۲۹/ مرداد /۱۴۰۴
آخرین مطالب
روایتی از یک همدستی میکروسکوپی
نانوپلاستیک‌ها؛ ارتش پنهان در خدمت باکتری‌های کشنده
تصور کنید که نانوپلاستیک‌ها، این ذرات ریز که به چشم دیده نمی‌شوند، به آرامی در اطراف ما پراکنده شده‌اند. اما به تازگی دانشمندان متوجه شدند که این پلاستیک‌های ناپیدا، می‌توانند باکتری‌های خطرناک مانند E.Coli را به موجوداتی حتی مرگبارتر تبدیل کنند. وقتی این ذرات با بار مثبت به بدن باکتری‌ها وارد می‌شوند، همانند یک محرک پنهانی، باعث می‌شوند که ای‌کلای سم بیشتری تولید کند و به سرعت خطرات آن را چند برابر کنند. در دنیای بی‌رحم میکروب‌ها، نانوپلاستیک‌ها به تدریج نقشی تاریک‌تر و پیچیده‌تر ایفا می‌کنند.
از آزمایشگاه به زندگی واقعی
اولین موفقیت ویرایش ژن در انسان
برای اولین بار در تاریخ پزشکی، یک روش پیشرفته ویرایش ژن به نام «ویرایش اولیه» در درمان یک فرد مبتلا به بیماری ژنتیکی نادر به کار گرفته شد. نتایج اولیه این درمان، که بر روی نوجوانی با اختلال ایمنی انجام شده، نویدبخش تغییرات مثبت در سیستم ایمنی او است. این پیشرفت چشمگیر در علم ژنتیک، امیدهای جدیدی برای درمان بیماری‌های نادر و سخت‌درمان به همراه دارد، اما هنوز برای ارزیابی کامل موفقیت آن به زمان و حمایت‌های مالی بیشتر نیاز است.
دوک میتوزی؛ ارکستری برای تقسیم سلول
تصور کنید درون سلول‌های بدن شما، ساختاری پیچیده و بی‌نقص در حال کار است که بدون هیچ دستورالعمل از پیش تعیین‌شده، دقت تقسیم ژن‌های شما را تضمین می‌کند. این ساختار شگفت‌انگیز، که به‌طور خودکار به‌وجود می‌آید، دوک میتوزی نام دارد و بدون آن، تقسیم سلولی نمی‌توانست آن‌طور که باید و شاید اتفاق بیفتد. حالا، دانشمندان راز شکل‌گیری این سازه هوشمند را کشف کرده‌اند و این کشف می‌تواند سرنخ‌هایی برای مبارزه با بیماری‌هایی مانند سرطان به ما بدهد.
گفت‌وگوی رئیس مرکز رشد دانشگاه علوم پزشکی آزاد تهران با آناتک
وقتی علم از کتاب بیرون می‌پرد
تصور کنید دانشجویی را که در دل شب‌های پر از مطالعه، به این فکر می‌کند که روزی روزگاری ایده‌هایش نه تنها در کتاب‌ها بلکه در اتاق‌های عمل و مراکز درمانی یا آزمایشگاه‌ها به کمک انسان‌ها بیاید. او به دنیای علم و صنعت می‌نگرد؛ جایی که تنها با پیوند این دو می‌تواند تحول واقعی ایجاد کند. دکتر نسرین فراهانی، مدیر مرکز رشد دانشگاه علوم پزشکی، به خوبی این مسیر را می‌شناسد. او معتقد است در دنیای امروز، علم تنها در آزمایشگاه‌ها یا کلاس‌های درس باقی نمی‌ماند، بلکه باید در میدان عمل به واقعیت تبدیل شود. در این میان، دانشجویان همان نوآورانی هستند که باید ایده‌های خود را در تعامل با صنعت به دنیای واقعی بیاورند تا به راه‌حل‌های عملی مؤثر دست یابند.
راز هوش در مغز‌های متفاوت
پرندگان و پستانداران چطور به تفکر رسیدند
یک روز در جنگل، کلاغی با دقت منقار خود را در سطل زباله‌ای فرو می‌برد و درب آن را با مهارت باز می‌کند. این تصویری است که شاید برای بسیاری از ما عجیب و باور نکردنی به نظر برسد. چگونه یک موجود با مغزی کوچک‌تر از یک گردو می‌تواند چنین پیچیدگی‌هایی را درک کند و به‌طور هوشمندانه عمل کند؟ این تنها یکی از هزاران نمونه‌ای است که نشان می‌دهد هوش در دنیای غیرانسانی به شکلی مستقل از انسان‌ها تکامل یافته است. اما سوالی که پیش می‌آید این است: آیا این هوش در پرندگان و پستانداران از یک منشأ مشترک آمده یا اینکه به‌طور مستقل در هر یک شکل گرفته است؟
استاد دانشگاه علوم پزشکی آزاد تهران در گفت‌وگو با آناتک:
آزمایشگاه به دنیای هوش‌مصنوعی پرتاب می‌شود
دانشجویی را تصور کنید که میان تئوری‌های سنگین کلاس‌های علوم پایه، به‌دنبال جرقه‌ای از واقعیت می‌گردد. میان معادلات بی‌جان و اسلاید‌های رنگ‌پریده، آنچه مسیرش را روشن می‌کند، لمس یک پروژه واقعی است؛ جایی که علم، فناوری و ایده در هم می‌آمیزند. در این میان، هوش مصنوعی نه فقط یک ابزار، که سکوی پرتابی برای حرکت به‌سوی آینده‌ای نوآورانه است.
وقتی ساده‌ترین‌ها، پیچیده می‌شوند
کشف توانایی ساخت بافت در آرکی‌ها
محققان دانشگاه براندیس، که یک دانشگاه معتبر آمریکایی در زمینه تحقیقات پاتوبیولوژی است، کشف کردند آرکی‌ها، میکروارگانیسم‌های باستانی، می‌توانند ساختارهای بافت‌مانند پیچیده‌ای بسازند که شبیه بافت‌های موجود در موجودات پیشرفته است. این یافته نشان می‌دهد ریشه‌های چندسلولی بودن ممکن است بسیار قدیمی‌تر از آنچه تصور می‌شد باشد.
تروما، ارث پنهان
چگونه زخم‌های روانی می‌توانند در ژن‌ها بمانند؟
آیا ترسی که هیچ‌گاه تجربه‌اش نکرده‌ایم، می‌تواند در وجودمان ریشه دوانده باشد؟ آیا ممکن است اضطراب‌ها و درد‌هایی که به یاد نداریم، بازتابی از رنج نسل‌های پیشین ما باشند؟ علم مدرن، با بهره‌گیری از ابزار‌های دقیق ژنتیک و علوم اعصاب، پاسخی شگفت‌انگیز به این پرسش‌ها می‌دهد؛ تروما می‌تواند نه‌تنها ذهن، بلکه ژن‌های ما را نیز دگرگون کند و این دگرگونی، میراثی برای آیندگان باشد.
از بی‌شکلی تا زندگی؛ راز نهفته در سلول آغازین
از درون یک سلول ساده، ساختاری پدید می‌آید که تمام اجزای حیات را در خود دارد. تکوین جنین، فرآیندی جهانی و مشترک در میان بسیاری از جانوران است؛ سفری پیچیده و هماهنگ که نشان می‌دهد چگونه حیات، از دل نظم ژنتیکی و تغییرات سلولی، به شکل‌های متنوع و کامل موجودات زنده بدل می‌شود.
دکتر شیدا صادقی، استاد و پژوهشگر حوزه سلول‌های بنیادی
سلول‌های بنیادی، تجارت و پرتگاه اخلاق یا نجات و رویای شفا
فناوری و کار با سلول‌های بنیادی، با پتانسیل شگفت‌انگیز خود، افق جدیدی در دنیای پزشکی گشوده‌است. در آزمایشگاه‌های پرهیاهوی بیوتکنولوژی، سلول‌های بنیادی، چون ستارگانی میکروسکوپی می‌درخشند و نوید درمان بیماری‌های لاعلاج را زمزمه می‌کنند. اما این رقص امید، در میان سایه‌های مناقشات اخلاقی، خطرات ناشناخته و طمع سودجویان گاه به لرزه می‌افتد. ایران، با دستاورد‌های قابل‌توجه و رویای پیشگامی در منطقه، در این مسیر پرماجرا حرکت می‌کند؛ مسیری که موفقیت آن به نظارت دقیق و ایجاد هماهنگی و تعادل میان علم، اخلاق و نظارت دقیق وابسته است.
ساخت اولین واکسن آلزایمر؛ حافظه برگشت‌پذیر شد
دانشمندان دانشگاه علوم بهداشتی نیومکزیکو با ابداع واکسنی پیشرو که «پروتئین تاو»، یکی از ریشه‌های اصلی بیماری آلزایمر، را نشانه می‌گیرد، افق جدیدی در درمان این بیماری گشوده‌اند. این واکسن که در آزمایش‌های حیوانی موفقیت چشمگیری کسب کرده، اکنون در آستانه فاز اول آزمایش‌های بالینی انسانی قرار دارد و نویدبخش تحولی عظیم در پزشکی است.
آیا می‌توان آینده سلامت را از لحظه تولد خواند؟
بند ناف، دفتر خاطراتی از آینده
اگر به شما بگویند در لحظه تولد نوزاد، می‌توان نشانه‌هایی از چاقی، فشار خون بالا یا بیماری کبدی سال‌های آینده‌اش را دید، چه واکنشی نشان می‌دهید؟ علم امروز به کمک اپی‌ژنتیک، چنین آینده‌نگری را ممکن کرده است. در دل همان خون بند ناف که از مادر به نوزاد رسیده، ممکن است هشدار‌هایی برای آینده‌اش پنهان شده باشد. هشدار‌هایی درباره سلامت قلب، کبد یا وزن. علم در حال رمزگشایی از این پیام‌های خاموش است.
از اصطلاح تا واقعیت
آیا مغز ما خودش را می‌خورد؟
در دل تاریک مغز، نبردی خاموش در جریان است؛ نورون‌ها برای بقا، خود را پاکسازی می‌کنند. فرآیند «خودخوری» نه تنها راز سلامت سلول‌های عصبی است، بلکه می‌تواند کلید مقابله با بیماری‌های مخربی، چون آلزایمر باشد.
تکرارهای ژنتیکی، کلید درک تازه‌ای از اختلالات عصبی
در اعماق ژنوم انسان، تغییراتی ظریف، اما اثرگذار رخ می‌دهد که می‌تواند سرنوشت مغز را دگرگون کند. پژوهشگران در کشفی تازه، راز‌های جدیدی از این تغییرات را فاش کرده‌اند؛ رازی که مسیر درمان اوتیسم و بیماری‌های عصبی را روشن‌تر می‌کند.
استاد دانشگاه علوم پزشکی آزاد تهران، در گفت‌وگو با آناتک توضیح می‌دهد
راز‌های سلول‌های بنیادی؛ درمانی معجزه‌آسا یا رویایی دور؟
آیا روزی می‌رسد که دیابت، پارکینسون یا حتی فلج نخاعی با تزریق چند سلول درمان شوند؟ سلول‌های بنیادی و فناوری CAR-T، مثل کلید‌هایی جادویی، در‌های جدیدی به سوی پزشکی بازساختی و درمان سرطان گشوده‌اند. اما این فناوری‌ها تا کجا پیش رفته‌اند و چه چالش‌هایی پیش رویشان است؟
چگونه امواج صوتی بدن را در سطح سلولی بازسازی می‌کنند
سلول‌های شما می‌توانند بشنوند
تا امروز فکر می‌کردیم صدا فقط برای گوش‌هاست، اما حالا علم ثابت کرده که سلول‌های بدن ما هم می‌شنوند، پاسخ می‌دهند و حتی تحت تأثیر آن تغییر می‌کنند. آیا ممکن است آینده پزشکی، در فرکانس‌هایی پنهان شده باشد که هرگز به آنها گوش نسپرده‌ایم؟
از ژن تا پروتئین
پروتئومیکس؛ چشم سوم پزشکان در تشخیص سرطان
در دنیایی که هر ثانیه می‌تواند برای یک بیمار سرطانی حیاتی باشد، فناوری‌های نوظهور زیستی به صحنه آمده‌اند تا معادلات قدیمی را بر هم بزنند. پروتئومیکس، علم مطالعه جامع پروتئین‌ها، در خط مقدم این تحولات ایستاده؛ از کشف نشانگر‌های زیستی گرفته تا طراحی درمان‌های هدفمند.
روز ملی زیست‌شناسی
میراث علمی و نوآوری‌های آینده ایران در زیست‌شناسی
۲۷ فروردین، روز ملی زیست‌شناسی، فرصتی برای گرامیداشت گذشته‌ای پرافتخار و نگاهی به آینده‌ای درخشان در علم زیست‌شناسی ایران است. از ابن‌سینا که پایه‌های پزشکی مدرن را بنا کرد تا پژوهشگاه رویان که در سلول‌درمانی پیشگام است، ایران با دستاورد‌های خیره‌کننده در ژنتیک، بیوتکنولوژی و...، به یکی از قطب‌های علمی منطقه تبدیل شده است.
تماشای دنیای پنهان میکروارگانیسم‌ها در موزه میکروب‌ها
موزه میکروب آمستردام یکی از منحصر به فردترین مقاصد علمی و آموزشی در جهان است که بازدیدکنندگان را به دنیای نامرئی و شگفت‌انگیز میکروب‌ها می‌برد. در این موزه، کوچک‌ترین موجودات زمین به مرکز توجه تبدیل می‌شوند و از طریق فناوری‌های پیشرفته و نمایشگاه‌های تعاملی، نقش حیاتی آنها در زندگی روزمره، طبیعت و حتی سلامت انسان‌ها به تصویر کشیده می‌شود. این تجربه جذاب و آموزشی، به بازدیدکنندگان این فرصت را می‌دهد تا به طور مستقیم با دنیای میکروب‌ها آشنا شوند و اهمیت آنها را درک کنند.
۲۲ سال پس از کشف کد حیات
ژنوم انسان چگونه آینده را بازنویسی می‌کند؟
در سال ۲۰۰۳، دانشمندان موفق شدند کتاب ژنتیکی انسان را برای نخستین بار کامل بخوانند. حالا، پس از گذشت دو دهه، نه‌تنها می‌توانیم این کتاب را بخوانیم، بلکه توانایی ویرایش و بازنویسی آن را نیز پیدا کرده‌ایم. از درمان بیماری‌های لاعلاج گرفته تا طراحی دارو‌های شخصی، علم ژنوم با سرعتی شگفت‌انگیز در حال بازتعریف مرزهای پزشکی، زیست‌فناوری و حتی اخلاق است.
