قلب؛ موتور زندگی انسان؛ هرآنچه باید درباره این عضو حیاتی بدانید

قلب، این اندام کوچک اما بی‌توقف، نخستین ارگان فعال بدن ما در دوران جنینی است. پیش از آن‌که چشمی باز شود یا اندامی شکل بگیرد، قلب شروع به تپش می‌کند و این ضربان تا واپسین لحظات عمر ادامه دارد. هر تپش، نه‌فقط گردش خون را تضمین می‌کند، بلکه نمادی از حیات و پیوستگی با جهان درونی ماست.

چرا قلب همیشه در خط مقدم حیات است؟

اگر مغز فرمانده بدن باشد، قلب بدون تردید موتور اصلی آن است. هر دقیقه حدود پنج لیتر خون را به تمام سلول‌های بدن می‌رساند. توقف آن، تنها چند لحظه کافی است تا مغز و دیگر اندام‌ها دچار آسیب‌های جبران‌ناپذیر شوند. قلب نه‌تنها یک اندام فیزیولوژیک بلکه معیاری برای حیات است.

ضربان‌هایی که حرف می‌زنند: زبان خاموش قلب

قلب با ضربان خود پیام‌هایی به ما می‌فرستد. افزایش ضربان هنگام استرس، تپش‌های غیرمنتظره در لحظات هیجان، یا آرامش ضربان در هنگام خواب، همه زبان بی‌کلام قلب برای نشان دادن وضعیت بدن و روان ما هستند. الکتروکاردیوگرام (نوار قلب) ترجمه‌ای علمی از این زبان است که پزشکان از آن برای تشخیص بیماری‌ها بهره می‌برند.

وقتی قلب بیمار می‌شود؛ نشانه‌ها و هشدارها

درد قفسه‌ی سینه، تنگی نفس، خستگی مفرط، و حتی دردهای معده‌مانند می‌توانند نشانه‌ی بیماری قلبی باشند. اما بسیاری از اختلالات قلبی خاموش‌اند و سال‌ها بدون علامت باقی می‌مانند. آگاهی از عوامل خطر مثل فشار خون بالا، کلسترول، دیابت و سبک زندگی ناسالم، اولین قدم برای مراقبت از قلب است.

از آناتومی تا احساسات؛ قلب چگونه کار می‌کند؟

قلب ساختاری عضلانی با چهار حفره است: دو دهلیز و دو بطن. وظیفه‌اش پمپاژ خون غنی از اکسیژن به بدن و دریافت خون بازگشتی برای ارسال به ریه‌هاست. اما نقش قلب فقط فیزیکی نیست؛ احساسات شدید مانند عشق، اندوه یا ترس هم قلب را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. همین نزدیکی میان فیزیولوژی و روان است که قلب را به نمادی از احساسات بدل کرده است.

دانش پزشکی و رازهای ناشناخته قلب

هرچند علم پزشکی در دهه‌های اخیر پیشرفت‌های چشمگیری در درمان بیماری‌های قلبی داشته، اما هنوز بسیاری از جنبه‌های این عضو ناشناخته باقی مانده‌اند. چرا برخی افراد با وجود ریسک بالا هرگز دچار حمله قلبی نمی‌شوند؟ چرا قلب برخی بیماران پس از پیوند، با بدن جدید بهتر از انتظار تطبیق می‌یابد؟ این‌ها پرسش‌هایی‌اند که پژوهش‌های امروزی دنبال آن هستند.

قلب در فرهنگ، عرفان و علم؛ جایی میان جسم و جان

در فرهنگ‌ها و زبان‌های مختلف، قلب نماد عشق، ایمان و شجاعت بوده است. در عرفان اسلامی، قلب محل تجلی نور الهی و مرکز ادراک روحانی است. در ادبیات نیز قلب همیشه بیش از یک اندام دیده شده؛ جایی برای مهر، ترس، امید و راز. این دیدگاه‌های فرهنگی، هم‌راستا با شگفتی‌های علمی، به قلب جایگاهی منحصر به‌فرد داده‌اند.

شیوه زندگی و سلامت قلب؛ چقدر در دستان ماست؟

سبک زندگی نقش تعیین‌کننده‌ای در سلامت قلب دارد. تغذیه‌ی مناسب، ورزش منظم، پرهیز از دخانیات و کنترل استرس، چهار ستون اصلی پیشگیری از بیماری‌های قلبی هستند. بررسی‌ها نشان داده‌اند که حتی تغییرات کوچک در عادت‌های روزمره می‌توانند ضربان سالم‌تری برای قلب رقم بزنند.

پزشکان از تجربه‌هایشان می‌گویند؛ روایت‌هایی از نبض زندگی

در اپیزود یازدهم پادکست ترمینولوژی، سه پزشک برجسته از تجربه‌های بالینی خود درباره قلب سخن می‌گویند. روایت‌هایی واقعی از بیماران، نجات‌های لحظه آخری، و تصمیم‌هایی حساس که سرنوشت زندگی را تغییر داده‌اند. این گفتگوها نشان می‌دهد که علم و انسانیت چگونه در درمان قلب به هم می‌پیوندند.

آینده‌ی درمان‌های قلبی؛ امیدهای تازه در علم پزشکی

از چاپ سه‌بعدی بافت‌های قلبی تا ساخت قلب‌های مصنوعی و ژن‌درمانی برای بیماری‌های مادرزادی، آینده‌ی پزشکی قلبی روشن و پر از امید است. دانشمندان در حال تلاش‌اند تا نه‌فقط بیماری را درمان کنند، بلکه از بروز آن به‌طور کامل پیشگیری نمایند.

عوامل تولید:

راوی: یاسر نظیفی گیلوان

تدوین، میکس و مسترینگ صوت و ثبت تایم کد: نعیمه کرابی

لوگو و کاور گرافیکی: سید محمد حسن زاده علوی‌نژاد، محسن فائز و علیرضا مهاجری

مدیر تولید: حانیه محبی زاده

نویسنده: الهه رزاقی‌ها

بازنویسی متن: محمد وحیدی

نظارت بر ضبط: ایمان عمویی

تهیه کننده و کارگردان: یاسر نظیفی گیلوان

فایل صوتی را از اینجا دانلود کنید:

به سایر قسمت‌های «ترمینولوژی» گوش کنید:

زمان | قضیه فیثاغورث|  یادگیری عمیق|  هورمون|  میراگر |  عدد پی|  ابررسانایی |  پلانکتون |  ابرشاره | امواج گرانشی

فهرست قطعات موسیقی به کار رفته:

قطعه «صفحات باز» (Open Pages) اثر آر‌ای (RA)

قطعه «زمانی که گربه اینجا نیست» (While the Cat’s Away) اثر وی دراگانف (V. Dragonov)

معرفی مهمان‌ها:

دکتر منوچهر قارونی قاسمی، متخصص بیماری‌های قلب و عروق، به شماره نظام پزشکی ۱۳۹۹۶

دکتر مرجان حاج احمدی‌پور، متخصص بیماری‌های قلب و عروق، و فلوشیپ نارسایی قلب، به شماره نظام پزشکی ۹۵۹۶۳

دکتر فولاد اقبالی، متخصص جراحی عمومی، به شماره نظام پزشکی ۶۳۹۰۰

متن پیاده شده پادکست:

بخش اول: اینترو

راوی: سلام امروز میخوایم راجع به موجود کوچک و قرمزی صحبت کنیم که به اندازه مشتمون هست. موجودی که مثل یه موتور کوچیک تو سینه‌مون بدون خستگی در حال تپیدنه. نه یک سال، نه ده سال، بلکه در تمام عمر!

موسیقی

قارونی: و اگر بگن چه عضوی از همه ایثارگرتره باید گفت قلب

موسیقی

اقبالی: به قلب می گیم موتور زندگی؛ چون مثل یک موتور ماشین انرژی لازم رو برای حرکت خون در بدن فراهم می کنه.

موسیقی

راوی: قلب مثل یه موتور برای بدن میمونه و خون رو به کل بدن پمپاژ میکنه؛ ولی مثل موتور ماشین قطعاتش قابل تعویض یا تعمیر نیست؛ چون از قلب فقط یه نسخه داریم و باید تا آخر عمرمون ازش به خوبی مراقبت کنیم.

راوی: قلب اندامیه که حتی موقعی که ما خوابیم به کارش ادامه میده و از اولین لحظه ای که تو رحم شکل میگیره تا لحظه ی مرگ بدون خستگی همراه ماست.

راوی: تا آخر این اپیزود همراه ما باشید که می‌خوایم کلی اطلاعات مهم و حیاتی راجع به مهمترین عضو و همراه زندگیمون کسب کنیم.

موسیقی

راوی: من یاسر نظیفی گیلوان هستم و تو این اپیزود، کلمه تخصصی و ترم امروزمون قلبه. پیشنهاد می‌کنم حتما این اپیزود رو تا آخر گوش بدین چون برای سلامتی هممون خیلی مهمه.

بخش دوم: معرفی مهمانان

راوی: طبق روال همیشگی ترمینولوژی، تو این اپیزود هم با سه میهمان همراه می‌شیم. میهمانان امروز ترمینولوژی متخصص قلب هستن.

قارونی: دکتر منوچهر قارونی هستم متخصص قلب و عروق استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران که مدت چهل ساله در دانشگاه هستم متولد سال ۱۳۲۸ دوران دبستان گذروندم در تهران، متولد تهران هستم پدر مادرم همه تهرانی‌ ان در دبیرستان البرز درس خوندم.

قارونی: من کلاس ۱۱ بودم یعنی کلاس پنجم ریاضی طبیعی، رو کتاب طبیب نوشتم دکتر منوچهر قارونی متخصص قلب و عروق و بعد اومدیم دانشگاه سال ۱۳۴۷ کنکور دادیم نفر پنجاهم کنکور شدم اون موقع ۱۸۰ تا بیشتر نمیگرفتن.‌

قارونی: در بیمارستان امام بودم مدتی و بعد رفتم بیمارستان امیر اعلم و سی سی یو اونجا رو در واقع راه انداختم سیسیوش تقریبا ۴ تا بود و وقتی که من بودم تقریبا به ۱۴ تخت رسید و تقریبا جنوب و شرق تهرانو پوشش می‌داد سی سی یو امیر اعلم. بعد استاد یار بودم در حدود چهل ساله که من کارشناس صدا و سیما هستم جزو تخلفات پزشکی نظام پزشکی هستم جزو دیات در پزشکی قانونی هستم.

راوی: این دیاتی که آقای دکتر قارونی گفتن، در اصل جمع دیه هست که تو این بخش از پزشکی قانونی هم فعال ان. علاوه بر این‌ها ایشون تو آسایشگاه کهریزک هم فعالیت دارن و چندتا کتاب هم تالیف کردن.

قارونی: نزدیک به سی و هفت هشت ساله یک جمعه در میون میرم آسایشگاه کهریزک مریضای اونجا رو می‌بینم با دکترای اونجا که مریض انتخاب کردن صحبت می‌کنم نزدیک به ۱۰ تا کتاب تالیف کردم که در راسش کتاب اطلس الکتروکاردیوگرافیه که نوار قلب تمام بیماران تو اون هست که خودم تهیه کردم. کتاب سکته‌های قلبی ایسکمی قلبی کتاب مادرزادی قلب کتاب سمیولوژی قلب و کتاب ایمونولوژی و قلبه.  نزدیک به شاید ۳۰ تا ۴۰ تا کتاب تالیف شده نزدیک صد هزار دانشجوی پزشکی در رشته پزشکی عمومی تخصصی مامایی هوشبری داروسازی دندانپزشکی اینا اکثراً شاگردای من بودن که الان همشون در خارج برای خودشون یک رجال اونجا هستند و گاهی برای من نامه می‌نویسند میگن هنوز کلاس‌های درس تو رو ما یادمون هست.

راوی: در ادامه آقای دکتر قارونی به ما میگن که چی شد که پزشک شدن و این علاقه به پزشکی از کجا شکل گرفته

قارونی: ببینیدعشق به آدماست من معمولا آدمای ضعیف رو بیشتر دوست دارم تا آدمای قوی. وقتی شما دردی از دردمندی جدا می‌کنید یک شادی در درون آدمه ما

راوی: چه چالش‌ها و نکات منفی تو این مسیر وجود داره؟

قارونی: زندگیمون در قسمت منفی زندگی انسان‌ها هستش و ارتزاق می‌کنیم ما هیچوقت با عروسی و تولد و آرایشگاه و مانیکول و پدیکول و خالص سرکار نداریم من سر کلاس بچه‌ها می‌خوام درس بدم روز اول شما در قسمت منفی زندگی آدما درس می‌خونه ارتزاق می‌کنی دوستای شما کیا هستند، درد، غم، خون، بیماری، بیمارستان، غروب جمعه بیمارستان دو جا غروبش دلتنگیه یکی بیمارستان یکی سربازخونه. دلتنگیه بعد مرگ گورستان غصالخانه مرده شور گورکن نکیر و منکر جهنم ما در این چرخه زندگی می‌کنیم. برای همین مردم گاهی ما رو دوست ندارن اگرم دوست دارن به خاطر اینکه چراغ از بهر تاریکی نگه می‌ دارند. یعنی وقتی مریض میاد میگم الحمدلله خوبی؟ میگه اگر خوب بودم پیش تو نمیومدم. یعنی توجه می‌کنید چون در قسمت منفی زندگی انسان‌ها هستیم اینه که این باعث میشه همه کس نمیتونه اینطوری باشه باید آدم خاص باشه

راوی: این قسمت مهمی از زندگی پزشکاس که اونا تو روزهای سختی و غم آدما همراهشون هستن و علاوه بر درمان، باید مرحم دل آدما هم باشن که خیلی از ماها این قسمت زندگی پزشکا و کادر درمان رو نادیده می‌گیریم.

موسیقی

راوی: مهمان بعدی ما، خانم دکتر مرجان حاج احمدی‌پور رفسنجانی هستن.

حاج احمدی‌پور: راستش من رفسنجان به دنیا آمدم کرمانیم بله سال ۱۳۵۷ به دنیا اومدم توی خانواده‌ای که کاملا فرهنگی یعنی تا چند نسل معلم و مدیر و اینا بودن و خیلی جو خانواده تحصیلی و مثلاً همون حالتی که خانواده‌هایی که بچه‌های معلما دارند بود. من مدرسه دبستان راهنمایی دبیرستان چون زمان سال ۱۳۵۷ به دنیا آمدم دیگه کلاً تو جنگ و زمان اول انقلاب بود.

راوی: دکتر حاج احمدی‌پور خوشحاله که به مدارس معمولی رفته و هیچ‌وقت دانش‌آموز مدارس غیرانتفاعی یا تیزهوشان نبوده.

حاج احمدی‌پور: خیلی مدارس معمولی اون موقع در رفسنجان مدرسه حالا غیرانتفاعی یا حتی تیزهوشان اینا اصلاً نبود مدرسه‌های معمولی بود البته الان که برمی‌گردم می‌بینم که چقدر خوب چه دوستای خوبی از اون دوران دارم.

راوی: خانم دکتر تو رفسنجان بزرگ شد و برای تحصیلات دانشگاهی به تهران اومد. اما هنوز یه چیزی ایشون رو دوباره به کرمان برمی‌گردونه.

حاج احمدی‌پور: تا دیپلممو رفسنجان بودم بعد دیگه برای تحصیلات پزشکی عمومی اومدم تهران دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی هفت سال دوره پزشکی عمومی خوندم برای دوره طرح برگشتم کرمان دو سال طرح بودم و بعد رشته تخصصمو توی دانشگاه علوم پزشکی ایران بیمارستان شهید رجایی به مدت ۴ سال خوندم باز برای طرح تخصصم برگشتم کرمان توی منطقه جنوب کرمان کهنوج دو سال و نه ماه کار کردم که یکی از بهترین دوران زندگی می‌تونم بگم اون دوران بود و بعدم اینکه در نهایت بعد برگشتم دوره فلوشیپ و فوق تخصص و بعد هیئت علمی دانشگاه شدم توی خود دانشگاه علوم پزشکی ایران فلوشیپ فوق تخصصمم در رشته نارسایی قلب و پیوند قلب خوندم.

راوی: بشنویم از دوره ی طرح خانم دکتر که تو کهنوج گذروندن

حاج احمدی‌پور: دوست داشتم که برگردم واسه طرح کرمان یکم این حس دینی که نسبت به اون منطقه و ناحیه دارم البته خب موقعی که برای طرح تخصص رفتم با همسرم رفتم و واقعا یک دوران خاصی بود یعنی حتی احساس می‌کردم که من به زمان هم تا حدی سفر کردم تو زمان یعنی مردمی که خیلی ساده صادق نحیف گاهی وقتا. الان به دانشجوهامون دستیارهایی که میرن اون سمت کار می‌کنند میگم که من حسادت می‌کنم چون حس می‌کنم که شما دوباره اون دورانو تجربه می‌کنید با اون مردمی که صداقت زیاد داشتن من یه بار یکی از بیمارای من اومد پیشم و یه آقای مسنی بود و تو چشمش اشک بود و گفت که من اومده بودم منتظر شما بودم پشت مطب و بعد دیدم یک آقای دیگه‌ای اومد و رفت یه لحظه فکر کردم که مثلاً دکتر عوض شده اون لحظه برا من خیلی جالب بود که خب اون فرهنگ اون کالچر، من فکر می‌کردم پذیرای مثلاً زن به عنوان پزشک نباشه هر دفعه من این قضیه رو یادم میاد واقعا بغض می‌کنم. به خاطر اینکه برام خیلی جالب بود که اون کالچر اینجوری زن رو به عنوان پزشک در حقیقت  می‌پذیره و بیمارانی بودند که خیلی گوش می‌کردند ایمان داشتند خیلی پاسخ به درمانشون خوب بود و خیلی دوره‌ای بود که برای من واقعا دوره شیرینی بود یعنی باز برگردم دوست دارم که اون دو سال و نه ماهو داشته باشم.

راوی: شاید براتون جالب باشه که خانم دکتر حاج احمدی‌پور به پزشکی علاقه ای نداشتن و علاقه اصلیشون فیزیک بوده.

حاج احمدی‌پور: راستش من موقعی که باید انتخاب رشته می‌کردم خیلی ریاضی فیزیک دوست داشتم یعنی تو کنکورمم نقطه قوتم درصد ریاضی و فیزیکم بود. بسیار دوست داشتم که فیزیک بخونم و موقعی که سال دوم دبیرستان باید انتخاب می‌کردیم به شدت خانواده‌مو تحت فشار قرار داده بودم که من می‌خوام برم رشته ریاضی و خب اون موقع هم خیلی رسم بود که بعضیا می‌رفتن ریاضی و بعد در نهایت امتحان برای کنکور پزشکی می‌دادند ولی البته من تصمیمم این بود که برم حتی فیزیک بخونم فیزیک محض بخونم و یه چیزی ته دلم همش فکر می‌کرد که باید برم این رشته رو بخونم.

راوی: در ادامه میشنویم که چی شد پزشکی رو انتخاب کردن

حاج احمدی‌پور: ولی خب یه خواهر بزرگتر داشتم که حالا ایشونم متخصص قلب هستند و فلوشیپشونم الکتروفیزیولوژیست ان اون پزشک بود و خیلی در حقیقت راضی بود و همیشه می‌گفت که نه تو هم بیا رشته تجربی و پزشکی یه جورایی میشه گفت که خانواده موقع انتخاب رشته منو در حقیقت قانع کردن برای اینکه برم رشته تجربی

حاج احمدی‌پور: ولی از روز اولی که اومدم یعنی وارد حتی علوم پایه پزشکی هم شدم چون شخصیتاً خودم آدمیم که کمک کردن به دیگران و شغل‌هایی که در این راستا هستند و دوست دارم و اینم خب یک رشته‌ای که در راستای خدمت رسانی هست و خیلی برخورد با مردم‌های مختلف شخصیت های مختلفو دوست دارم.  داستان‌های آدما برام جالبن اینه که یه جوری شد که خیلی علاقه‌مند شدم یعنی الان که برمی‌گردم خوشحالم که این انتخاب رو نکردم.

راوی: خب با سومین میهمان این اپیزود هم آشنا بشیم.

اقبالی: دکتر فولاد اقبالی هستم فلوشیپ جراحی عروق و فلوشیپ جراحی لاپراسکوپی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران در خدمت شما هستم. امیدوارم بتونم اطلاعاتی رو که خدمت شما می دم برای شنوندگانتون مفید باشه. خیلی ممنونم از دعوتتون.

راوی: دکتر اقبالی تو زمینه قلب و عروق هم تحقیق می‌کنن. ازشون خواستیم که بهمون بگن چه چیزی باعث شده که به این زمینه علاقه‌مند بشن؟

اقبالی: من همیشه دوست داشتم مطالب جدید رو بخونم. ابتدا دوره فلوشیپی خودم رو در رشته عروق گذروندم. همیشه فکر می کنم به عنوان یک جراح در طول عمر کوتاه خودم می تونم تعداد کمی از مریض ها رو نجات بدم ولی واقعا به جایی رسیدم که فهمیدم تحقیقاته که بسیار موثره و می تونه جون میلیون ها نفر رو تحت تأثیر قرار بده و این علاقه من رو به فیلد تحقیقات بیشتر کرد. تحقیقات قلبی واقعا جذابه چون خیلی با نجات جون انسان ها در ارتباطه و همونطور که می دونید حدود یک سوم مرگ و میرهای بشر از طریق عوارض قلبی رخ می ده. هر بار که یک درمان جدید و روش پیشگیری بهتری کشف می شه ما می تونیم تأثیر اون رو در زندگی بیماران به خوبی ببینیم و این برای من خیلی جذابه.

راوی: امیدواریم که روزی بشه برای همه بیماری‌ها درمان قطعی و درستی پیدا کرد و هیچ انسانی جونش رو به خاطر بیماری از دست نده.

موسیقی

بخش سوم: قلب چیست

راوی: خب بهتره که بریم سراغ موضوع اصلی این اپیزودمون، یعنی قلب. عضوی از بدن انسان‌ها و حیوانات که اکثر ماها اونو نماد عشق و احساسات می‌دونیم. بریم ببینیم که از نظر علمی قلب چیه و چه سازوکاری داره

حاج احمدی‌پور: قلب ماهیچه است که توی قفسه سینه ما سمت چپه. اندازش به اندازه مشت بسته هر فردی. یه عضله است که در تمام طول روز در حال انقباضه. چهار تا حفره اصلی داره دو تا دهلیز و دو تا بطن. دهلیزا بالاتر قرار گرفتند بطن‌ها پایین‌تر یعنی ما یه دهلیز چپ داریم که راه داره به بطن چپ و یه دهلیز راست داریم که راه داره به بطن راست.

راوی: مهمان دیگه مون بهمون توضیح میدن که وظیفه ی بطن ها و دهلیزها چی هست

اقبالی: شما فکر کنید قلب یک عضله توخالیه که دو قسمت راست و چپ داره. به کمک ۴ دریچه. این ۴ تا حفره کار می کنن و خون رو از قلب خارج می کنن و یا وارد قلب می شه و از این طریق به تمام بدن از جمله مغز، ریه ها و کلیه ها و روده ها و اندام های انتهایی مثل سلول هایی که در دست و پا قرار دارند، خون اکسیژن دار تمیز رو وارد می کنه و بخش چپ خون در واقع خون اکسیژن دارش رو از ریه می گیره و به تمام نقاط بدن می فرسته. این چرخه اکسیژن و مواد غذایی رو به سلول ها می رسونه و زباله های بدن رو از سیستم وریدی دریافت می کنه و از طریق ریه و کلیه اینها رو تسویه می کنن حتی از کبد و از بدن این مواد با گردش خون خارج می شن.

بخش چهارم: عملکرد قلب

راوی: یکم جزئی تر و تخصصی تر ببینیم که بطن ها و دهلیزها چطور کار می کنن

حاج احمدی‌پور: کار دهلیزا اینه که خون را از ورید دریافت می‌کنند و در طول دیاستول که همون مرحله‌ای هست که قلب انقباض نداره و در حالت استراحت هست، از دهلیزها خون وارد بطن‌ها می‌شه یعنی از دهلیز چپ خون وارد بطن چپ میشه و این از طریق یه دریچه یک طرفه به اسم میترال یا دریچه دولتی انجام میشه. از دهلیز راست در دیاستول خون وارد بطن راست میشه و این از طریق دریچه تراکاسپید یا دریچه سه لتی انجام میشه. در طول سیستول بطن‌ها منقبض میشن و همزمان خون رو به شریان ها منتقل می‌کنند؛ یعنی در واقع خون از بطن چپ در طول سیستول جهش پیدا می‌کنه به آئورت یا شریان اصلی بدن و از بطن راست جهش پیدا می‌کنه به شریان ریوی.

راوی: جالبه که بهتون بگم زمان چرخه کامل همه این مراحلی که خانم دکتر گفتن، تقریبا هشتادوپنج صدم ثانیه است. یعنی حتی کمتر از یک ثانیه!! و ما اینجا می‌تونیم یکی از شگفتی‌های نظم در خلقت رو ببینیم؛ که چقدر همه چیز طبق اصول و نظم پیش می‌ره.

راوی: در ادامه خانم دکتر چرخه کامل خونرسانی قلب و ریه رو بهمون می‌گن.

حاج احمدی‌پور: این خون سمت راست که وارد شریان ریوی میشه از بطن راست میره داخل ریه اکسیژ نرسانی میشه چون خونی هست که از وریدهای بدن اومده دِ اکسیژن است یعنی اکسیژن نداره داخل ریه اکسیژن می‌گیره بعد وارد سوریدهای ریوی میشه وارد دهلیز چپ میشه. پس دهلیز چپ خون اکسیژن رسانی شده از وریدهای ریه رو دریافت می‌کنه میده به بطن چپ.  بطن چپ خون اکسیژن دار رو وارد آئورت می‌کنه و اونو به بدن می‌رسونه خون که وارد آئورت میشه در بدن می‌چرخه اکسیژنش رو سلول‌ها برداشت می‌کنند از طریق وریدهای اصلی و حجوف تحتانی و فوقانی میرسه داخل ورید داخل دهلیز راست که این دیگه خونی که اکسیژن نداره در نتیجه از طریق بطن راست وارد پول مونر میشه و اکسیژن رسانی میشه کاری که قلب می‌کنه اینه که خون رو در واقع از وریدها بگیره اکسیژن رسانی کنه و دوباره به سلول‌های بدن برگردونه.

راوی: اگه بخوام خیلی ساده بهتون بگم: به طور کلی قلب خون کم-اکسیژن رو از بدن می‌گیره و به ریه می‌فرسته تا اکسیژن بگیره بعدش خون پر-اکسیژن رو به کل بدن پمپ می‌کنه. این چرخه حیاتی با هر ضربان تکرار می‌شه. روزانه قلب انسان ۱۰۰ هزار بار می‌تپه و این تپش در طول عمر تقریبا ۷۰ سال تقریبا ۳ میلیارد بار اتفاق می افته. فکرشو بکنید حتی بدون اینکه خودتون در انجام این کارها دخیل باشد یا اختیاری داشته باشد، همه این ها در منظم ترین حالت شبانه روز در حال انجامه، حتی موقعی که شما در حال استراحت یا خواب هستین؛ قلب به تلاش و وظیفه خودش برای زندگی ادامه میده.

راوی: چه چیزی قلب رو از بقیه اعضای بدن متمایز میکنه؟

قارونی: یک ایثارگره حتی ممکنه آدم سکته کرده باشه بیش از ۲۰ درصد ۳۰ درصد نقش قلبیشو از دست داده باشه و این۷۰  درصد بقیه مونده با ایثارگری خونو به همه جای بدن می‌رسونن و اگر بگن چه عضوی از همه ایثارتره باید گفت قلب.

راوی: این عضو کوچک ۳۰۰ گرمی که هیچ استراحت مطلقی نداره و از اولین لحظه ی حیات تا آخرین دم بدون هیچ چشم داشتی همراه آدمه. عضوی که بیش از هر چیزی، اکسیژن و مواد مغذی رو به سایر اندام ها میرسونه و تنها ۵% از خونی که پمپ میکنه رو برای خودش مصرف میکنه. حتی موقع به وجود اومدن شرایط اضطراری و بحران میتونه ۵ برابر حالت عادی خودش کار کنه تا نیاز همه رو تامین کنه. واقعا باید وفاداری قلب رو الگوی زندگی خودمون قرار بدیم؛ عضوی که با سیگارکشیدن، استرس و غذای ناسالم آزارش میدیم اما اون هیچ وقت دست از تپیدن بر نمیداره. واقعا کلمه ی ایثارگری برازنده قلبه.

قارونی: مثلاً مغز هیچ وقت خودشو فدای کلیه نمیکنه ولی قلبه که در هر صورت خودشو فدای اعضای مختلف می‌کنه که خونو برسونه به همه جا. در واقع یک کارخانه برقم هست و این کارخانه برقه که مرتب میاد سلولات به هم انقباض می‌کنند و ما انقباض سیستول و دیاستول داری. یعنی قلبمون میزنه و وامیسته خودش یک سیستم خونرسانیه لوله کشی داره که اون کرونار هستند که وقتی تنگی بشه آدم سکته می‌کنه و این تنگی از موقع تولد ایجاد میشه تنگ میشه تنگ میشه و الان مثلاً خیلی از ماها رگمون ۵۰ ۶۰ درصد تنگه ولی علائمی نداریم وقتی به ۷۵درصد تنگی رسید حالا اون سنگینی و فشار رو سینه‌مون حس می‌کنیم

راوی: چرا ۷۵ درصد تنگی؟

 قارونی: با اینکه الان ۵۰ درصد تنگه ما علامت نداریم عصبانی میشیم از پله بالا میریم میدویم سربالایی اینا نداریم ولی به ۷۵ درصد رسید درد ایجاد میشه چرا؟ یه مثال براتون می‌زنم یه شلنگ پلاستیکی رو به شیر آب وصل کنید و تا ته باز کنید با دستتون اون شلنگ رو ۱۰، ۲۰، ۳۰ ، ۴۰، ۵۰ از سطح کم کنید مقدار حجم آب تغییر نمی‌کنه ولی به ۷۵ درصد که رسید آب به یک چهارم کاهش پیدا می‌کنه کرونونا هم همینطورن و مثل شلنگ میمونن وقتی ۷۵ درصد رسید حالا خون به یک چهارم کاهش پیدا می‌کنه و به قلب خون نمی‌رسه و اون درد قلبی فریاد قلبه که من اکسیژن می‌خوام.

راوی: دردی که ناشی از گرفتگی عروق باشه، چه شکلیه و چه زمانی خودش رو نشون می‌ده؟

 قارونی: ایجاد فشار و سنگینی می‌کنه که هر دردی از ناف به بالا فک تحتانی به پایین چه در جلو چه در پشت در مردی که عصبانی شده سر خرجی خونه در مردی که سربالایی رفته در مردی که چرخ اتومبیلش پنچر شده درآورده در مردی که ماشینش هول داده در مردی که پشت سر هم چند روز غذاهای چرب خورده ایجاد بشه باید به فکر سکته قلبی و تنگی عروق بود. 

موسیقی

بخش پنجم: سکته قلبی

راوی: سکته ی قلبی چرا و چطور اتفاق می افته؟

حاج احمدی‌پور: بخوام خیلی ساده اگر بگم قلب یه عروق ریزی داره که بهش خونرسانی می‌کنه و اکسیژن رو به قلب می‌رسونه خب ماهیچه قلب جزو اون ماهیچه‌هاییه که به اتوتونوم میزنه یعنی شما در دقیقه کمترین ضربانم داشته باشین ۶۰ بار در دقیقه قلب انقباض داره و هیچ عضله دیگه‌ای اینطوری نیست پس با اکسیژن خیلی زیادی احتیاج داره این عروق وقتی که کلسترول روشون می‌شینه دچار تنگی میشن این تنگی دچار پارگی میشه.

راوی: موقع ایجاد این آسیب سیستم دفاعی، بدن چطور عمل می‌کنه؟

حاج احمدی‌پور: سیستم دفاعی اینجوریه که جایی آسیب ببینه میاد روش لخته تشکیل میده خب این برای جایی که زخم شده یا بریده خوبه ولی برای اون پلاکی که آسیب دیده عملاً بدترین کاریه که می‌تونه بدن انجام بده روش لخته تشکیل میشه و یه انسداد ناگهانی تو مسیر رگی که قراره به عضله قلب خونرسانی بکنه اتفاق می‌افته چون وقتی که اکسیژن به یه عضله‌ای نمی‌رسه در عرض ۳۰ دقیقه ممکنه اون عضله سلول‌هاش از بین برن و دیگه برنگردن.

راوی: چرا به همچین اتفاقی تو قلب می‌گیم سکته؟

قارونی: سکته میشه وقفه اسم سکته وقف است یعنی به ناگهان رخ دادن به ناگهان رخ دادن تو مغز سکته مغزی تو قلب میشه سکته قلبی. سکته قلبی که شد قلب آریتمی می‌کنه ۵ دقیقه کافیه خون به مغز نرسه مرگ حتمیست. اگر دستگاه شوک داشته باشیم شوک بدیم برمی‌گرده وقتی آریتمی میکنه اینطوری میشه فیبولاسیون بطنی ظرف دیگه خون خارج نمی‌کنه به مغز نمی‌رسه مغزم ظرف ۵ دقیقه می‌میره خیلی کمه.

راوی: درواقع واژه سکته برای توصیف ایست ناگهانی اعضای حیاتی در طب سنتی استفاده می‌شده و از اون موقع به زبان علمی مدرن هم راه پیدا کرده.

راوی: اما حالا بعد از ایجاد این اتفاق ناگهانی، یعنی سکته، متخصصین برای رفع این مشکل چه اقدامی انجام می‌دن؟

حاج احمدی‌پور:  بنابراین یکی از کارهایی که ما می‌تونیم بکنیم اینه که وقتی سکته حاد قلبی اتفاق افتاد که نشون دهنده اینه که یکی از رگ‌های قلب به صورت کامل مسدود شده تو همون دقایق اول قبل از اینکه سلول‌ها اونقدر ایسکمی یا کمبود اکسیژن بکشند که دیگه کاملاً از بین برن در حقیقت کاری که همکاران اینترونشن ما می‌کنند اینه که آنژیوپلاستی. در واقع میرن داخل اون رگی که مسدود شده یک بالن باد می‌کنند، یک استند می‌گذارند و اون انسداد کامل را برطرف می‌کند.

راوی: اینو بدونید که بهترین زمان برای اقدام و برای گرفتن بهترین نتیجه بین ۹۰ تا۱۲۰ دقیقه پس از شروع علائمه. اقدام در این بازه زمانی احتمال نجات قلب رو تا حدود ۹۰% می‌رسونه. اما اگه آنژیوپلاستی تو دسترس نبود، اونوقت باید چه کرد؟

حاج احمدی پور: قبل از این ما داروهایی داشتیم که ترومبولیتیک بودند یعنی لخته رو حل می‌کردند ولی اونا ممکن بود موثر باشند نباشند چون اونجا مسدوده ممکنه اصلاً به اون لخته نمی‌رسیدن و اثرگذاری بسیار کم بود ولی پرایمری PCI که در واقع یعنی به صورت اولیه و در ساعت‌ها که نمیشه گفت حتی در دقایق اولیه این رگ باز بشه یک تحول خیلی بزرگی در بهبود سلامت و البته جا داره که گسترش پیدا کنه

راوی: اگه ما با یه فرد سکته کرده مواجه بشیم باید چطور رفتار کنیم؟

قارونی: بهش اول اطمینان بدید به جای اینکه شما ناراحت باشید. گاهی وقتا می‌بینم مریض سکته کرده عمش خالش میاد های های جلوش گریه می‌کنه من بیرونشون میکنم. الهی من جای تو سکته کرده باشم دروغ میگه  بهش میگم تو باید بخندی شاد باشی بهش امید بدید امید بدید خوب میشی الان زنگ زدم اورژانس میاد می‌برتت این آرامش پیدا می‌کنه وقتی شما به استرس بندازینش اون آریتمی قفسه سینه فشار مگه قلب واستاده باشه نباید بزاریم به اونجا برسیم که این ماساژ و اینا بخوایم بدیم اونجا کار تموم شده است زودتر باید برسیم با دستگاه شوک برمی‌گرده.

راوی: حالا اگه خودمون یه وقتی دچار سکته قلبی بشیم از کجا باید بفهمیم؟ آیا هر دردی که تو قفسه سینه ایجاد میشه مربوط به قلبه و باید نگران شد؟

قارونی: احساس گنگ فشار و سنگینی اونی که شما بخوای نشون بدی اینجام درد می‌کنه تیر می‌کشه این قلب نیست کسی که دردش قلب می‌گیره نمی‌فهمه چشه میگه احساس سنگینی می کنم

راوی: پس چطور میشه درد مربوط به قلب رو تشخیص داد؟

قارونی: بهش توضیح میدی عزیزم تو وقتی سربالایی پله‌ها میری احساس سنگینی می‌کنی گاهی وقتا این درد چیه در دست چپ، در دست راست، احساس بغض، درد معده که گاهی وقتا اشتباه میشه در پزشکی درد معده اگر با عصبانیت اگر با سربالایی کوچه اس اگر درآوردن چرخ اتومبیله اگر هول دادن ماشین اگر سربالایی خیابون ایجاد بشه هر دردی از ناف به بالا از فک تحتانی به پایین چه در جلو چه در پشت دست دست چپ و دست راست ایجاد بشه در مرد بالای ۴۰ سال باید به قول علمی یعنی تشخیص داد این سکته قلبی رو.

موسیقی

بخش ششم: مطالعات CHS

راوی: اما یه سری مطالعات بلند مدت از سال ۱۸۹۸ تا ۱۹۹۹ تحت عنوان  کاردیو وسکیولار هلث استادی (Cardiovascular Health Study) یا سی‌ایچ‌اس (CHS) انجام شد که هدف اصلی این مطالعات شناسایی عوامل خطر بیماری‌های قلبی و عروقی بود. این مطالعات در چهار شهر آمریکا انجام شد و تعداد شرکت کننده ها هم ۵۸۸۸ نفر بود.

اقبالی: در مورد مطالعات سلامت قلبی و عروقی یا سی‌ایچ‌اس باید بگم یک پروژه تحقیقاتی خیلی بزرگه که از چند دهه قبل شروع شده  و هدف اصلی اون در شناسایی عواملی بود که بر روی بیماری های قلبی و عروقی تأثیر مستقیم می زارن و ریسک این بیماری ها رو بیشتر می کنن. در واقع این پروژه اطلاعات خیلی مهمی درباره تأثیر فشار خون ، کلسترول، ورزش و رژیم غذایی رو بر سلامت قلب به ما داده و خیلی از دانش ما بر پایه این تحقیقاته. اهمیت این تحقیق در واقع اینه که به ما نشون می ده چطور می تونیم با تغییر سبک زندگی و عادت های روزمره از بیماری های قلبی مون پیشگیری کنیم و کمتر مبتلا به این بیماری‌ها بشیم.

راوی: واقعا میشه از ابتلا به بیماری های قلبی  جلوگیری کرد؟

قارونی: سکته قلبی و اصولاً بیماری‌ها همشون یه زمینه ارثی و یه زمینه ایمونولوژی دارند. شاید صد سال بعد درس ما بر این اساس نباشه بر دو اساس ژنتیک و سیستم ایمنی. یعنی چی توضیح میدم. بعضی از خانواده‌ها عمرهای طولانی دارند بعضی از خانواده‌ها عمرهای خیلی کوتاهی دارن. بعضی از خونواده‌ها مرض قندی اند بعضی از خونواده‌ها فشار خونی بعضی از خونواده‌ها همشون چاقن بعضی از خانواده همه لاغرن پس نشون میده عامل ارثی و زمینه خیلی مهمه بعضی از خانواده سکته‌ای اند پس سکته عامل ارثی داره خب من بارها در صدا و سیما گفتم ولی مسئولین شاید توجه نکرده باشند من میگم وقتی کسی به دنیا میاد باید براش یک شناسنامه پزشکی درست کنیم.

راوی: شناسنامه پزشکی باید شامل چه مواردی باشه؟

قارونی: یعنی بگیم این خانمی که داره میزاد چاقه این مادر این خانم مرض قند داره پدر این شوهره در چهل سالگی مرگ ناگهانی داشته مادربزرگه فشار خونیه. اینا رو یادداشت کنیم این شناسنامه پزشکی رو وقتی یادداشت کردیم این بچه میاد مدرسه اگر اومد مدرسه و معلم معلم بود این شناسنامه پزشکی رو میخونه که این بچه بچه سومه، مادرش چاق بوده پدر سیگاریه

قارونی: معلم حالا تغذیه این بچه را به جای پفک و چیپس بهش لواشک و آلبالو خشکه میده و ما می‌تونیم اینو کنترل کنیم.

راوی: طبق صحبت‌های آقای دکتر، پس باید از همون دوران نوزادی که هر فردی به دنیا میاد، برای مقابله با سکته قلبی و همچنین بیماری‌های دیگه‌ پیشگیری رو شروع کنیم.

قارونی: چاقی طوریست که دو جوره یکی چاقی داریم ما که از بچگی همه چاقن پدر چاق خاله چاق عمو چاق همه چاقن و این بیچاره ها بارها رژیم سخت گرفتن ۵ کیلو لاغر شدن ولی ظرف دو سال باز ۶ کیلو چاق شدن یعنی ارث اینقدر مهمه اینا شکل شبیه سیب دارند همه جاشون یکسان چاقه اما یه چاقی داریم بعد از بلوغ می‌بینی یه آقایی میره یه باسن کوچیک داره صداش می‌کنیم یه شکم بزرگ داره و کمربندش زیر شکمشه این ریز فاکتور مهمیه برای سکته قلبی.

راوی: پس چاقی می‌تونه علت خیلی مهمی باشه. اما از همون کودکی که نمیشه از چاقی جلوگیری کرد؟ میشه؟

 قارونی: دور کمر یک عامل اساسی و مهم برای سکته قلبی داستان چیه اونی که ارث داره باید بدونیم سلول‌های چربی تا سن بلوغ زیاد میشن، دیگه بعد از بلوغ زیاد نمیشن بلکه حجیم میشن و اون چاقایی که شکمش گنده است با یه تب با یه برنج نخوردن با یه سرماخوردگی یهو ۷ کیلو لاغر میشه اما چاقی زیر بلوغ که ارث داره میگه من باید سرطان بگیرم لاغر شم آب هم بخورم چاق میشم راست میگه دروغ پس ببینید چاقی تا سن بلوغه که خیلی مهمه حالا ببینیم باز می‌رسیم به اون شناسنامه پزشکی که باید بهش توجه بشه که هر بچه به دنیا میاد باید شناسنامه پزشکی داشته باشه. مادر چاقه این بچه‌ام ممکنه چاق باشه پس ما تا سن ۱۵ سالگی که سن بلوغشه غذاهای چرب و و مواد قندی را کمتر بدیم از اون به بعد دیگه بچه سلول های چربیش زیاد نمی‌شه بلکه چربیش حجیم میشه.

راوی: خب برگردیم سر مطالعات و اقداماتی که تا به الان محققا برای پیشگیری و شناخت عوامل ایجاد بیماری‌های قلبی انجام دادن. مثل اینکه قبل از انجام مطالعات سی‌ایچ‌اس (CHS) یه سری مطالعات دیگه‌ای هم تحت عنوان مطالعات فرامینگهام (Framingham Heart Study) از سال ۱۹۴۸ انجام شده، که تا به الان هم ادامه داره.

حاج احمدی‌پور: کلاً ما توی رشته قلب و عروق یه سری مطالعات کهورت مطالعات حداقل لانجیتودینال مطالعاتی که در طول زمان بیماران را مطالعه میکنن افراد رو بهتره بگیم مطالعه می‌کنند، زیاد داریم. مثلاً یکی از اولین مطالعات، مطالعه فرامینگهامه که مردم یه شهر رو یعنی شهر فلامینگهام آمریکا را در سه نسل اینا فالو کردن آزمایشاتشونو گرفتن و خیلی از اطلاعاتی که ما داریم در مورد اینکه مثلاً دیابت سیگار عامل خطره از همین مطالعه فرامینگهام که سال ۱۹۴۸ شروع شد داریم.

راوی: چه فرقی بین این دو تا مطالعه انجام شده، یعنی سی‌ایچ‌اس (CHS) و فرامینگهام وجود داره؟

حاج احمدی‌پور: ولی خب یه تفاوت خاصی که مطالعه chs داره اینه که این مطالعه روی افراد بالای ۶۵ ساله از سال ۱۹۸۸ روی ۴ تا منطقه آمریکا یه جمعیت بسیار زیاد یعنی فکر کنم نزدیک ۶۰۰۰ نفر ۵ هزار و ۸۸۸ فرد رو که حالا بیمار نیستند ولی اینا بالای ۶۵ سالن اینا رو مطالعه کردن تمام آزمایشاتشونو کلسترولشونو در حقیقت پزشک معاینه‌شون کرده یه سری مارکرهای التهابی مثل سی آرپی را اندازه‌گیری کردن همه اکو شدن همه سونوگرافی گردن شدن و بررسی شدن و مثلاً هر کسی رو حداقل ۱۰ سال و همینطور مطالعه‌ای که همچنان از سال ۱۹۸۸ ادامه داره.

راوی: چه اطلاعاتی از این مطالعات بدست اومده؟

حاج احمدی‌پور:  ما اطلاعات خیلی زیادی در مورد اینکه تو سن بالا عوامل خطر چی هستند پیدا کردیم یعنی شاید یکی همین افزایش ضخامت لایه اینتیما و یا مثلاً کلسیم در عروق کرونه اینا اطلاعاتی هستند که ما از این مطالعه گرفتیم که تاثیر دارند یا مثلاً این مطالعه تاثیر محیط زیست، تاثیر آلودگی هوا تاثیر عوامل استرسی. چون این افراد را حتی از نظر شناختی از نظر مسائل روحی و روانی هم بررسی کرده بودند و اینکه الان مثلاً می‌دونیم که حتی استرس واقعا روی بیماری‌های قلبی عروقی و تسریع آترواسکلروز نقش داره یه خوبی این مطالعه اینه که افراد بالای ۶۵ سال که تو خیلی از مطالعات گاهی وقت‌ها مثلاً تعدادشون کمه یا از مطالعه حذف کردن بیشتر بررسی می‌کنه و خب با توجه به اینکه سن جمعیتم در همه کشور ها رو به افزایش هست این مطالعه‌ای که خیلی اثرگذار بوده یعنی در شناخت اینکه آترواسکلروز چه جوری پیشرفت می‌کنه و چه عواملی می‌تونن پیشگویی کننده این باشند که فردی دچار حوادث عروقی و قلبی بشه.

راوی: به جز این موارد، دکتر اقبالی به یافته‌های دیگه‌ای هم اشاره کردن که از دستاورد‌های این مطالعات محسوب می‌شن.

اقبالی: می تونم به چند تا از مهمترین ها اشاره کنم. یکی اینکه به ما نشون داد که نقش فشار خون بالا بسیار مهمه در بروز سکته های قلبی  و این باعث شد که اندازه گیری فشار خون به عنوان بخش اساسی از معاینات پزشکی تبدیل بشه. همچنین غیر از این مسئله فشار خون به ما این مطالعات به خوبی نشون داد و ثابت کرد که مصرف غذاهای سرشار از فیبر و کم چرب خطر بروز بیماری های قلبی رو به شدت کاهش بده.

راوی: این مطالعات چه اهمیتی داره؟

قارونی: ادما باید یه آموزشی در مورد سلامتی قلب خودشون بدونن مثلاً بدون نوار قلب چیه چه موقع باید نوار بگیرند حتماً حداقل آدمای سالم بالای ۳۰ سال در سال یک بار آزمایش قند و اوره و کلسترول و تری گلیسیریدو اسیداوریکشونو بدن بعد آگاه که باشن دیگه بیماری‌ها به عقب میفته ما بیماری رو هیچ نمی‌تونیم جلوشو بگیریم ولی اگر ما باز تکرار می‌کنم هر بچه که به دنیا میاد براش شناسنامه پزشکی درست کنیم و این مسائل را رعایت بکنیم بیماری‌ها رو به عقب میندازیم

راوی: مهمترین یافته یا بهتره بگم مهمترین کشفی که محققا از این مطالعات بدست آوردن چی بوده؟

اقبالی: نقطه عطف در تحقیقات قلب و عروق در واقع کشف گردش خون توسط ویلیام هاروی بود که بسیار مهمه. بعد اختراع دستگاه نوار قلب در اوایل قرن 20 رو خیلی مهم می دونم و بعد از اون به تدریج اعمال جراحی قلب باز، ابداع داروهایی مثل استاتین بار برای کاهش کلسترول، استفاده از تصویربرداری های پیشرفته مثل ام آر آی و اکوکاردیوگرافی و همچنین پیوند قلب و مخصوصا پیوند قلب و ریه به عنوان مهمترین دستاوردهای بشر در زمینه قلب و عروق بهشون اشاره می کنم.

حاج احمدی‌پور: جالینوس مثلاً ۲۰۰ سال بعد از میلاد مسیح گفت که این خون از کبد میاد و میره به سلول‌ها می‌رسه و فکر می‌کرد که منشا خون از کبده و این بلغم و صفرا و اینا از اونجا اومده و این صدها سال همین ایده بود. با اینکه حالا مثلاً انسان‌ها حیوان رو تشریح می‌کردند به هر حال می‌دیدند که سیستم گردش قابل حدسه ولی می‌خوام بگم که چقدر چند دهه که نه چند صده ما در ناآگاهی بودیم و حتی نمی‌دونستیم که مثلاً گردش خونی وجود داره تا اینکه حالا مثلاً اولین باری که در مورد گردش خون صحبت شده اگر اشتباه نکنم سال ۱۶۲۸ بوده که تازه فهمیدیم که گردش خونی وجود داره

راوی: اینو بدونید که ایرانی‌ها هم تو این کشف بزرگ نقش داشتن.

حاج احمدی‌پور: یه سری دانشمندایی ایرانی مثل ابن نفیس مطرح کرده بودند که خون تو سیستم ریه گردش می‌کنه ولی می‌خوام بگم که خیلی زمانی نگذشته از همون سال ۱۶۲۸ از اولین جایی که استاتوسکوپ مثلاً اختراع کردیم که قلب تونستیم گوش کنیم یا اکوکاردیوگرافی اختراع شده مدت زمانی که ما به این اطلاعات رسیدیم خیلی کوتاهه اتفاقاً ما خیلی چیزهای زیادی هست که نمی‌دونیم یعنی درسته که ما در مورد گردش خون می‌دونیم. می‌دونیم مکانیسم کلی چیه ولی مکانیسم‌های پاتوفیزیولوژی سلولار و مولکولیش را متوجه هنوز نیستیم یعنی آگاهی تسلط کامل نداریم که چرا این اتفاق میفته کما اینکه اگر ما ۱۰۰ درصد آگاه بودیم الان دارو برای هر چیزی داشتیم درمانش رو پیدا کرده بودیم.

راوی: ما هنوز یه راه طولانی برای فهمیدن و شناخت قلب و بیماری‌های قلبی در پیش داریم و کلی سوال و ابهام وجود داره که هنوز پزشکا و محققا دنبال جوابن براش.

اقبالی: ویژگی علم اینه که وقتی یک دری باز می شه هزاران در از مجهولات دیگه باز می شه و سوالات بی پاسخ خیلی خیلی زیادن و من فکر می کنم مهمترین سوالاتی که متخصصین در این زمینه تحقیقاتی انجام می دن بیشتر در زمینه اینه که چرا بیشتر افراد بدون اینکه هیچ عامل خطر آشکاری داشته باشن مبتلا به بیماری های قلبی می شن و یا مثلا دانشمندان می گن روی عوامل ژنتیکی دارن کار می کنن و تأثیر استرس رو بر قلب مطالعه می کنن. همچنین نقش میکروبیوم ها یعنی باکتری های مفید بدن در روی سلامت قلب به نظرم مبحث جذابیه که ما چیزی ازش نمی دونیم اما قطعا نقش مهمی رو در سلامت قلب و عروق ایفا خواهد کرد.

راوی: پس یه جورایی می‌شه گفت که از نظر تشخیصی، پیشرفت خوبی شده، اما از نظر درمانی هنوز باید تلاش کرد.

قارونی: تا حدودی از نظر تشخیصی ما پیشرفت کردیم ولی از نظر درمانی هنوز عقب مونده ایم یعنی دنیا از درمانی عقب موندن از نظر تشخیصی خیلی بهتره وسایل تشخیصی خیلی زیاده ولی ما هنوز هیچ وقتم نخواهیم توانست که جلوی مرگو بگیریم مرگ دست کسی دیگه هست دست ما نیست ما اصولاً کسی را شفا نمیدیم ما بیماران و مدیریت میکینیم. یعنی بیماری رو با دارو و اینا کنترل می‌کنیم شفا نمیدیم. هیچ بیماری که سکته کرده که شفاش نمیدیم ما کنترلش می‌کنیم بی با دارو و اینا بتونیم زندگی خوبی بکنه؛ پس ما چالش‌های زیادی خواهیم داشت این قسمت.

راوی: اگه بخوایم یه جمع‌بندی داشته باشیم مهمترین چالش و سوال در حال حاضر مطالعه روی ژن و ژنتیکه.

قارونی: مثلاً ژنتیک خیلی مهمه هر انسانی برای خودش یک دنیاییه، که من در دانشگاه میگم بچه‌ها شما دنیایی درس بخونید منطقه‌ای عمل کنید بیماری رو بخونید بیمار رو درمان کنید یک بیماری در دو نفر یکسان نیست دو نفر یکسان حسبه نمی‌گیرند دو نفر یکسان سکته نمی‌کند دو نفر یکسان نوار قلبشون یکی نیست پس در واقع کسی اکسپرت کسی تبهر داره کسی حاذقه که نوع‌های مختلف بیماری را بلد باشه.

راوی: این تحقیقات و یافته‌ها در مورد قلب و بیماری‌های قلبی تا کجا قراره پیش بره؟

اقبالی: در مورد آینده تحقیقات در زمینه سلامت قلب و عروق که قسمتیه که من شخصا بهش علاقه دارم باید بگم که آینده رو در اختیار پزشکانی می بینم که از هوش مصنوعی استفاده می کنن برای پیشگیری از بیمار یهای قلبی و تشخیص به موقع و حتی درمان بیماری های قلبی. به نظرم موضوع جذابیه استفاده از هوش مصنوعی در تمام قسمت ها مثل چاپ سه بعدی بافت قلبی که می تونه برای هر بیمار دریچه قلبی متناسب با اون فرد رو در واقع بسازیم و ازش استفاده کنیم. بعد از این زمینه ژن درمانیه که از هوش مصنوعی در این زمینه استفاده های زیادی می تونیم بکنیم که قدرت پردازش دیتاهای زیادی وجود داره و می تونیم در واقع زندگی بیماران رو بهتر کنیم و از انجام اعمال جراحی پیچیده جلوگیری کنیم.

موسیقی

بخش هفتم: شیوع سکته قلبی

راوی: با وجود این همه مطالعه و پژوهشی که تابه‌امروز صورت گرفته و همینطور با وجود پیشرفتی که توی روش‌های تشخیصی و ابزارها بوده، امروزه بیماری‌های قلبی خیلی زیاد شدن، طوری که طبق آمار گزارش شده هر ساله، ۱۸.۵ میلیون نفر در سراسر جهان به دلیل بیماری‌های قلبی و عروقی می‌میرن؛ این به چه علت می‌تونه باشه با وجود این همه پیشرفت؟

قارونی: تغذیه است، بهداشته، روحی روانیه که سیگار در جزش قرار می‌گیره یکی ورزشه ورزش عامل خیلی مهمیه که باید انسان‌ها ورزش کنند ما متاسفانه زنامون خانومامون به سن ۵۰ که برسن همه چاقند چون به سر هر زایمان ۱۰ کیلو چاق شدن دیگه برنگشته کمردرد و پادرد و بیماری همشون دارن اینه که باید خیلی این قسمت‌ها رعایت کنیم به خصوص خانمامون درد کمر شکستگی استخوان اکثراً تعویض مفصل ران اینا توشون خیلی زیاده و این باعث میشه که ما این قسمت‌ها رو بدونیم آگاهی بیشتر بتونیم بهشون بدیم که هرکس مواظب سلامتی خودش باشه.

راوی: علاوه بر این که بیماری‌های قلبی زیاد شده و خیلی‌ها جونشونو از دست میدن، سن سکته قلبی هم اومده پایین؛ یعنی بیشتر می‌بینیم که افراد جوان و کم سن و سال سکته می‌کنن.

قارونی: مثلاً ما که دانشجو بودیم سکته قلبی مال ۸۰ ساله ها بود، حالا سکته قلبی مال ۳۰ ساله‌هاست چرا اینطوریه چون ما تغذیه‌مون عوض شده هم زن کار می‌کنه هم مرد کار می‌کنه میان خونه خستن اولین مغازه پیتزا  فروشیه الان مغازه‌های کتابفروشی تعطیل میشه جاش پیتزا فروشی و از همون اول بچه‌ها به چربی عادت می‌کنند و مذاقشون به چربی عادت می‌کنه در حالی که در ۶۰ سال ۷۰ سال پیش غذای سنتی که می‌خوردن سکته ها مال ۹۰ ساله ها و ۸۰ ساله‌ها بود حالا سکته مال پایینه.

راوی: به جز تغذیه نامناسب چه موارد دیگه‌ای می‌تونه تو ایجاد سکته برای افراد جوان نقش داشته باشه؟

قارونی: چرا زودتر جوونامون سکته میکنن؟ استرس عامل اقتصادی عدم امنیت شغلی به خاطر استرس رو آوردن به سیگار چون سیگار تنها مخدریس به نظر من این استرس این غذای چربی که ما می‌خوریم این سیگاری که میکشی. عامل موثره که آدم در ۳۰ سالگی سکته کنه از اونورم ما خانواده سکته‌ای هستیم یعنی اگر پدربزرگ سکته کرده مادربزرگ سکته کرده پس ما حالا بچه که به دنیا میاد باید بدونی اینم سکته‌ای میشه الان سکته رفته در دسته بیماری‌های ایمونولوژی

راوی: طبق آمار های گرفته شده هم سکته قلبی تو جوانا داره زیاد میشه؛ مثلا تو کشور خودمون ایران ۲۵% سکته ها از زیر ۵۰ سال رخ میده که طبق حرفای آقای دکتر قارونی دلیلش هم روشنه، سیگار و قلیان، هلهوله خوری، بی تحرکی. توجه کنید که نشستن به مدت ۸ ساعت بی وقفه در روز میتونه معادل سیگار کشیدن باشه. حالا میشه چه اقداماتی انجام داد که بشه از سکته قلبی فرار کرد؟ طبق پیشنهاد انجمن قلب اروپا روزانه ۳۰ دقیقه پیاده روی کنیم. از ۲۵ سالگی شروع کنیم به انجام چکاپ های سالیانه مثل فشار خون و قند. به جای فست فود، آجیل و ماهی رو وارد لیست غذاییمون کنیم. خواب کافی داشته باشیم و با انجام حداقل روزی ۱۰ دقیقه مدیتیشن استرسمون رو مدیریت کنیم. پزشکا میگن که با انجام همین تغییرات ساده ۹۰% سکته های جوانان کاهش پیدا میکنه.  

موسیقی

بخش هشتم: توصیه به دانشجویان

راوی: یه کم از بحث سکته قلبی فاصله بگیریم؛ خیلی از کسایی که این پادکست رو گوش میدن ممکنه که بخوان تو آینده، وارد رشته پزشکی بشن و به صورت تخصصی قلب رو دنبال کنن. از دکتر اقبالی خواستیم که بهمون بگن این افراد باید چه مسیری رو در آینده پیش بگیرن که هم موفق باشن

اقبالی: در مورد اینکه دانشجویان عزیز چه کار باید بکنن. اونهایی که علاقه دارن در این فیلد تحقیق بکنن. می تونم بخوام از این عزیزان که در رشته هایی مثل علوم زیستی، فیزیولوژی قلب و مهندسی زیست پزشکی و خود پزشکی و تحقیقات در زمینه علوم مربوط به داده ها و دیتاساینس و هوش مصنوعی رو به عزیزان بیشتر توصیه می کنم که در این زمینه مطالعه کنن و همواره دنبال کسب علم باشن و وقتی راه درستی رو طی کنن مسلما اثر اون رو در زندگی خودشون خواهند دید همچنین در زندگی دیگران.

راوی: یکی از موارد مهم و بنظر حیاتی که تو همه ی علوم و همینطور پزشکی راه خودشو پیدا کرده، هوش مصنوعی و علوم کامپیوتره. پس به توصیه دکتراقبالی برای پیشرفت و پیش رفتن سریع با جامعه بهتره که کسایی که در زمینه پزشکی فعالیت می‌کنن با کسایی که علاقه دارن وارد این زمینه بشن خودشون رو از این لحاظ هم قوی و به روز کنن.

اقبالی: بایستی بخوام جوان ها با علاقه و پشتکار وارد این حوزه بشن. همیشه به روز باشن و از یادگیری خسته نشن و دنبال مطالب علمی جدید برن. سعی کنن درجا نزنن و علوم جدید رو یاد بگیرن. مخصوصا ارتباط با علوم کامپیوتر و هوش مصنوعی رو بسیار با اهمیت می دونم. یاد بگیریم که در همکاری تیم های چند رشته ای مثل پزشکی و مهندسی و متخصصین داده در این گروه ها کار کنیم و با همکاری همدیگه بتونیم مسیر درست علمی رو پیش ببریم. اجازه ندیم ناامیدی بر ما مستولی بشه و همیشه رو به جلو حرکت کنیم و این حرکت رو به جلو رو با امید و عشق و انگیزه انجام بدیم.

موسیقی

بخش نهم: جمع بندی و سخن پایانی

راوی: به انتهای یه اپیزود دیگه از پادکست‌های ترمینولوژی رسیدیم. تو این اپیزود سعی کردیم یه بینش جدید راجع به قلب و سکته قلبی بهتون بدیم. به قول دکتر اقبالی عزیز امیدواریم که همیشه رو به جلو در حرکت باشید و عشق و انگیزتون رو نسبت به انجام کارها از دست ندین. توی این اپیزود توصیه‌های مهمی توسط سه میهمان گرامی گفته شد که جدی گرفتن و رعایت کردن هر یک از اون‌ها می‌تونه گام بلندی در راستای حفظ سلامتی خومون و اطرافیانمون باشه. اگر بنظرتون این اپیزود براتون مفید بوده حتما حتما صدای ما رو به گوش کسایی که قلبشون براتون مهمه برسونید.

راوی: طبق صحبت‌هایی که در این اپیزود شد متوجه شدیم که قلبمون مثل یه قهرمان خستگی‌ناپذیر هر روز بی‌منت برامون کار می‌کنه، پس بیاید قهرمان زندگی خودمون باشیم و ازش مراقبت کنیم. یادتون باشه هر سیگار می‌تونه یه سیخونک به قلب باشه، هر پیاده روی یه هدیه به قلب، هر شب بیداری یه ضربه به قلب و هر لبخند یه نوازش برای قلب.

راوی:. یه بار دیگه از مهمونای عزیزمون که برامون وقت گذاشتن و قبول زحمت کردن تشکر می‌کنم.

دکتر منوچهر قارونی قاسمی، متخصص بیماری‌های قلب و عروق، به شماره نظام پزشکی ۱۳۹۹۶

دکتر مرجان حاج احمدی‌پور، متخصص بیماری‌های قلب و عروق، و فلوشیپ نارسایی قلب، به شماره نظام پزشکی ۹۵۹۶۳

دکتر فولاد اقبالی، متخصص جراحی عمومی، به شماره نظام پزشکی ۶۳۹۰۰

راوی: از همه کسایی که به ما گوش دادن و یک قدم بزرگ در راستای سلامتیشون قراره بردارن هم تشکر می‌کنم که بدون حمایت‌های شما ترمینولوژی ادامه پیدا نمی‌کرد.

بعد از موسیقی اگر قصد دنبال کردن ترمینولوژی رو دارین حتما همراه من بمونید.

موسیقی

کال تو اکشن

راوی: میخوام اینجا یه چیزی بهتون بگم در مورد هدف ما از تولید پادکست ترمینولوژی. این پادکست، با این هدف شروع شد تا جبرانی باشه برای نبود پادکست‌های علمیِ با کیفیت تو زبان فارسی. متناظر انگلیسی این پادکست وجود داره. اما تو زبان فارسی، متاسفانه فاصله زیاده.

شاید در جریان باشید که محتوای ترویجی علم به زبان فارسی در اینترنت خیلی کمه و متاسفانه اکثر تولید‌کنندگان محتوای فارسی در پلتفرم‌های یوتیوب، اینستاگرام و پادگیرها، با انتخاب موضوعات روزمره، طنز یا زرد سودای جمع‌آوری مخاطب و کسب سود دارن و کمتر کسی به فکر ارتقای کیفیت محتوای فارسی آنلاین هست. برای آینده فرزندانمون، برای ارتقای بچه‌های ایران با هم متحد بشیم.

شما می‌تونید با معرفی این پادکست در شبکه‌های اجتماعی، مثلا در پیام‌رسان واتساپ، در اینستاگرام و در تلگرام به این هدف کمک کنید. می‌تونید توی مهمونی‌ها و توی جمع‌های دوستانه صدای ما رو به گوش بقیه برسونید. این هدف با شما دست‌یافتنیه.

ما رو در کست‌باکس سابسکرایب کنید. در سایت خبرگزاری دانشگاه آزاد به آدرس آنا دات آی آر هم مطالب مفیدی همراه با عکس مهمونامون همراه با هر اپیزود منتشر می‌شه. اونجا هم به ما سر بزنید.

موسیقی

 معرفی عوامل

راوی: ممنون که با یه اپیزود دیگه از ترمینولوژی همراه ما بودین.  

از محمد وحیدی به خاطر ویراستاری متن و نظارت بر ضبط تشکر می‌کنم. از مدیر تولیدمون حانیه محبی‌زاده به خاطر دعوت از مهمانان و ثبت تایم‌کد ها ممنونم. از نعیمه کرابی به خاطر تدوین و میکس و مسترینگ این پادکست تشکر می‌کنم.

نویسنده این اپیزود الهه رزاقی‌ها بود. طراحی لوگو ترمینولوژی رو سید محمد حسن‌زاده علوی‌نژاد انجام داده و گرافیک کاور کار مشترک علیرضا مهاجری و محسن فائز بوده.

من یاسر نظیفی گیلوان، نویسنده، تهیه‌کننده و کارگردان پادکست ترمینولوژی از شما شنونده‌های خوبمون می‌خوام که با معرفی این پادکست به دوستان و آشنایان، در دیده‌شدن این پروژه عام‌المنفعه به ما کمک کنید.

خدا نگهدار تا اپیزود بعدی

موسیقی

#قلب #سلامت_قلب #پزشکی #پادکست_علمی #ترمینولوژی #ضربان_قلب #آناتومی_قلب #سبک_زندگی_سالم #علم_برای_زندگی #قلب_انسان