محدودیت‌های بی‌سابقه عاشورا در آذربایجان: از ممنوعیت گریه تا منع ورود زنان و کودکان به مساجد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا به نقل از رسانه آذربایجانی جم نیوز، عاشورای امسال در جمهوری آذربایجان با محدودیت‌هایی بی سابقه همراه بود. بسیاری از مساجد، اجرای برخی آیین‌های مذهبی را ممنوع کردند و کاربران شبکه‌های اجتماعی گزارش دادند که خواندن مرثیه، سینه زنی و حتی گریه کردن در برخی مکان‌ها ممنوع شده است.
در آذربایجان، روز عاشورا در مناطقی مانند باکو، نارداران، لنکران، ماسالی، گنجه و دیگر شهر‌ها با آیین‌هایی همچون مرثیه خوانی، سینه زنی، گریه و اجرای تعزیه گرامی داشته می‌شود. در گذشته، برخی نیز با قمه زنی عزاداری می‌کردند، اما رهبران دینی سال‌هاست مردم را به اهدای خون به جای قمه زنی تشویق کرده‌اند.
تجربه خبرنگار از محدودیت‌ها
آرزو عبدالله گلزمان، خبرنگار آذربایجانی از جمله کسانی است که امسال با این محدودیت‌ها مواجه شد، وی تجربه خود را در مسجد اَجر‌بی در باکو چنین توصیف کرد: شیخ مسجد اجازه مرثیه خوانی نداشت و مأموران پلیس گفتند: دولت اجازه گریه نمی‌دهد.
وی افزود: این مراسم به احترام امام حسین (ع) برگزار شده بود. ولی به ما گفتند عاشورا دیروز بوده و امروز اجازه عزاداری ندارید، در حالی‌که طبق تقویم ما، عاشورا ۶ ژوئیه بود و ما طبق باورمان گرد هم آمده بودیم.
اختلاف در تاریخ عاشورا
هیئت دولت «اداره مسلمانان قفقاز» اعلام کرد که عاشورا در ۵ ژوئیه برگزار می‌شود، اما برای بسیاری از شیعیان، تاریخ واقعی عاشورا ۶ ژوئیه بود. همین اختلاف منجر شد که مراسم رسمی تنها در روز ۵ ژوئیه مجاز باشد و برگزاری هرگونه مراسمی در ۶ ژوئیه ممنوع شود؛ موضوعی که بسیاری از شیعیان آن را تلاشی برای کنترل باور‌های مذهبی از سوی دولت دانستند.
ممنوعیت ورود زنان و کودکان به مساجد
یکی از جنبه‌های بحث‌برانگیز عاشورای امسال، ممنوعیت ورود کودکان و همچنین زنان به مساجد بود. طبق گزارش‌ها، مدارس و والدین از قبل هشدار دریافت کرده بودند که کودکان را به مراسم عزای سالار شهیدان عالم نبرند.
فعال اجتماعی سنوبار حیدرووا به جم نیوز گفت: این تصمیم با این ادعا توجیه شده که حضور در مراسم ممکن است به سلامت روان کودکان آسیب بزند! اما به نظر او، این دخالت در آزادی‌های فردی و خانوادگی است: اگر کودکان را به مراسم نظامی با تصاویر خون، مرگ، اسلحه و خشونت ببرند اشکالی ندارد، اما حضور آن‌ها در مراسم مذهبی مشکل زا است.
کارشناسان: فشار ایدئولوژیک بر جامعه شیعه
حقوقدان خالد باقروف گفته این نوع محدودیت‌ها نقض آزادی وجدان و دین است که در قانون اساسی آذربایجان تضمین شده است. او افزود که استدلال‌هایی مانند «امنیت عمومی» یا «نظم اجتماعی» اغلب پوششی برای تصمیمات سیاسی هستند.
علمدار بنیات‌اف، نماینده «جنبش وحدت اسلامی» در اروپا نیز می‌گوید این اقدامات نشانه خصومت آشکار دولت با جامعه شیعه آذربایجان است: این فقط بحث قانون گذاری نیست؛ این یک مبارزه با هویت دینی و فرهنگی است.
فشار بر شیعیان در سایه تنش با ایران
محدودیت‌های عاشورا در آذربایجان بی دلیل اتفاق نمی‌افتند. این اقدامات در چارچوب تنش‌های سیاسی و ایدئولوژیک با ایران انجام می‌شود. دولت آذربایجان در تلاش برای کنترل جامعه شیعه، اقدامات پیشگیرانه علیه نفوذ ایران انجام می‌دهد؛ چرا که بسیاری از شیعیان این کشور از فتاوای مراجع ایرانی پیروی می‌کنند و دولت این موضوع را تهدید تلقی می‌کند.
در نتیجه، فعالان مذهبی شیعه با اتهاماتی مانند همکاری با ایران، تحریک علیه دولت و حتی نگهداری مواد مخدر یا اسلحه بازداشت شده‌اند و برخی به حبس‌های طولانی مدت محکوم شده‌اند.
بنیات‌اف در این‌باره می‌گوید: در آذربایجان، مؤمنانی که شیعه هستند، صرفاً به خاطر شیوه عبادتشان تحت پیگرد قرار می‌گیرند. دولت نماز آن‌ها را نشانه نفوذ ایران می‌داند و آن‌ها را به مجرم تبدیل می‌کند. این در اصل سرکوب آزادی مذهبی است.
دین تحت مدیریت دولتی
آزادی‌های مذهبی در آذربایجان سال‌ها است که تحت نظارت نهاد‌های رسمی و نهاد‌های امنیتی اداره می‌شود. اما عاشورای امسال نشان داد این کنترل اکنون نه فقط شامل سازمان دهی مراسم، بلکه حتی محتوای آن شامل اشک ها، مرثیه‌ها و حتی سکوت عزاداران نیز می‌شود.
تضاد میان حق جامعه شیعه برای عبادت مطابق تقویم مذهبی خود و تلاش دولت برای اعمال سیاست مذهبی یکپارچه، روز به روز آشکارتر می‌شود.
انتهای پیام/
