بزرگ‌ترین ظلم به زن، حذف ولایت در خانواده است/ خانواده غدیری، نسخه نجات انسان مدرن
حجت‌الاسلام هادی عجمی کارشناس فقه تربیتی در گفت‌و‌گو با خبرنگار دین و آیین خبرگزاری آنا با بیان اینکه مفهوم ولایت در منظومه معارف اسلامی امری مرتبه‌دار است، بیان داشت: همان‌طور که نور مراتبی دارد (از نور آفتاب گرفته تا نور شمع) ولایت نیز دارای سطوح مختلفی است. در رأس آن، ولایت الهی قرار دارد؛ چنان‌که در قرآن آمده: «الله ولیّ الذین آمنوا». پس از آن، پیامبر اکرم (ص)، ائمه اطهار (ع)، و سپس مؤمنان حقیقی، در سلسله‌مراتب ولایت قرار دارند.
وی ادامه داد: در سطح پایین‌تر، ولایت پدر در خانواده مطرح است. اگر پدر نباشد، پدربزرگ یا بزرگ‌مرد خانواده، سرپرستی و هدایت را برعهده می‌گیرد. این همان ساختار ولایی است که اسلام به‌عنوان نظام تربیتی دقیق، آن را در خانواده‌ها و جامعه نهادینه کرده است.
ولایت در برخی خانواده‌ها جاری است
حجت‌الاسلام عجمی با اشاره به برخی تفاوت‌های تربیتی و اجتماعی در خانواده‌های شهری و روستایی ابراز داشت: بسیاری از جوانانی که از شهرستان‌ها و روستا‌ها وارد مراکز نظامی یا ادارات می‌شوند، ارتباط بهتری با مسئول یا فرمانده خود برقرار می‌کنند. دلیل آن این است که در خانواده‌هایی با ساختار ولایی رشد کرده‌اند و با مفهوم اطاعت، سرپرستی و مسئولیت آشنا هستند.
غرب بر پایه انسان‌گرایی، ولایت را کنار گذاشت
وی با انتقاد از مبانی فلسفی تمدن غرب، گفت: تمدن غربی در برابر توحید، بر پایه اومانیسم و انسان‌محوری بنا شده است. این فرهنگ در برابر ولایت، بر فردگرایی و قانون‌گرایی تأکید دارد؛ اما قانونی که صرفاً بر اساس رأی اکثریت و برای حفظ نظم ظاهری است، نه برای هدایت و تربیت انسان.
این کارشناس فقه تربیتی اظهار داشت: در حالی که در اسلام، نظم از دل ولایت بیرون می‌آید؛ اما در غرب، چون مفهوم ولایت کنار گذاشته شده، نظم صرفاً با ابزار‌های خشک قانونی و حقوقی اعمال می‌شود؛ بدون بُعد اخلاقی و عاطفی.
حذف ولایت؛ ضربه‌ای پنهان به زن و خانواده
وی با اشاره به تأثیر حذف ولایت بر جایگاه زن در خانواده افزود: در دهه‌های اخیر، رسانه‌ها به‌ویژه در قالب فیلم‌ها و سریال‌ها، پدر را به یک عنصر مضحک و ناتوان تقلیل داده‌اند. این کار در ظاهر یک شوخی رسانه‌ای است، اما در واقع نوعی تخریب نظام ولایی در خانواده محسوب می‌شود.
حجت‌الاسلام عجمی تصریح کرد: از سوی دیگر، دیدگاه‌های فمینیستی نیز با حمله به مفهوم ولایت، آن را دیکتاتوری مردانه معرفی کرده‌اند. البته برخی سوءاستفاده‌ها و افراط‌گری‌ها از سوی مردان نیز به این نگرش دامن زده، اما راه‌حل، اصلاح عملکرد است نه انکار اصل ولایت.
فمینیسم، بار مضاعف بر دوش زنان گذاشت
وی با اشاره به وضعیت زنان در جوامع غربی ادامه داد: در نظام غربی، زن باید مانند مرد کار کند و در عین حال وظایف مادری و خانه‌داری را نیز به دوش بکشد. این به‌وضوح فشار مضاعفی بر زنان وارد کرده است. برای نمونه در فرانسه، بالای ۶۰ درصد حضانت فرزندان بر عهده مادران است. یعنی زن، هم باید پدر باشد و هم مادر.
این کارشناس دینی خاطرنشان کرد: این اتفاق، محصول مستقیم حذف نظام ولایت در خانواده است. چون دیگر پدر یا مرد خانواده مسئولیتی به عهده ندارد، یا جایگاهش نادیده گرفته شده است. این وضعیت، زن را تنها و بی‌پناه رها کرده و او را وادار کرده که بار چند نقش را همزمان بر دوش بکشد.
قانون به‌جای ولایت، نتیجه‌اش وزارت تنهایی شد
وی با تأکید بر پیامد‌های اجتماعی حذف ولایت، گفت: در برخی کشور‌های مدرن مانند ژاپن و انگلستان، وزارت تنهایی تأسیس شده است؛ چرا؟ چون زن و مرد در زندگی‌های فردگرایانه تنها شده‌اند. اگر نظام ولایت در خانواده برقرار بود، زن سرپرست داشت، مرد مسئولیت‌پذیر بود و مفهومی به‌نام تنهایی اجتماعی معنا نداشت.
ولایت؛ تفضل واجب مرد به زن
حجت‌الاسلام عجمی درباره سوءبرداشت‌های رایج از ولایت در خانواده گفت: برخی گمان می‌کنند ولایت یعنی مردسالاری یا تحکم؛ در حالی که قرآن می‌فرماید: «الرجال قوامون علی النساء... بما أنفقوا...». یعنی مرد موظف به انفاق است. این ولایت به‌معنای تفضل واجب است، مثل زکات فطریه که صدقه هست، ولی واجب. مهریه، نفقه، سرپرستی، همه بر مرد واجب شده است. این نگاه، در واقع از زن حمایت می‌کند، نه اینکه او را محدود سازد.
وی ادامه داد: می‌توان گفت اسلامی‌ترین و فمینیست‌ترین ادبیات حمایتی از زن، همان ادبیات ولایی اسلام است؛ چون زن را بی‌پناه نمی‌گذارد، بلکه برایش سرپناه، حمایت، محبت و پشتیبانی را الزام‌آور می‌داند.
خانواده غدیری، نسخه نجات از بحران مدرن
این کارشناس فقه تربیتی بیان داشت: برای تحقق خانواده ولایی، دو گام ضروری است؛ اول اینکه زیبایی‌های این نظام را به نسل امروز معرفی کنیم، دوم اینکه آسیب‌ها و ضعف‌های داخلی را اصلاح کنیم. اگر این کار انجام شود، خانواده ولایی خودش بهترین تبلیغ برای این نظام خواهد بود.
وی افزود: لازم است دختران از حدود ۱۴ سالگی آموزش ببینند و پسران نیز با وظایف ولایی خود آشنا شوند. یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف تمدن غرب، جابه‌جایی نقش‌هاست. اما در نظام اسلامی، عدالت یعنی هر کس در جای خود قرار بگیرد.
حجت‌الاسلام عجمی خاطرنشان کرد: اگر مردان آموزش نبینند، عزت‌نفس کافی نداشته باشند یا در جایگاه ولایت قرار نگیرند، خانواده آسیب می‌بیند؛ بنابراین ما باید مرد را توانمند کنیم، جایگاهش را بازتعریف و تقویت کنیم و از طرفی، ضعف‌های فرهنگی را جبران کنیم. آن‌گاه است که می‌توانیم به یک خانواده غدیری واقعی برسیم، نه فقط با شعار علی علی، بلکه با سبک زندگی علوی.
انتهای پیام/
