پیام صلح اوجالان در پیچ و خم چالش‌های داخلی و بین‌المللی ترکیه
خبرگزاری آنا - مهدی لطیفی؛ عبداللَّه اوجالان، رئیس حزب کارگران کردستان ترکیه موسوم به پ.ک.ک، در یک حرکت سیاسی، فراخوانی را برای پایان جنگ در ترکیه صادر کرد. پیام صلح اوجالان که آغاز یک روند سیاسی مسالمت‌آمیز در ترکیه را حمایت میکند، واکنش‌های متنوعی را در داخل و خارج از ترکیه به دنبال داشته است. این واکنش‌ها به شدت تحت تأثیر شرایط سیاسی داخلی ترکیه، وضعیت کردها در منطقه، و مناسبات پیچیده بین‌المللی بوده است. به همین دلیل، بررسی واکنش‌های داخلی، مواضع کشورهای همسایه، و نگرش قدرت‌های جهانی به این تحولات، تصویر جامعی از فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌روی این روند ارائه می‌دهد.
واکنش‌ها در ترکیه
در داخل ترکیه، پیام صلح اوجالان واکنش‌های متضادی را برانگیخته است. بخشی از جامعه روشنفکری و فعالان مدنی این پیام را فرصتی تاریخی برای پایان دادن به درگیری‌های خشونت‌بار در کشور می‌دانند. این افراد بر این باورند که پیام اوجالان قادر است بستر مناسبی را برای تأمین منافع کردها فراهم کند و به ثبات و توسعه اجتماعی در ترکیه کمک کند. آنها تأکید دارند که دولت ترکیه با استفاده از این فرصت باید گام‌های مؤثری برای تصویب قوانین جدید و اصلاحات ساختاری بردارد که منافع اقلیت‌های کرد را تضمین کند. در مقابل، جریان‌های ملی‌گرای ترکیه واکنشی شدیداً منفی و خصمانه‌ای نسبت به پیام صلح اوجالان داشته‌اند. این جریان‌ها، با تأکید بر خطر تجزیه‌طلبی و کاهش حاکمیت دولت مرکزی بر مناطقی که کردها در آن زندگی می‌کنند، پیام اوجالان را تهدیدی جدی برای تمامیت ارضی ترکیه قلمداد می‌کنند.
در سطح سیاسی، احزاب مختلف ترکیه مواضع متفاوتی اتخاذ کرده‌اند. حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) با احتیاط و بسته به شرایط سیاسی واکنش نشان داده است. این حزب به دلیل فشارهای داخلی و بین‌المللی نمی‌تواند پیام اوجالان را کاملاً نادیده بگیرد و خود را حامی روند صلح نشان می‌دهد. اما به دلیل نگرانی از خشم بخش بزرگی از پایگاه‌های انتخاباتی ملی‌گرای خود، نمی‌تواند به‌طور علنی حمایت کامل خود را از این طرح اعلام کند. در مقابل، حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP) که به عنوان نماینده اصلی کردها در سیاست ترکیه شناخته می‌شود، با استقبال عمیق از این پیام، خواستار آغاز روند جدیدی از مذاکرات سیاسی شده است.
چالش‌های ترکیه
تلاش کردها برای کسب امتیاز بیشتر و به رسمیت شناخته شدن در ترکیه در مرکز چالش‌های تعامل حکومت ترکیه با کردهای این کشور قرار دارد. کردها سال‌هاست برای دستیابی به قدرت در ترکیه و شناسایی فرهنگی و زبانی تلاش می‌کنند. در طول دهه‌ها، این تلاش‌ها به شکل‌های مختلف از تقابل مسلحانه با دولت ترکیه تا گفتگوهای سیاسی ادامه داشته است.
وضعیت سیاسی ترکیه، به ویژه تحت رهبری حزب عدالت و توسعه و رهبران فعلی آن، تأثیر عمده‌ای بر نحوه برخورد با مسئله کردها داشته است. در سال‌های اخیر، روند سیاسی ترکیه با تغییرات گسترده‌ای همراه بوده که بر بالا بردن تنش‌ها اثرگذار بوده است.
دیگر چالش‌های مهم شامل ناهمگونی و اختلافات درونی در جامعه کردستان است. در حالی‌که برخی گروه‌ها به مذاکره معتقدند، برخی دیگر همچنان به رویه‌های نظامی پایبندند. این اختلافات نه تنها کار را برای مذاکره با دولت ترکیه سخت کرده است، بلکه به برخی گروه های ترکیه ای و کرد این فرصت را داده است که از روند صلح بهره‌برداری کنند.
موانع بین‌المللی و منطقه‌ای نیز بر پیچیدگی روند صلح می‌افزایند. ترکیه به عنوان یک کشور عضو ناتو و دارای روابط اقتصادی و سیاسی گسترده با غرب، تحت فشارهای بین‌المللی متفاوتی است. کشورهای همسایه مانند سوریه و عراق نیز بر مسائل داخلی ترکیه تأثیر مستقیم دارند، چرا که بسیاری از کردها در این مناطق زندگی می‌کنند.
اختلافات درون جناحی میان احزاب سیاسی ترکیه بر سر مسئله کردها نیز از موانع مهم به شمار می‌رود. جناح‌های مختلف سیاسی، از ملی‌گرایان تا احزاب چپ‌گرا، دیدگاه‌های متفاوتی دارند که تصویب سیاست جامع صلح را پیچیده‌تر میکند.
واکنش‌های بین‌المللی
علاوه بر واکنش‌های داخلی، کشورهای همسایه ترکیه نیز این پیام را با توجه به منافع و نگرانی‌های خاص خود ارزیابی کردند. عراق، که خود دارای جمعیت قابل توجهی از کردها در منطقه اقلیم کردستان است، به این تحولات با دقت و نگرانی واکنش نشان داده است. دولت مرکزی عراق به دلایل تاریخی و سیاسی، نسبت به افزایش نفوذ جنبش‌های کردی در منطقه حساس است و نگران تأثیرات احتمالی پیام اوجالان بر کردهای عراق است. از سوی دیگر، مقامات اقلیم کردستان عراق از پیام صلح اوجالان استقبال کرده و از آن به عنوان الگویی برای حل مسائل داخلی خود بهره‌برداری می‌کنند. آنها بر این باورند که هرگونه حل‌وفصل مسالمت‌آمیز در ترکیه می‌تواند نمونه‌ای مثبت برای مدیریت عادلانه مسائل کردها در سایر کشورهای منطقه باشد.
در سوریه، وضعیت پیچیده‌تر است. با توجه به نفوذ قابل توجه گروه‌های کردی در شمال شرق این کشور، پیام اوجالان می‌تواند آثار گسترده‌ای بر معادلات سیاسی داخلی سوریه داشته باشد. حکومت جولانی که خود بر لبه تیغ است احتمال دارد نسبت به قدرت‌یابی گروه‌های کرد و تلاش‌های آنان برای خودمختاری منطقه‌ای بدبین باشد، لذا پیام صلح اوجالان را به عنوان چالشی برای شرایط داخلی خود تلقی میکند. از سوی دیگر، نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) که تحت تأثیر ایدئولوژی اوجالان قرار دارند، این پیام را به عنوان اقدامی مثبت برای حرکت خود به سوی توسعه سیاسی و تعامل با سایر بازیگران منطقه‌ای در نظر می‌گیرند و همین برای حکومت جولانی یک چالش است.
کشورهای غربی نیز به پیام صلح اوجالان واکنش نشان دادند. ایالات متحده آمریکا که مدت‌هاست درگیر تعاملات پیچیده‌ای با ترکیه و احتمالا در حال حمایت موقت از حکومت جولانی در سوریه است، این پیام را فرصتی برای افزایش نفوذ خود در منطقه و تقویت روابط با کردها می‌داند. با این وجود، ایالات متحده در تنظیم مواضع خود مجبور به ملاحظه روابط حساس خود با دولت ترکیه است، چرا که آنکارا یکی از متحدان این کشور در ناتو محسوب می‌شود. اروپایی‌ها نیز از پیام صلح اوجالان استقبال کرده و بر اهمیت حقوق بشر و گفتگوی سیاسی تأکید کردند. اتحادیه اروپا هم مثل همیشه و در ظاهر اینبار هم بر طبل حقوق بشر کوفته و از حل مسالمت‌آمیز مسئله کردها حمایت کرده و خواستار تغییرات در سیاست‌های ترکیه برای تضمین حقوق اقلیت‌ها شده است.
روسیه که سعی میکند خود را بازیگر کلیدی ومیانجی اختلافات در خاورمیانه بشناساند، در این مورد هم خود را علاقه‌مند به تقویت نقش میانجی در تحولات منطقه نشان داده است. از این رو، مسکو تلاش کرده است تا با موضع‌گیری مثبت نسبت به پیام اوجالان، نقش خود را در تسهیل مذاکرات صلح ترکیه و کردها برجسته کند. با این حال، به نظرمی رسد روسیه نیز در تنظیم مواضع خود ملاحظات همکاری‌های استراتژیک با ترکیه را مدنظر قرار داده و از صف‌آرایی آشکار در کنار کردها اجتناب میکند.
نتیجه
در مجموع، پیام اوجالان، هرچند به عنوان فرصتی برای پایان دادن به دهه‌ها خشونت و درگیری در ترکیه دیده می‌شود، اما مسیر تحقق آن مملو از چالش‌ها و پیچیدگی‌هاست. مقاومت جناح‌های ملی‌گرا در برابر تغییرات اساسی، نیاز به اصلاحات سیاسی و اجتماعی و درک متقابل میان دولت ترکیه و کردها، از جمله موانعی هستند که باید برطرف شوند. علاوه بر این، تأثیرات منطقه‌ای و بین‌المللی نیز می‌توانند به عنوان عوامل تعیین‌کننده در جهت‌گیری این روند عمل کنند.
انتهای پیام/
