آیا میدانستید که حتی چیزی به ظاهر ساده و ثابت مانند طول شبانهروز نیز میتواند تحت تأثیر تحولات عمیق در دل زمین قرار بگیرد؟ از دهه ۱۹۹۰، مدلها و اندازهگیریهای لرزهای نشان دادهاند که هسته داخلی زمین با سرعتی متفاوت از بقیه سیاره حرکت میکند. این تفاوت در چرخش هسته نه تنها بر ساختار داخلی زمین تأثیر میگذارد، بلکه حتی میتواند طول یک روز را کوتاهتر یا بلندتر کند. به عبارت دیگر، تغییرات در اعماق زمین میتوانند زمانسنجی زندگی روزمره ما را نیز تحت تأثیر قرار دهند.
در عصری که سرعت پیشرفت فناوری نفسگیر است، هر روز شاهد ظهور نوآوریهایی هستیم که مرزهای علم و فناوری را جابجا میکنند. تنها چند هفته پس از معرفی مدلهای پیشرفته هوش مصنوعی مانند دیپسیک (DeepSeek) و کوئن (Qwen)، اکنون خبری انقلابیتر از راه رسیده است. اولین مدل زبانی بزرگ کوانتومی (Quantum Large Language Model) توسط شرکت بریتانیایی SECQAI راهاندازی شده است. راهول تیاگی (Rahul Tyagi) مدیرعامل و مؤسس SECQAI در این باره میگوید: «با راهاندازی اولین مدل زبانی بزرگ کوانتومی در جهان، ما وارد عصر جدیدی میشویم که در آن هوش مصنوعی از قدرت مکانیک کوانتومی برای بهبود نتایج استفاده میکند.»
پیوند چهره انسان یکی از روشهای نوین در جراحی پیوند اعضا و جراحی ترمیمی است که امسال وارد بیستمین سال استفاده شده است و در آینده میتواند با انقلاب بزرگ توسعه پوست سهبعدی همراه شود.
کشورمان در دهههای اخیر با توانمندسازی شرکتهای دانشبنیان و توسعه فناوریهای پیشرفته موفق به تولید دستگاههای مدرن و باکیفیت تجهیزات پزشکی برای جراحیهای کمتهاجمی و درمانهای تخصصی شده است.
ایران در مقایسه با بسیاری از کشورهای منطقه، در برخی شاخصها مانند تعداد استارتآپهای فعال، عملکرد قابلتوجهی داشته است. این دستاوردها نشاندهنده پتانسیل بالای نیروی انسانی متخصص و خلاق در ایران است که با وجود محدودیتها، به توسعه فناوری و نوآوری پرداختهاند.
تأثیر فناوری اطلاعات بر نظام آموزش و پرورش ایران غیرقابل انکار است. افزایش دسترسی به منابع آموزشی، امکان شخصیسازی یادگیری و بهبود مدیریت آموزشی تنها بخشی از دستاوردهای این فناوری در ایران محسوب میشوند.
پیشرفت ایران در طراحی و تولید نرمافزارهای بومی، نمادی از تواناییهای ملی در دستیابی به خودکفایی دیجیتالی است. این دستاوردها وابستگی کشور به فناوریهای خارجی را کاهش داده و فرصتهای شغلی جدیدی ایجاد کرده است.
ایران با گسترش خدمات دولت الکترونیک، امکان دسترسی آنلاین به بسیاری از خدمات سراسری را فراهم کرده که در مقایسه با برخی کشورهای همسایه، پیشرفت قابلتوجهی محسوب میشود.
پیشرفت علمی ایران طی نیم قرن گذشته، نتیجه سیاستگذاریهای هوشمندانه در حوزه علم و فناوری بوده است. توسعه زیرساختهای پژوهشی، افزایش تولیدات علمی، تربیت نیروی انسانی متخصص و دستیابی به استقلال علمی از جمله دستاوردهای این سیاستها بودهاند.
راهاندازی رشتههای نوظهور در دانشگاههای ایران یکی از عوامل پیشرفت علمی کشورمان بوده است. با حمایت بیشتر از این حوزهها، میتوان امیدوار بود که ایران در آیندهای نزدیک به یکی از پیشتازان علم و فناوری تبدیل شود.