شجاعت نسل z ریشه در تغییرات اجتماعی دارد، نه صرفاً شبکه‌های اجتماعی
نسل زد بیش از هر نسل دیگری وقت خود را در اینستاگرام و تیک‌تاک می‌گذراند شبکه‌هایی که دیگر تنها ابزار سرگرمی نیستند، بلکه بخشی از هویت و سبک زندگی آنها را شکل می‌دهند. امروز پرسش اصلی این است که این حضور چه تأثیری بر ارزش‌ها، شیوه‌های فکرکردن و آینده اجتماعی این نسل خواهد داشت.
در همین راستا خبرنگار آناتک، گفت و گویی با امیر مسعمود امیر مظاهری، دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی داشته است که در ادامه میخوانید.
نسل زد بیش از هر نسل دیگری در اینستاگرام و تیک‌تاک فعال است. به نظر شما این حضور چه تأثیری بر شکل‌گیری هویت فردی و اجتماعی آنها دارد؟
وقتی درباره حضور نسل زد در شبکه‌های اجتماعی صحبت می‌کنیم، باید توجه کنیم که عضویت در این فضاها نوعی احساس تعلق اجتماعی ایجاد می‌کند. کاربران با ارزش‌ها و هنجارهایی که در این فضاها به اشتراک گذاشته می‌شود، همسو می‌شوند. همین موضوع باعث می‌شود که حتی تکه‌کلام‌ها، نمادها و نشانه‌هایی که استفاده می‌کنند تغییر کند. این تغییرات هم مثبت و هم منفی است. از یک طرف الگوگیری رفتاری از ارزش‌ها و هنجارهایی صورت می‌گیرد که بیرون از جامعه ما تولید شده‌اند و همین می‌تواند فاصله‌ای میان نسل جدید و هویت فرهنگی بومی ما ایجاد کند.
گفته می‌شود نسل زد شجاع، جسور و بی‌پرواست. آیا می‌توان گفت این ویژگی‌ها درست است و تحت تأثیر شبکه‌های اجتماعی شکل گرفته است؟
نمی‌توان به سادگی این ویژگی‌ها را صرفاً به شبکه‌های اجتماعی نسبت داد. شجاعت و جسارت در نسل‌های قبلی هم وجود داشته، اما شرایط اجتماعی اجازه بروز آن را نمی‌داد. امروز بخشی از این ویژگی‌ها نتیجه تغییرات اجتماعی و نقش والدین است. شبکه‌های اجتماعی بیشتر به‌عنوان محمل عمل می‌کنند؛ یعنی بستری که این ویژگی‌ها را پررنگ‌تر و قابل مشاهده‌تر می‌کند، نه اینکه به‌تنهایی خالق آن باشند.
نمی‌توان به سادگی ویژگی‌هایی چون نترس بودن و جسارت را صرفاً به شبکه‌های اجتماعی نسبت داد. شجاعت و جسارت در نسل‌های قبلی هم وجود داشته، اما شرایط اجتماعی اجازه بروز آن را نمی‌داد
برخی معتقدند زندگی در اینستاگرام باعث فاصله گرفتن نسل زد از واقعیت و گرایش بیشتر آنها به ظاهرسازی شده است. نظر شما چیست؟
اگر از جامعه مدرن و مصرف‌گرایی حرف بزنیم، متوجه می‌شویم که این تغییرات ابتدا در سبک زندگی مدرن اتفاق افتاده و بعد شبکه‌های اجتماعی آن را تشدید کرده‌اند. اینستاگرام و سایر شبکه‌ها به خودی خود خالق این تغییرات نیستند، بلکه تقویت‌کننده‌اند. آنها یک لایه بالاتر از واقعیت زندگی روزمره ایجاد می‌کنند و ظاهرسازی را برجسته‌تر نشان می‌دهند. بنابراین ریشه ماجرا در تغییرات کلان جامعه مدرن است و شبکه‌های اجتماعی فقط سرعت و شدت آن را افزایش داده‌اند.
حضور نسل زد در شبکه‌های اجتماعی چه فرصت‌ها و چه تهدیدهایی برای آینده فرهنگی و اجتماعی آنها دارد؟
از یک سو این فضاها فرصت آشنایی با فرهنگ جهانی و نظام ارزش‌های نوین را فراهم می‌کنند و می‌توانند به توسعه آگاهی نسل جدید کمک کنند. اما از سوی دیگر اگر سواد رسانه‌ای و آگاهی اجتماعی لازم به کاربران منتقل نشود، این فرصت‌ها به تهدید تبدیل خواهند شد. ما باید یاد بدهیم چگونه دروازه‌بانی خبر انجام دهند، محتوا را گزینش کنند و متناسب با نیازهای واقعی انتخاب داشته باشند. متأسفانه در جامعه ما این آموزش به‌طور کافی ارائه نشده و حتی محدودیت‌ها و فیلترینگ، کاربران را به سمت استفاده غیررسمی و گاهی افراطی سوق داده است. همین امر می‌تواند به شکاف فرهنگی و ارزشی دامن بزند.
ما باید یاد بدهیم چگونه دروازه‌بانی خبر انجام دهند، محتوا را گزینش کنند و متناسب با نیازهای واقعی انتخاب داشته باشند. متأسفانه در جامعه ما این آموزش به‌طور کافی ارائه نشده و حتی محدودیت‌ها و فیلترینگ، کاربران را به سمت استفاده غیررسمی و گاهی افراطی سوق داده است
شما به جامعه مدرن اشاره کردید. آیا ممکن است در این باره یک یادداشت مستقل برای انتشار آماده کنید؟
جامعه مدرن موضوع گسترده‌ای دارد؛ از سبک زندگی و الگوهای مصرف گرفته تا فردگرایی و نیازهای اجتماعی. مثلاً یکی از جلوه‌های بارز فردگرایی در نسل جدید را می‌توان در عکس‌های سلفی یا نوع استفاده آنها از شبکه‌های اجتماعی دید.
انتهای پیام/
