خودکفایی ۹۹ درصدی مصالح ساختمانی پادزهر تحریم یا مقابله با جنگ روانی؟ بررسی اثر تحریم‌ بر صنعت ساخت‌وساز

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری آنا؛ بتازگی دولت ایالات متحده آمریکا از اعمال تحریم‌های جدید علیه بخش ساخت‌وساز و صنعت مسکن ایران خبر داده است؛ اقدامی که به ادعای واشنگتن، با هدف مقابله با فعالیت‌های اقتصادی نهاد‌های وابسته به حاکمیت جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است. اما این تحریم‌ها تا چه حد می‌توانند تأثیر واقعی بر روند ساخت‌وساز کشور و یا قیمت مصالح تاثیر بگذارند؟

صنعت ساخت‌وساز ایران در سال‌های اخیر به سمت خودکفایی و استفاده از مصالح و فناوری‌های داخلی پیش رفته. این موضوع باعث شده تا تحریم‌ها تاثیر کمتری داشته باشند.حالا با این تحریم ها، شرکت‌های ایرانی می‌توانند به جای تمرکز بر بازار‌های بین‌المللی، بر پروژه‌های داخلی و همکاری با کشور‌های غیرتحریمی تمرکز کنند.البته با استفاده از روش‌های مختلف تجارت و همکاری، می‌توان تحریم‌ها را دور زد و به فعالیت‌های ساخت‌وساز ادامه داد.از سوی دیگر دولت می‌تواند با حمایت از پروژه‌های بزرگ ملی و زیرساختی، به رونق صنعت ساخت‌وساز کمک کند و اثر تحریم‌ها را کاهش دهد.با این حال، باید توجه داشت که تحریم‌ها می‌توانند مشکلاتی مانند افزایش قیمت مصالح، محدودیت در دسترسی به فناوری‌های جدید و کاهش سرمایه‌گذاری خارجی را به همراه داشته باشند.

رویارویی نوآوری در صنعت ساخت و ساز با تحریم های جدید 

قطعا تحریم‌های جدید صنعت ساختمانی کشور، نمی‌تواند تاثیر زیادی بر روند حرکت این صنعت مهم کشور، اما دولتمردان باید قبل از هر بحرانی در این صنعت به چند موضوع مهم توجه داشته باشند. تحریم‌ها دسترسی به تکنولوژی‌های پیشرفته، قطعات یدکی و تجهیزات مدرن ساختمانی را محدود می‌کنند. این امر باعث کاهش کیفیت و افزایش هزینه‌های ساخت می‌شود و همچنین موجب کندی نوآوری در این صنعت می‌شود.

از سوی دیگر این تحریم‌ها می‌تواند تأمین مواد اولیه مانند سیمان، فولاد، و مصالح ساختمانی دیگر را با مشکل مواجه کند. افزایش قیمت این مواد و یا کمبود آنها، هزینه‌های ساخت را افزایش داده و منجر به تاخیر در پروژه‌ها می‌شود.این اقدام نادرست، بر صادرات و واردات مصالح ساختمانی و خدمات مرتبط تاثیر می‌گذارد. این امر باعث کاهش رقابت و تنوع در بازار و افزایش قیمت مصالح می‌شود؛ و از همه مهمتر اینکه مجبور شدن به استفاده از مصالح و روش‌های ساخت جایگزین و بومی، می‌تواند منجر به تغییرات در الگو‌های ساخت و ساز شود. گاهی این تغییرات قابل قبول و گاهی با کمبود کیفیت همراه است.از این رو با در نظر گرفتن این مسائل باید برای ادامه حرکت این صنعت ازدانش بومی و مصالح تولید داخل بیش ازهر زمانی جهت توسعه پروژه‌های مسکن و عمرانی استفاده شود.تقویت تولید مصالح مورد نیاز ساختمانی با توجه به ظرفیت بالای متخصصان ایرانی راهکاری است که سال‌ها برای بهبود و ارتقای آن شاید کمتربرنامه ریزی و هدفگذاری شده است.

تحریم ها و تاثیر بر قیمت مصالح ساختمانی 

به گفته یکی از کارشناسان حوزه ساخت‌وساز، اگرچه این تحریم‌ها در ظاهر بیشتر جنبه تبلیغاتی و جنگ روانی دارند، اما نمی‌توان اثرات آنها را به‌طور کامل نادیده گرفت. تحریم‌هایی از این دست بیش از آنکه مستقیماً بر تأمین مصالح ساختمانی تأثیر بگذارند، بر انتقال دانش فنی، تعاملات بین‌المللی و همچنین استفاده از نرم‌افزار‌های مهندسی تأثیرگذار خواهند بود اما باید توجه داشت که تاثیر آن ها در این بخش نیز با توجه به توانمندی بالای متخصصان ایران بسیار محدود خواهد بود. 

سید منصور غیبی پور کارشناس حوزه اقتصاد مسکن در گفت‌و‌گو با خبرنگارآنا اظهار کرد: در زمینه مصالح ساختمانی نظیر سیمان، گچ، سنگ‌آهن و دیگر مواد پایه، ایران از منابع غنی داخلی برخوردار است و حدود ۹۹ درصد از این نیاز‌ها در داخل کشور تولید و تأمین می‌شود؛ بنابراین تحریم‌ها در این زمینه نمی‌توانند اثر جدی بگذارند. اما وابستگی ما به نرم افزار‌های طراحی خارجی، استاندارد‌های بین‌المللی و نرم‌افزار‌های تخصصی مهندسی، نقطه‌ای حساس است که ممکن است هدف فشار دولت‌های معاند غربی قرار گیرد.

این کارشناس در بخش دیگری از تحلیل خود از تاثیر تحریم‌های ایالات متحده علیه بخش ساخت و ساز جمهوری اسلامی ایران، به مراودات مالی و فعالیت شرکت‌های پیمانکاری ایرانی در خارج از کشور اشاره کرد و گفت: آمریکا با استناد به فعالیت شرکت‌هایی که وابسته به نهاد‌های دولتی هستند، تلاش دارد تا پروژه‌های عمرانی ایران در کشور‌هایی نظیر عراق، سوریه، لبنان، برخی کشور‌های آفریقایی و یا اقلیم کردستان را تحت فشار قرار دهد. این اقدام با هدف ایجاد مانع در اجرای پروژه‌ها و نیز مسدود کردن کانال‌های مالی شرکت‌های عمرانی انجام می‌شود، اما در نهایت این فشار‌ها نیز تاثیر چندانی نخواهد داشت چرا که پیش از این نیز این تحریم ها وجود داشته و خنثی شده است. 

اگر تحریم‌ها تاثیر نداشت؛ پس چرا قیمت مصالح زیاد شد

غیبی پور تاکید کرد: نکته مهم این است که تحولات داخلی نیز در افزایش قیمت مصالح بی‌تأثیر نبوده‌اند. در هفته‌های گذشته، به دلیل ناترازی در بخش انرژی، برخی کارخانه‌های سیمان به طور موقت تعطیل شدند. همین دو عامل موجب شد که موجی انتظاری در بین اظهان در رابطه با کمبود مصالح ایجاد شود؛ در حالی که پشتوانه ای حقیقی برای این موج وجود ندارد و صرفا انتظاری تورمی است. در این شرایط بدیهی است که عده ای نیز بیش از نیاز خرید کرده و یا با نیت های سودجویانه اقدام به معاملات مصالح کنند. 

وی افزود: به اعتقاد کارشناسان، این افزایش قیمت‌ها بیش از آنکه ناشی از واقعیت‌های اقتصادی باشد، محصول فضای روانی و سوءاستفاده برخی فعالان از شرایط است. تحریم جدید آمریکا نیز، از نظر برخی کارشناسان، بهانه‌ای شده برای توجیه افزایش قیمت‌ها که در نهایت توجیه اقتصادی چندانی ندارند.

مهمترین واکنش دولت در برابر چنین تحریمی چیست؟

به گزارش آنا، افزایش تولید و عرضه مسکن، به‌ویژه مسکن ارزان‌قیمت برای اقشار کم‌درآمد، یکی از مهم‌ترین وظایف دولت است ومی تواند از طریق طرح‌هایی مثل نهضت ملی مسکن، ارائه تسهیلات به سازندگان و کاهش موانع تولید، به این هدف دست پیدا کند.از این رو دولت می‌تواند با کاهش بروکراسی، تسهیل صدور مجوز‌ها و حمایت از سرمایه‌گذاری، فضای کسب‌وکار رو برای فعالان صنعت ساختمان بهبود ببخشد.البته نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری، هم به بهبود کیفیت زندگی شهروندان کمک می‌کند و هم باعث رونق صنعت ساختمان می‌شود. دولت می‌تواند با ارائه مشوق‌های مالی و تسهیلاتی، مردم رو به نوسازی تشویق کند.ناگفته نماند توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل، انرژی و ارتباطات، نقش مهمی در توسعه‌ی اقتصادی کشور داره و به طور مستقیم و غیرمستقیم بر صنعت ساختمان تاثیر می‌گذارد.پس دولت می‌تواند با وضع استاندارد‌های سخت‌گیرانه‌تر و ارائه مشوق‌های مالی، سازندگان رو به استفاده از فناوری‌های نوین و مصالح ساختمانی پایدار تشویق کند.به طور کلی، عملکرد دولت چهاردهم در صنعت ساختمان بستگی به این داره که چقدر به این مسائل اهمیت بدهه و چه سیاست‌ها و برنامه‌هایی رو برای حل مشکلات و چالش‌های این حوزه اتخاذ کند.

چرا تحریم؟

وزارت خارجه آمریکا طبق بیانیه‌ای که روز چهارشنبه ۲۱ مه (۳۱ اردیبهشت) منتشر کرده، بخش ساخت و ساز در ایران و همچنین ۱۰ ماده صنعتی با کاربرد نظامی را تحت تحریم‌های خود قرار داد. آمریکا ۱۰ ماده راهبردی را که در ارتباط با برنامه‌های هسته‌ای، نظامی یا موشک‌های بالستیک ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند، تحریم کرده است.بر اساس این بیانیه، مواد تحریمی جدید از جمله شامل آلیاژ نیکل-کروم آستنیتی، شمش منیزیم، پرکلرات سدیم، ترکیب تنگستن-مس و برخی ورق‌ها و لوله‌های آلومینیومی است.هر چند این تحریم‌ها پیشتر از این بر تمام بخش‌های صنعتی و فنی و مالی جمهوری اسلامی ایران اعمال شده بود و موضوع جدیدی نیست، اما بنظر می‌رسد که اعمال این تحریم‌ها در میانه مذاکرات تنها جنگی روانی برای امتیاز گرفتن است و عملا ارزش اقنصادی نخواهد داشت.