چت‌جی‌پی‌تی دیگر فقط جواب نمی‌دهد، آموزش هم می‌دهد
«اوپن‌ای‌آی» (OpenAI) روز سه‌شنبه از قابلیت جدیدی با عنوان «حالت مطالعه» (Study Mode) برای چت‌جی‌پی‌تی رونمایی کرد. قابلیتی که به‌طور بنیادین نحوه تعامل دانش‌آموزان با هوش مصنوعی را تغییر می‌دهد، چرا که به‌جای ارائه پاسخ‌های مستقیم، از پرسش‌های سقراطی و راهنمایی مرحله‌به‌مرحله بهره می‌گیرد.
این قابلیت جدید، مهم‌ترین گام اوپن‌ای‌آی در ورود به بازار فناوری‌های آموزشی محسوب می‌شود. بازاری که تحلیل‌گران پیش‌بینی می‌کنند تا سال ۲۰۳۰ به ارزش ۸۰.۵ میلیارد دلار برسد. حالت مطالعه به جای ارائه ساده راه‌حل تمرین‌ها، نقش یک معلم شکیبا را ایفا می‌کند که با طرح پرسش‌های تکمیلی و تنظیم پاسخ‌ها متناسب با سطح مهارت فردی یادگیری را تعمیق می‌بخشد.
«لیا بلزکی» (Lia Blizky)، معاون بخش آموزش اوپن‌ای‌آی، در نشست خبری پیش از رونمایی این قابلیت گفت: هدف ما این بود که بفهمیم دانش‌آموزان چگونه از چت‌جی‌پی‌تی استفاده می‌کنند و چگونه می‌توانیم آن را به ابزاری بهتر برای آموزش تبدیل کنیم.
پژوهش‌های اولیه نشان می‌دهد نحوه استفاده از چت‌جی‌پی‌تی در فرآیند یادگیری بر نتایج آموزشی تأثیرگذار است. زمانی که چت‌جی‌پی‌تی با هدف آموزش یا تدریس به‌کار گرفته می‌شود، می‌تواند عملکرد تحصیلی را به‌طور چشمگیری بهبود دهد. اما وقتی صرفاً به‌عنوان دستگاه پاسخ‌دهی مورد استفاده قرار گیرد، می‌تواند به فرایند یادگیری آسیب بزند.
این قابلیت در واقع به یک چالش اساسی پاسخ می‌دهد که از زمان رشد فزاینده استفاده دانشجویان از چت‌جی‌پی‌تی به‌وجود آمده است. در حالی که یک‌سوم آمریکایی‌های دانشجو از این ابزار هوش مصنوعی استفاده می‌کنند و یادگیری مهم‌ترین کاربرد آن محسوب می‌شود. مربیان آموزشی همچنان درگیر این پرسش هستند که آیا چنین ابزار‌هایی باعث افزایش درک مفاهیم می‌شوند یا دانش‌آموزان را به میان‌بر‌های غیراصولی تشویق می‌کنند.
چگونه حالت مطالعه OpenAI با استفاده از روش سقراطی جایگزین پاسخ‌دهی مستقیم می‌شود
حالت مطالعه (Study Mode) از آنچه اوپن‌ای‌آی آن را دستورالعمل‌های سیستمی سفارشی می‌نامد بهره می‌گیرد. دستوراتی که با همکاری متخصصان آموزش از بیش از ۴۰ نهاد آموزشی در سراسر جهان طراحی شده‌اند. در این حالت، زمانی که دانش‌آموزان پرسشی مطرح می‌کنند، هوش مصنوعی به‌جای پاسخ مستقیم، با راهنمایی‌های تدریجی و پرسش‌محور پاسخ می‌دهد.
در جریان یک دموی زنده، «آبی موچال» مدیر محصول در اوپن‌ای‌آی، تفاوت بین دو حالت را نشان داد. زمانی که از چت‌جی‌پی‌تی در حالت عادی خواسته شد: «در مورد نظریه بازی به من آموزش بده»، پاسخ، شبیه یک متن جامع درسی بود. اما در حالت مطالعه، هوش مصنوعی ابتدا پرسید: «سطح فعلی‌ات چیست؟ دنبال چه هدفی هستی؟» و سپس با توجه به پاسخ کاربر، مفاهیم را به‌صورت مرحله‌به‌مرحله و متناسب با نیاز وی توضیح داد.
موچال توضیح داد: ما می‌خواهیم این فرآیند تحت هدایت یادگیرنده باشد. در هر مرحله، یک پرسش مطرح می‌شود تا دانش‌آموزان خودشان بر مبنای دانش قبلی‌شان پیش بروند. کاری که ما انجام می‌دهیم، ایجاد داربست آموزشی است: یک مفهوم را توضیح می‌دهیم، سؤال می‌پرسیم و روی همان پایه، مفاهیم بعدی را بنا می‌کنیم.
این سیستم حتی در برابر تلاش کاربران برای گرفتن پاسخ سریع مقاومت می‌کند. اگر کسی بنویسد: «فقط جواب را بده»، حالت مطالعه پاسخ می‌دهد: «هدف این کار یادگیری است، نه صرفاً ارائه پاسخ.»
افزایش چشمگیر اعتمادبه‌نفس آموزشی دانشجویان با آموزش مبتنی بر هوش مصنوعی
سه دانشجوی دانشگاه که نسخه آزمایشی حالت مطالعه را امتحان کرده‌اند، گزارش داده‌اند که این ابزار تأثیر قابل‌توجهی بر اعتمادبه‌نفس آنها در یادگیری و نیز بر نتایج آموزشی‌شان گذاشته است.
«مگی وانگ» (Maggie Wang)، دانشجوی سال آخر رشته علوم کامپیوتر در دانشگاه «پرینستون» (Princeton University)، گفت این ابزار به او کمک کرد تا بالاخره «رمزگذاری موقعیتی سینوسی» (sinusoidal positional encodings) را مفهومی که با وجود گذراندن واحد‌های «پردازش زبان طبیعی» (NLP) و شرکت در جلسات رفع اشکال همچنان برایش مبهم بود به‌خوبی درک کند.
او گفت: الان واقعاً احساس می‌کنم هیچ چیزی نیست که نتوانم یاد بگیرم. این ابزار به من اعتمادبه‌نفس فوق‌العاده‌ای داده که تجربه‌ام به‌عنوان دانشجو را کاملاً تغییر داده است. چت‌جی‌پی‌تی کمکم کرده به‌طور انتقادی درباره پژوهشگر بودن، خواندن مقالات و فکر کردن به مسیر‌های تحقیقاتی بیندیشم.
«پراجا تیکو» (Praja Tiko)، دانشجوی اقتصاد در «مدرسه وارتون» (Wharton School)، تفاوت بین حالت عادی و حالت مطالعه را هنگام مرور مطالب حسابداری توصیف کرد. او می‌گوید: احساس می‌کردم واقعاً می‌فهمد باید از کجا شروع کند. مطمئن می‌شد که من آماده‌ام تا به مرحله بعدی بروم. بزرگ‌ترین تفاوت بین چت‌جی‌پی‌تی معمولی و حالت مطالعه این بود که حالت عادی مثل یک ابزار بود، اما حالت مطالعه واقعاً مثل یک شریک یادگیری عمل می‌کرد.
رقابت غول‌های هوش مصنوعی در بازار ۸۰ میلیارد دلاری آموزش
عرضه حالت مطالعه هم‌زمان با رقابت شدید شرکت‌های بزرگ هوش مصنوعی برای تصاحب بازار پر سود آموزش رخ داده است. شرکت آنتروپیک به‌تازگی نسخه «کلاد مخصوص تحصیل و آموزش» (Claude for Education) را با قابلیت «حالت یادگیری» (Learning Mode) معرفی کرده که همانند اوپن ای آی، تأکید بر پرسش‌گری سقراطی به‌جای پاسخ‌دهی مستقیم دارد. گوگل نیز قابلیت «یادگیری هدایت‌شده» (Guided Learning) را برای مدل «مدل گوگل» (Gemini) آزمایش کرده و اشتراک ۲۰ دلاری جمینای هوش مصنوعی حرفه‌ای را برای دانشجویان رایگان کرده است.
این فضای رقابتی نشان می‌دهد که صنعت هوش مصنوعی آموزش را نه‌تنها به‌عنوان یک فرصت مالی گسترده، بلکه به‌عنوان زمینه‌ای برای نمایش اثرات مثبت اجتماعی این فناوری در نظر گرفته است. برخلاف کاربرد‌های مصرف‌محور که تمرکزشان بر سهولت و سرعت است، ابزار‌های آموزشی باید بین سادگی استفاده و اصول آموزشی که به یادگیری واقعی منجر می‌شوند، تعادل برقرار کنند.
اوپن‌ای‌آی در بیانیه‌اش تأکید کرد: چشم‌انداز پژوهشی در مورد بهترین روش‌های استفاده از هوش مصنوعی در آموزش هنوز در حال شکل‌گیری است. این جمله نشان می‌دهد که حالت مطالعه فعلاً یک تجربه اولیه و آزمایشی است و نه راه‌حل نهایی.
پشت صحنه: چگونه OpenAI حالت مطالعه را ساخت و گام بعدی چیست؟
اوپن‌ای‌آی برای ساخت حالت مطالعه، به جای آموزش رفتار مدل در سطح «ساختار اصلی» (Core Model)، از دستورالعمل‌های سیستمی سفارشی استفاده کرده است. این روش امکان به‌روزرسانی سریع و تطبیق مداوم با بازخورد دانش‌آموزان را فراهم می‌کند، گرچه ممکن است در برخی گفت‌و‌گو‌ها باعث بروز ناهماهنگی‌هایی شود.
این شرکت قصد دارد پس از جمع‌آوری داده‌های کافی درباره مؤثرترین روش‌ها، این رفتار‌ها را به‌طور مستقیم در مدل‌های اصلی خود ادغام کند. برنامه‌های توسعه آتی شامل افزودن ابزار‌های تصویری برای نمایش بهتر مفاهیم پیچیده، امکان تعیین هدف و پیگیری پیشرفت یادگیری در جلسات مختلف، و نیز شخصی‌سازی عمیق‌تر تجربه یادگیری خواهد بود.
قابلیت حالت مطالعه از روز سه‌شنبه برای کاربران نسخه‌های رایگان، پلاس، «حرفه‌ای» (Pro) و تیمی چت‌جی‌پی‌تی فعال شده است. انتظار می‌رود که این ویژگی در هفته‌های آینده برای کاربران «نسخه آموزشی» (ChatGPT Edu) نیز در دسترس قرار گیرد. هنوز ابزار‌های کنترلی در سطح مدیریت برای مؤسسات آموزشی فراهم نشده‌اند تا بتوانند استفاده از حالت مطالعه را الزامی کنند، با این حال لیا بلزکی اشاره کرد که این قابلیت قطعاً یکی از درخواست‌های رایج مشتریان اولیه ماست.
عرضه «جی‌پی‌تی-۵» و پیشرفت‌های عامل‌های هوش مصنوعی، آغازی برای عصری نوین در فناوری آموزشی
گسترش هوش مصنوعی در حوزه آموزش، در شرایطی رخ می‌دهد که توانایی‌های این فناوری به‌سرعت در حال پیشرفت است؛ پیشرفتی که هم باعث هیجان و هم نگرانی در میان مربیان آموزشی شده است.
هفته گذشته، عامل چت‌جی‌پی‌تی نشان داد که می‌تواند آزمون‌های «من ربات نیستم» را پشت سر بگذارد؛ قابلیتی که نشان می‌دهد هوش مصنوعی می‌تواند در محیط‌های دیجیتالی‌ای که برای جلوگیری از دسترسی آنها طراحی شده‌اند، به‌راحتی حرکت کند.
در همین حال، گزارش‌ها حاکی از آن است که اوپن‌ای‌آی قصد دارد در اوایل ماه اوت مدل جی پی تی-۵ را عرضه کند. این مدل جدید قرار است قابلیت‌های استدلالی و چند‌وجهی (چند‌مدی) را در قالب یک مدل واحد و قدرتمندتر ادغام کند. چنین پیشرفت‌هایی کاربرد‌های آموزشی هوش مصنوعی را به سطح جدیدی می‌برد؛ به‌گونه‌ای که ممکن است هم به بهبود نتایج یادگیری کمک کند و هم چالش‌های مربوط به سلامت آموزشی و تقلب را افزایش دهد.
همچنین این تحولات هم‌زمان با مذاکرات قرارداد جدید میان مایکروسافت و اوپن‌ای‌آی برای دسترسی به فناوری‌های آتی هوش مصنوعی صورت می‌گیرد؛ امری که نشان می‌دهد حفظ برتری تجاری در بازار کلیدی‌ای مانند آموزش، اهمیتی راهبردی دارد.
حالت مطالعه و آینده یادگیری با کمک هوش مصنوعی
اوپن‌ای‌آی تأکید دارد که حالت مطالعه تنها «گام نخست در مسیر طولانی بهبود یادگیری در چت‌جی‌پی‌تی» است. این شرکت در حال همکاری با ابتکار «مقیاس‌پذیری» (SCALE) در دانشگاه استنفورد است تا مطالعات بلندمدتی درباره نحوه یادگیری دانش‌آموزان با هوش مصنوعی انجام دهد. هدف آنها، انتشار نتایجی درباره ارتباط بین طراحی مدل و پیامد‌های شناختی (یادگیری ذهنی) است.
برای مؤسسات آموزشی که در حال ارزیابی استفاده از هوش مصنوعی هستند، حالت مطالعه می‌تواند مسیری میانه ارائه دهد؛ نه ممنوعیت کامل و نه دسترسی بی‌حد و مرز. با گنجاندن اصول آموزشی در رابط کاربری هوش مصنوعی، اوپن‌ای‌آی ابزاری طراحی کرده که هم نگرانی مربیان درباره سلامت فرآیند یادگیری را کاهش می‌دهد و هم نیاز دانشجویان به کمک از هوش مصنوعی را پاسخ می‌دهد.
کالب ماسی، دانشجوی دانشگاه مینه‌سوتا که در برنامه آزمایشی شرکت داشته، می‌گوید: ما تازه در حال کشف سطح ابتدایی قابلیت‌های ابزار‌های هوش مصنوعی برای حمایت از دانشجویان هستیم. هرچه آگاهانه‌تر از این ابزار‌ها استفاده کنیم، نه فقط به‌عنوان دانش‌آموز، بلکه به‌عنوان یادگیرندگان مادام‌العمر توانمندتر خواهیم شد.
به گزارش «ونچربیت» (VentureBeat)، در نهایت، آزمون واقعی این نخواهد بود که آیا هوش مصنوعی می‌تواند پاسخ درست بدهد، بلکه این است که آیا می‌تواند به دانش‌آموزان بیاموزد چگونه پرسش‌های بهتری مطرح کنند.
انتهای پیام/
