیزنی (Disney) او را میشناسند و حالا یکی از بنیانگذاران شرکت «2wai» است با انتشار یک ویدئو تبلیغاتی در یازدهم نوامبر در یک پست ایکس با این مضمون که «چه میشد اگر عزیزانی که از دست دادهایم میتوانستند بخشی از آینده باشند؟» این قابلیت را معرفی کرده است.
در این ویدئو تبلیغاتی، زنی باردار را میبینیم که با آواتار مادر خود، از طریق تلفن همراه صحبت میکند. بعد از به دنیا آمدن فرزند، او نیز از طریق تلفن همراه با مادربزرگ دیجیتالیاش درمورد زندگی روزمره خود صحبت میکند. پس از آن نشان میدهد که قبل از مرگ مادربزرگ، دخترش سه دقیقه فیلم از او میگیرد تا بتواند تا ابد با او صحبت کند.
این تبلیغ خیلی زود واکنشهای بسیار گستردهای را به همراه داشت. حجم بسیاری از بازخوردها منفی بود و برخی کاربران، این قابلیت را «شیطانی» خواندند. بسیاری اشاره کردند که این برنامه جلوی فرآیند طبیعی و تدریجی عادت کردن به نبود عزیزان درگذشته را میگیرد و این شرکت درواقع از غم مردم، پول درمیآورد.
منصوره طاهری، روانشناس، در گفتوگو با آناتک به بررسی تأثیرات متعدد این برنامه بر سلامت روان پرداخت.
استفاده از این برنامه چه تاثیراتی دارد؟
تأثیر استفاده از این برنامه کاملاً به زمان، محتوا، میزان استفاده و وضعیت روانی فرد سوگوار بستگی دارد. میتواند کمککننده یا آسیب زا باشد. برای مثال اگر استفاده آگاهانه، محدود و در مراحل سالم سوگ باشد، میتواند به پذیرش تدریجی فرد کمک کند تا به زندگی عادی برگردد. همچنین میتواند تا حدودی سوگواری سالم را تسهیل کند. برای مثال امکان گریه و تخلیۀ هیجانی فرد را فراهم میکند. زیرا گریه یک نوع تخلیۀ هیجانی سالم است.
اثرات منفی چه زمانی اتفاق میافتد؟
وقتی که استفاده از این تکنولوژی افراطی، زودهنگام و بدون حمایت روانی باشد، سوگ را تشدید کرده و فرد در گذشته گیر میکند. شخص در برگشت به روال عادی زندگی ناتوان میشود. همچنین ممکن است وابستگی روانی ناسالم ایجاد کند و روند التیام متوقف شود. وقتی که تماشای مکرر تصاویر فرد فوت شده باعث افزایش سطح اضطراب و احساس پوچی در فرد سوگوار شود روند التیام متوقف میشود. این توقف منجر به اختلال خواب و عملکرد اجتماعی میشود.
چه افرادی بیشتر در معرض آسیبهای استفاده از آواتارهای دیجیتال عزیزان از دست دادهشان هستند؟
افرادی که سابقۀ افسردگی و اضطراب دارند یا سوگوارانی که دارای احساس گناه شدیدی هستند و افرادی که شبکۀ حمایتی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض آسیب هستند؛ بنابراین زمانبندی بسیار مهم است. استفاده از این برنامه فقط در چارچوب درمانی میتواند مفید باشد؛ و زمان مناسب معمولاً بعد از ۶ ماه است، زمانی که فرد سوگوار به ثبات روانی رسیده باشد. ی
طاهری: در سوگ منجمد، شوک یا دلتنگی شدید، مزمن میشود و حرکتِ رو به جلو فرد سوگوار را متوقف میکند. در واقع روند التیام متوقف میشود.
عنی قبل از ۶ ماه توصیه نمیشود. اگر تکنولوژی جای فرایند طبیعی سوگواری را بگیرد، به سوگ منجمد منتهی میشود. دو نوع سوگ وجود دارد، طبیعی و منجمد.
مرحلۀ اول سوگِ طبیعی، شوک سپس اندوه و بعد از آن احساس خشم یا احساس گناه است و به صورت تدریجی فرد مسئله را میپذیرد و در نهایت به روال عادی زندگی برمیگردد، اما در سوگ منجمد، شوک یا دلتنگی شدید، مزمن میشود و حرکتِ رو به جلو فرد سوگوار را متوقف میکند. در واقع روند التیام متوقف میشود. در این موقع فرد دچار افسردگی مزمن، اختلال خواب، اختلال در عملکرد اجتماعی و بیماریهای روانتنی (Psychosomatic)، مشکلات رابطهای میشود. در نهایت ممکن است افکار خودکشی داشته باشد.
آیا این برنامه ممکن است اعتیادآور باشد؟
بله، امکان اعتیاد فرد وجود دارد. ممکن است به دیدن فیلمها و تصاویر معتاد شده و زندگی او در همان زمان متوقف شود. در این شرایط دیگر سوگواری سالم را تجربه نمیکند و دیرتر به زندگی عادی برمیگردد حتی ممکن است دیگر به روند عادی زندگی خود برنگردد. استفاده سالم از این برنامه باید در زمان محدود، زیر نظر مشاور انجام شود. همچنین شخص باید دورۀ سوگ سالم خود را گذرانده باشد. این استفاده اتفاقاً میتواند برای التیام و از بین رفتن احساس دلتنگی کمککننده باشد.
اگر این برنامه از دسترس خارج شود، شخص دوباره حس از دست دادن را تجربه میکند؟
اگر خیلی وابسته شده باشد امکانش هست، اما به اندازۀ سوگ قبلی شدید نیست. قطع این برنامه نباید به صورت ناگهانی باشد. فرد باید به صورت تدریجی بپذیرد و استفاده از این برنامه را کنار بگذارد. البته استفاده از این برنامه نباید روزانه و افراطی باشد و باید در یک مدت زمان محدود و مشخص انجام شود.
تاثیر روانی استفادۀ این برنامه بر کودک چیست؟
بچهها قبل از نوجوانی هنوز قسمتهایی از مغزشان تشکیل نشده است و به اندازۀ بزرگسالها قدرت استدلال، تجزیه، تحلیل و تفکر را ندارند در واقع هنوز قسمتهایی از مغز تشکیل نشده است؛ بنابراین ممکن است که بیشتر تأثیرات آسیبزایی داشته باشد.
استفادۀ طولانی مدت از این برنامه چه آسیبهایی را به همراه دارد؟
باعث اعتیاد و وابستگی میشود. این رابطه واقعی نیست و فرد را از زندگی واقعی دور میکند و به دنیایی دیگر که وجود ندارد، میبرد. این جدایی از واقعیت باعث کاهش سلامت روان فرد میشود. اگر فرد پیشزمینهاش را داشته باشد بیماریهای افسردگی اساسی و اختلالات اضطرابی را تجربه میکند.
چه نوع افرادی به استفاده از این برنامه روی میآورند؟
کسانی که به فرد فوتشده وابستگی بیش از حد داشته باشند. وابستگی نوعی بیماری است. اگر وابستگی در روابط بیش از حد افراطی باشد به هر دو طرف رابطه آسیب میزند. وقتی یکی از دو طرف رابطه فوت میشوند، شخص با افکار خود تنها میشود و حیات خود را در گرو بودن شخص از دستداده میبیند. در واقع حس میکند تمام دارایی خود را از دست داده و چیزی برای ادامۀ زندگی ندارد. این یک رابطۀ ناسالم است که فرد بعد از مرگِ شخصِ متقابل، خود را نیز مرده میبیند.
شما به عنوان یک روانشناس ممکن است که این برنامه را به مراجعان خود پیشنهاد دهید؟
بستگی به همان مسائلی که اشاره کردم دارد. اگر فرد با گذشت بازۀ زمانی حداقل ۶ ماهه به زندگی عادی برگشته باشد و مثل گذشته به سرکار یا دانشگاه میرود، ممکن است برای رفع دلتنگی، در مدت زمانی محدود آن را پیشنهاد کنم. اگر فرد عملکردهای قبلی خود را از دست داده و برای مثال خانهنشین شده است یا افسردگی مزمن را تجربه میکند به هیچ عنوان برنامه را پیشنهاد نمیدهم، زیرا علائم را تشدید میکند.
انتهای پیام/
