میدان وفاداری، جای اهل خطر است؛ نه اهل تردید
به گزارش خبرنگار فرهنگ خبرگزاری آنا، ماجرای مسلم بن عقیل(ع) تنها یک واقعه تاریخی نیست، بلکه نمایانگر مرز میان ایمان حقیقی و دیانتِ حسابگر است؛ میدانی که اهل خطر را می‌طلبد، نه اهل محافظه‌کاری و مصلحت‌اندیشی. در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام طاهر قلی‌زاده کارشناس دینی به واکاوی این واقعه و پیام‌های جاری آن برای امروز پرداختیم.
مسلم بن عقیل؛ آینه وجدان تاریخ
وی با اشاره به جایگاه ماجرای مسلم بن عقیل در تاریخ اسلام می‌گوید: در تاریخ اسلام، فرازهایی وجود دارد که نه صرفاً به‌عنوان رویدادهایی تاریخی، بلکه به‌مثابه آیینه‌ای در برابر وجدان بشری عمل می‌کنند. از جمله آن‌ها، ماجرای حضرت مسلم بن عقیل، نماینده امام حسین(ع)، است که مأموریت یافت تا بر باور و وفاداری مردم کوفه، گواهی دهد.
کوفه؛ جامعه‌ای دیندار اما گرفتار ترس
حجت‌الاسلام قلی‌زاده با توصیف وضعیت اجتماعی کوفه چنین بیان می‌کند: جامعه‌ای که جناب مسلم در آن گام نهاد، جامعه‌ای بود برخوردار از سابقه‌ای طولانی در شنیدن خطبه‌های علی بن ابی‌طالب(ع) و دیدن روزهای خلافت ایشان؛ جامعه‌ای آشنا با مفاهیم عدالت و دیانت، اما دستخوش تردید، تهدید، و آزمون‌های اخلاقی.
وی ادامه می‌دهد: مردمی که در ابتدا با شوق و اشتیاق پذیرای نماینده‌ی امام شدند، اما با نخستین نشانه‌های تهدید، از حمایت سر باز زدند، دچار یک بیماری تاریخی بودند: ایمان مصلحت‌زده و ترس‌خورده.
ایمان بدون شجاعت، به‌کار حق نمی‌آید
این کارشناس دینی در تبیین ریشه‌های این عقب‌نشینی چنین تحلیل می‌کند: آنچه بر سر مسلم آمد، صرفاً حاصل خیانت شماری از خواص نبود، بلکه نتیجه عقب‌نشینی تدریجی مردمی بود که در ظاهر دیندار و متعهد، اما در باطن، گرفتار مصلحت‌اندیشی، محافظه‌کاری و ترس از دست دادن امنیت شخصی بودند.
قرآن از کدام دینداری انتقاد می‌کند؟
وی در ادامه با استناد به آیات قرآن، از دیانت سطحی و ظاهری انتقاد کرده و می‌گوید: در سوره حج آمده است که «وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَىٰ حَرْفٍ...»؛ یعنی برخی از مردم دین‌داری‌شان بر لبه و حاشیه است تا زمانی که امور به کامشان باشد مؤمن می‌مانند و به‌محض مواجهه با فتنه، رو برمی‌گردانند. این نوع ایمان، در بزنگاه‌ها به جای پشتیبان حق بودن، زمینه‌ساز تحقق باطل می‌شود.
خسارتی که دنیا و آخرت را می‌سوزاند
حجت‌الاسلام قلی‌زاده با اشاره به تعبیر «خسران مبین» در قرآن ابراز می‌کند: زیان کسانی که در بزنگاه‌ها از حق روی‌گردان می‌شوند، فقط تاریخی یا اخلاقی نیست؛ این زیانی است که دنیا و آخرت را در بر می‌گیرد. مردمی که مسلم را تنها گذاشتند، اعتماد اجتماعی، کرامت درونی و همبستگی دینی خود را نیز از دست دادند.
وقتی ترس، نام دیانت می‌گیرد
وی ترس توجیه‌شده را یکی از خطرناک‌ترین انحرافات اخلاقی معرفی می‌کند: پدیده ترس، هر چند در ذات خود طبیعی است، اما وقتی به ترسِ توجیه‌شده بدل شود، آسیب‌زا می‌شود. کوفیان، با وجود شناخت مسلم، ترس از عبیدالله بن زیاد را بر ایمان به حجت خدا ترجیح دادند و گرفتار گونه‌ای از دیانت کاذب شدند؛ دیانتی که ابزار توجیه انفعال بود.
ایمان، فقط نیایش نیست؛ اقدام است
این مشاور خانواده تأکید می‌کند: در آموزه‌های اسلامی، دیانت حقیقی، مستلزم اقدام و یاری است. نصرت دین، فقط با دعا و زیارت‌نامه تحقق نمی‌یابد، بلکه در موضع‌گیری، ایستادگی و حمایت عملی از مظلومان معنا می‌شود. مؤمن واقعی آن است که در موقعیت تهدید، از حمایت حق دست نکشد.
«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُونُوا أَنصارَ اللَّهِ»؛ شعاری ابدی
وی با اشاره به آیه‌ای از سوره صف می‌افزاید: این آیه، خطابی مستمر به همه نسل‌هاست. کسی که آماده‌ی اقدام، ایثار و وفاداری نیست، از صف «انصارالله» خارج شده است؛ همان‌گونه که کوفیان با ترک مسلم، از این صف بیرون رفتند.
توجیهات رایج، اما بی‌پایه
حجت‌الاسلام قلی‌زاده با اشاره به توجیهات روانی و اخلاقی مردم آن عصر اظهار می‌دارد: این رفتار معمولاً با عباراتی مانند «حفظ جان»، «مراقبت از خانواده» یا «ناتوانی در مقابله» توجیه می‌شود. اما در واقع، پشت بسیاری از این توجیهات، فقدان تعهد و ناتوانی در تحمل هزینه‌های ارزش‌محور پنهان است. ایمان بی‌هزینه، ایمان بی‌ثمر است.
ما در کوفه‌ای دیگر ایستاده‌ایم
وی با ربط ماجرای تاریخی به وضعیت امروز چنین هشدار می‌دهد: ما در جایگاه قضاوت درباره کوفیان نیستیم؛ بلکه خودمان در معرض همان آزمون قرار داریم. اگر صدای مظلومی برخیزد یا مسئله‌ای از عدالت و
در لحظه تصمیم، تاریخ را ورق خواهیم زد یا تکرار خواهیم کرد؟
در پایان این کارشناس دینی ماجرای مسلم را نه فقط روایتی از گذشته، بلکه آینه‌ای برای امروز توصیف می‌کند و می‌گوید: امروز، ما در همان نقطه‌ای ایستاده‌ایم که مردم کوفه ایستادند. هر روز، در خانه دل ما کوبیده می‌شود؛ گاه با فریاد مظلومی، گاه با مطالبه‌ای برای عدالت، گاه با مسئله‌ای از مسئولیت اجتماعی و دفاع از حقیقت. آزمون مسلم، آزمونی تکراری نیست؛ بلکه الگویی همیشگی است برای سنجش وفاداری، شجاعت و دیانت ما.
وی می‌افزاید: اگر امروز در برابر ظلم سکوت می‌کنیم، اگر برای حفظ آسایش، چشم بر حقیقت می‌بندیم و اگر برای امنیت شخصی، از میدان دفاع از حق عقب‌نشینی می‌کنیم، دیگر نمی‌توانیم به کوفیان گذشته خرده بگیریم. ما نیز در حال ثبت تصمیمی تاریخی هستیم؛ تصمیمی که در آینده، درباره‌اش قضاوت خواهد شد.
اگر مسلم امروز به در خانه ما بیاید، آیا در را باز خواهیم کرد؟
حجت‌الاسلام قلی‌زاده در پاسخ تصریح می‌کند: این سؤال، فقط فرضی نیست؛ یک واقعیت روزمره است. ما در حال پاسخ دادن به آن هستیم، بی‌آنکه شاید بدانیم. هر سکوت یا اقدام، هر انتخاب یا انفعال، پاسخی است به مسلم امروز. تاریخ را یا با وفاداری ورق خواهیم زد، یا با تردید، دوباره تکرار خواهیم کرد.
انتهای پیام/
